Yirminci yüzyılın ikinci yarısında Türk sineması'nda ulusal alegori
National allegory in Turkish cinema in the second half of the twentieth century
- Tez No: 894600
- Danışmanlar: DOÇ. SEÇKİN SEVİM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Güzel Sanatlar, Fine Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Film Tasarımı Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
“Alegori”kavramının etimolojik kökeni Yunanca“allēgoría”kelimesidir. Alegori, belirli kavramlar ve düşüncelerin kişileştirme ve simgesel yolla anlatımıdır. Edebiyat, resim ve heykel gibi çeşitli sanatlarda alegori bir anlatım şekli olarak kullanılmaktadır. Edebî sanatlarda ulusal alegori ise bir milletin, bir sosyal sınıfın ya da bir ideolojinin, birbiriyle olan ilişkilerinin eserdeki karakterler aracılığıyla anlatımıdır. Sinemada da ulusal alegorilere rastlanmaktadır. On dokuzuncu yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda başlayan ve Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra günümüze kadar devam eden modernleşme sürecinin doğurduğu kültürel, siyasi ve ekonomik sorunlar, Türk edebiyatının ilgilendiği temel konular olup ulusal alegoriler aracılığıyla yansıtılmıştır. Ulusal alegoriler yalnızca Türk edebiyatında değil, Türk Sineması'nda da ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada; Memduh Ün'ün Üç Arkadaş (1958), Halit Refiğ'in Gurbet Kuşları (1964), Yılmaz Güney'in senaryosunu yazdığı ve Zeki Ökten'in yönettiği Sürü (1978), Yavuz Turgul'un Muhsin Bey (1987) ve Şerif Gören'in Amerikalı (1993) filmleri amaçlı örneklem kapsamında seçilmiştir. Üç Arkadaş filminde 1950'li yıllarda alt sınıftan gelen insanların büyük şehrin zorlu yaşam koşulları karşısındaki dayanışması, Gurbet Kuşları filminde 1960'lı yıllarda taşradan şehre yaşanan göçün yarattığı sorunlar, Sürü filminde 1970'li yıllarda aşiretlerin çözülüşü, Muhsin Bey filminde 1980'li yıllarda otantik kent kültürünün arabesk kültüre karşı mücadelesi, Amerikalı filminde ise Turgut Özal'ın neoliberal politikalarının ürünü olan Amerikanlaşmanın 1990'lı yıllarda yol açtığı ahlaki yozlaşma öne çıkmaktadır. Filmlerin analizinde Fredric Jameson'ın“üçüncü dünya”anlatılarının ulusal alegori olarak okunabileceği argümanından yola çıkılacak; Gregory Jusdanis'in“gecikmiş modernlik”ve Daryush Shayegan'ın“kültürel şizofreni”kavramlarından yararlanılacaktır. Bu çalışmanın amacı, Türk toplumunun yirminci yüzyılın ikinci yarısındaki modernleşme macerasını Türk Sineması'ndaki alegorik yansımaları üzerinden değerlendirmektir. Bu amaçla seçilen filmler, 1950-2000 arasındaki süreçte on yıllık periyotlara karşılık gelen ulusal alegori örnekleridir.
Özet (Çeviri)
The etymological origin of the term“allegory”is the Greek word“allēgoría”. Allegory is the expression of certain concepts and ideas through personification and symbolic means. Allegory is used as a form of expression in various arts such as literature, painting and sculpture. National allegory in literary arts is the expression of the relations of a nation, a social class or an ideology with each other through the characters in the work. National allegories are also found in cinema, which emerged as the seventh and last art. The cultural, political and economic problems arising from the modernization process, which started in the Ottoman Empire in the nineteenth century and continued until today after the establishment of the Republic of Turkey, are the main topics of interest in Turkish literature and are reflected through national allegories. National allegories have emerged not only in Turkish literature but also in Turkish Cinema. In this study, the following films were selected as purposive samples: Üç Arkadaş (1958) by Memduh Ün, Gurbet Kuşları (1964) by Halit Refiğ, Sürü (1978) written by Yılmaz Güney and directed by Zeki Ökten, Muhsin Bey (1987) by Yavuz Turgul, and Amerikalı (1993) by Şerif Gören. The solidarity of people coming from the lower strata against the difficult living conditions of the big city in the 1950s in the movie Üç Arkadaş; the problems caused by the migration from the countryside to the city in the 1960s in the film Gurbet Kuşları; the disintegration of the tribes in the 1970s in the film Sürü; the fight of authentic urban culture against arabesque culture in the 1980s in the film Muhsin Bey; and, the moral decay caused by Americanization, which is the product of Turgut Özal's neoliberal policies, in the 1990s in the film Amerikalı come to the fore. The analysis of the films will be based on Fredric Jameson's argument that“Third World”narratives can be read as national allegories; Gregory Jusdanis's“belated modernity”and Daryush Shayegan's“cultural schizophrenia”concepts will be used. The aim of this study is to evaluate the modernization adventure of Turkish society in the second half of the twentieth century through its allegorical reflections in Turkish Cinema. The films selected for this purpose are examples of national allegories corresponding to ten-year periods between 1950 and 2000.
Benzer Tezler
- Tüketim kültüründe kahraman imgesi
Image of hero in consumption culture
CAN ATEŞGÜNEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
ReklamcılıkDokuz Eylül ÜniversitesiGrafik Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. M. KORKUT ÖZTEKİN
- The Turkish system for Islamic banking in Libya
İslami bankacılıkta Libya'ya Türk sistemi
SABRI A. MOHAMMED EL MASSOURI
Yüksek Lisans
İngilizce
2018
BankacılıkKarabük Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT YILDIRIM
- Yirminci yüzyılın ikinci yarısında plastik sanatlarda anlatım ögesi olarak tekrarlanan elemanlar
The repetitive components as an expressive element in the plastic arts in the second half of 20. century
ZİYATİN NURİEV
- Kazak yazı dilinin kuruluşu (1870-1926)
The foundation of Kazakh written language (1870-1926)
MEHMET GÜNEŞ ŞAHBAZ
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞEHAN DENİZ ABİK
- Adalet Ağaoğlu'nun dar zamanlar üçlemesinde postmodern yansımalar
Postmodern reflections on Adalet Ağaoğlu's narrow-time trilogy
OYA ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Türk Dili ve EdebiyatıAğrı İbrahim Çeçen ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA AYDEMİR