Geri Dön

Ortaöğretim öğrencilerinin meslek hedeflerine dair görüşleri ve meslek seçimini etkileyen faktörler arasındaki ilişkinin fen eğitimi açısından incelenmesi

An investigation of the relationship between secondary education students' opinions on their vocational goals and the factors affecting their vocational choice in terms of science education

PDF İndir

  1. Tez No: 894623
  2. Yazar: MAHİDE CANTEZ
  3. Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SİMGE AKPULLUKÇU KOÇ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Fen Bilgisi Öğretmenliği Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 148

Özet

Bu araştırmanın amacı, lise öğrencilerinin gelecekteki meslek hedeflerini ve meslek seçimlerini etkileyen faktörleri belirlemektir. ROSES (Fen Eğitiminin Uygunluğu-İki) Projesi kapsamında geliştirilen anket yardımıyla ortaöğretim öğrencilerinin cinsiyet ve okul türünün meslek seçimindeki etkileri incelenmiştir. ROSES (The Relevance of Science Education-Second) Projesi, farklı ülkelerde fen bilimleri eğitiminin etkililiğini uluslararası düzeyde karşılaştıran bir çalışmadır. Projenin ana hedeflerinden biri, öğrencilerin gelecekteki mesleklerine yönelik kariyer motivasyonlarını tespit etmektir. ROSES projesi, ülkemizde İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile Dokuz Eylül Üniversitesi tarafından koordine edilmektedir. Çalışma grubu 2020-2021 eğitim öğretim yılında İzmir ili devlet ve özel okullarında öğrenim gören 15-18 yaş arası 1134 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmanın veri toplama aracı olarak, ROSES anketinin“Gelecekteki İşim”ve“Gelecekte Hangi Mesleği Seçmek İstersiniz? Neden?”bölümleri kullanılmaktadır. Projenin kurucuları Schreiner ve Sjøberg'e (2004) göre bu sorular öğrencilerin gelecekteki öncelikleri hakkında bilgi alınmasına; kültürler arası ve çeşitli öğrenci grupları arasında karşılaştırma yapılmasına olanak sağlamaktadır. ROSE projesinin geliştirilmesi ve güncellenmesiyle ortaya çıkan ROSES projesi, bilimle olan düşük ilginin ve bilim kariyerine yönelme isteksizliğinin birçok ülkede bir sorun olarak görüldüğünü vurgulamaktadır. Öğrenciler, okul bilimini günlük yaşamlarıyla ilgisi olmayan ve zor bir alan olarak değerlendirmekte, bu durum bilim eğitimine katılımı olumsuz etkilemektedir. ROSES, bu sorunları ele almayı ve bilim eğitimini daha etkili hale getirmeyi amaçlamaktadır (Jidesjö, A., Oskarsson, M. & Westman, A-K., 2020). Araştırmanın verileri SPSS 24 programı ve MAXQDA 2024 yazılımı ile analiz edilmiştir. Öğrencilerin gelecekteki işi/mesleği için önemli bulduğu konulara dair katılım yüzdeleri hesaplanarak sonuçları frekans tabloları halinde sunulmuştur. Öğrencilerin meslek hedefleri ve sebepleri MAXMaps görselleri, kelime bulutu yardımıyla görselleştirilip tablolar halinde sunulmuştur. Öğrencilerin gelecekteki kariyerleri için en fazla kendi kararlarını verebilme yetisine önem verdikleri ortaya çıkmıştır. Meslekte bilgi ve yeteneklerini geliştirme, yeteneklerini kullanma, çok para kazanma ve önem verdikleri alanlarda çalışma gibi kriterler de önemli bulunmuştur. Kız öğrenciler, bu kriterlere erkek öğrencilerden daha fazla önem verirken, erkek öğrenciler makinelerle veya araçlarla çalışmayı daha çok önemsemektedir. Özel okul öğrencilerinin meslek seçiminde, karar alma yetkisine sahip olmayı, yeteneklerine uygun işlerde çalışmayı, önemli ve anlamlı buldukları konularda görev almayı, yeni fikirleri özgürce sunabilmeyi, arkadaşlarına zaman ayırmayı ve maddi kazancı yüksek olan meslekleri, devlet okulu öğrencilerine göre daha önemli buldukları anlaşılmaktadır. Öğrencilerin meslek hedefleri incelendiğinde, en çok mühendislik grubu mesleklerin tercih edildiği görülmüştür. Ardından sağlık, hukuk, iş ve yönetim, eğitim, sanat ve tasarım, ve teknoloji kategorisindeki meslekler tercih edilmektedir. Genel olarak, hem kız hem de erkek öğrencilerin mühendislik ve sağlık alanlarına ilgi duyduğu, ancak kız öğrencilerin daha çok sağlık ve sosyal bilimler grubu mesleklere, erkek öğrencilerin ise mühendislik, yazılım ve sporla ilgili mesleklere yöneldiği görülmüştür. Devlet okulu öğrencilerinin en çok sağlık ve kamu hizmeti mesleklerine yöneldiği, özel okul öğrencilerinin ise mühendislik ve girişimcilik gibi daha teknik ve yönetimsel alanlara yöneldiği tespit edilmiştir. Öğrencilerin meslek seçim sebepleri genel olarak incelendiğinde; ilgi, sevgi, insanlara ve hayvanlara yardım etme, maddi kazanç gibi faktörlere öncelik verildiği saptanmıştır. Kız öğrencilerin diğer canlılara yardım etmeyi erkek öğrencilere göre daha öncelikli bulmaktadır. Erkek öğrenciler mesleğe karşı hissedilen sevgiyi ve maddi kazancı kız öğrencilere göre daha fazla önemsemektedir. Özel okul öğrencilerinin maddi kazanç konusunu canlılara yardım etme konusundan daha öncelikli bulması, devlet okulu öğrencilerinin bunun tam tersi bir eğilim göstermesi açısından dikkat çekmektedir. Devlet okulu öğrencilerinin meslek seçerken meraklarını, yeteneklerini, toplumsal adaleti sağlama güdüsünü ve makinelerle veya aletlerle çalışmayı öncelikli bulması, özel okul öğrencileriyle farklı önceliklere sahip olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra, özel okul öğrencilerinin mesleğin gelecekteki istihdam durumunu, işinde patron olma isteğini, topluma fayda sağlama güdüsünü ve araştırma yapabilme imkânını devlet okulu öğrencilerine göre daha fazla önemsedikleri görülmektedir. Sonuç olarak, ROSES anketinden elde edilen nitel ve nicel veriler karşılaştırıldığında, lise öğrencilerinin meslek seçimlerinde çok para kazanma, diğer insanlara ve canlılara yardım etme, işinde patron olma ve mesleğin yeteneklerine uygun olması gibi faktörlere oldukça önem verdiği ortaya çıkmaktadır. Araştırma, öğrencilerin meslek seçiminde bilimsel bilgi ve teknolojik becerilere yeterince önem vermediğini ortaya koymaktadır. Kız öğrencilerin bir şeyler yapma, tasarlama ve icat etme gibi konulara erkeklerden daha fazla ilgi gösterdiği, ayrıca devlet okulu öğrencilerinin bilim insanı olma hedefinde özel okul öğrencilerine göre daha yüksek bir orana sahip olduğu gözlemlenmiştir. Genel olarak, bilim ve teknoloji odaklı kariyerlerin tercih edilmediği ve Türkiye'deki Fen Bilimleri öğretim programlarının bu alanlarda öğrencilere yeterli yönlendirme yapamadığı sonucuna varılmaktadır. Lise öğrencilerinin meslek hedeflerini nedenleriyle birlikte analiz etmek, ortaokul fen müfredatının kariyer bilinci oluşturmadaki rolü hakkında geri bildirim sağlayarak, gelecek nesillerin ihtiyaçlarına yönelik eğitim yaklaşımlarını yeniden değerlendirmemize olanak tanır. Geleceğe uyum sağlayabilen, bilinçli bireyler yetiştirmek, eğitim sisteminin öncelikli hedeflerinden biri olmalıdır. Kariyer bilincinin oluşum süreci, yalnızca öğrencilerin bireysel sorumluluğuna bırakılmamalı; bu süreç, okul, öğretim programları, okul yöneticileri, veliler, öğretmenler ve sosyal çevre gibi birçok paydaşın ortak sorumluluğu olarak ele alınmalıdır.

Özet (Çeviri)

The aim of this research is to identify the factors influencing high school students' future career goals and choices. Utilizing a questionnaire developed within the framework of the ROSES (Relevance of Science Education-Second) Project, this study examines the impact of gender and school type on career choices among secondary education students. The ROSES project is an international study that compares the effectiveness of science education across different countries. One of the primary objectives of the project is to identify students' career motivations regarding their future professions. In Turkey, the project is coordinated by the İzmir Provincial Directorate of National Education and Dokuz Eylul University. The study group consists of 1,134 students aged 15-18 studying in both public and private schools in İzmir during the 2020-2021 academic year. The data collection tools employed in this research are the sections of the ROSES questionnaire titled“My Future Job”and“Which Profession Would You Like to Choose in the Future? Why?”According to the project founders, Schreiner and Sjøberg (2004), these questions provide insights into students' future priorities and allow for comparisons across different cultural and student groups. The ROSES project, which emerged from the development and updating of the ROSE project, highlights that the low interest in science and the reluctance to pursue science careers are seen as problems in many countries. Students perceive school science as a difficult field that is unrelated to their daily lives, and this negatively affects participation in science education. ROSES aims to address these issues and make science education more effective (Jidesjö, A., Oskarsson, M. & Westman, A-K., 2020). The data from the research were analyzed using SPSS 24 and MAXQDA 2024 software. Participation percentages regarding the topics deemed important by students for their future jobs/careers were calculated and presented in frequency tables. The career goals and reasons provided by the students were visualized using MAXMaps visuals and word clouds and presented in tabular form. The findings reveal that students place significant importance on their ability to make decisions regarding their future careers. Other important criteria include the development of knowledge and skills in their professions, the ability to utilize their talents, earning a high income, and working in areas they value. Female students place greater importance on these criteria compared to male students, who tend to prioritize working with machines or tools. It is observed that private school students regard decision-making authority, working in jobs aligned with their skills, engaging in significant and meaningful tasks, freely presenting new ideas, spending time with peers, and pursuing high-income professions as more important than their public school counterparts. When examining students' career goals, it is evident that engineering professions are the most preferred, followed by careers in health, law, business and management, education, arts and design, and technology. Generally, both female and male students show interest in engineering and health fields; however, female students gravitate more towards health and social sciences, while male students are inclined towards engineering, software, and sports-related professions. Public school students are primarily directed towards health and public service professions, while private school students tend to prefer more technical and managerial fields such as engineering and entrepreneurship. An overall analysis of the factors influencing students' career choices indicates a prioritization of interest, passion, helping people and animals, and financial gain. Female students place a higher priority on assisting other living beings compared to male students, who emphasize love for the profession and financial gain more than their female counterparts. The contrasting prioritization of financial gain over helping living beings among private school students and the opposite tendency observed in public school students is particularly noteworthy. The preference of public school students for curiosity, talents, the motivation to ensure social justice, and working with machines or tools indicates differing priorities compared to private school students. Additionally, private school students place greater importance on future employment prospects, aspirations of becoming the boss in their jobs, the motivation to benefit society, and opportunities for conducting research than their public school counterparts. In conclusion, a comparative analysis of qualitative and quantitative data obtained from the ROSES questionnaire reveals that high school students highly value factors such as earning a high income, helping others and living beings, being the boss in their professions, and the alignment of professions with their skills in their career choices. The research indicates that students do not sufficiently value scientific knowledge and technological skills in their career choices. It has been observed that female students show more interest in activities such as“creating, designing, and inventing”compared to their male counterparts, and that students from public schools have a higher inclination towards becoming scientists than those from private schools. Overall, it can be concluded that science and technology-focused careers are not preferred, and that the science education programs in Turkey fail to provide adequate guidance for students in these fields. Analyzing the career goals of high school students along with their motivations provides feedback on the role of the middle school science curriculum in fostering career awareness, allowing for a reevaluation of educational approaches that address the needs of future generations. One of the primary goals of the education system should be to nurture conscious individuals capable of adapting to the future. The process of developing career awareness should not be solely left to the individual responsibility of students; instead, it should be regarded as a shared responsibility involving multiple stakeholders, including schools, curricula, school administrators, parents, teachers, and the social environment.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    718581

    Türkiye, Almanya ve İngiltere ortaöğretim İngilizce öğretim programlarının karşılaştırılması

    Comparison of English language curricula for secondary schools in Turkey, Germany and England

    ÜMMÜHAN ÖZBEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Eğitim ve ÖğretimDicle Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AHMET ÇOBAN

  2. Tez No

    895727

    Bilim halkla ilişkileri bağlamında TEKNOFEST'in ortaöğretim öğrencilerinin meslek seçimleri üzerine yansımaları

    Reflections of TEKNOFEST on high school students' vocational choices in the context of science public relations

    RECEP ÇOLAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Halkla İlişkilerAnkara Hacı Bayram Veli Üniversitesi

    Halkla İlişkiler ve Tanıtım Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HANİFE GÜZ

  3. Tez No

    311028

    Meslek liseleri ile genel liselerin dokuzuncu sınıf dil ve anlatım dersi ses bilgisi ve telaffuz ünitesi hedeflerine ulaşma düzeylerinin karşılaştırılması

    Vocational high schools and general high schools to the ninth class language and narration lesson phonetics and comparison of pronunciation unit goal achievement levels: Example of Karaman city

    EMİNE YENEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    DilbilimGazi Üniversitesi

    Ortaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. AYŞEN KILIÇ

  4. Tez No

    296001

    Kimya konularının günlük yaşam konsepti çerçevesinde değerlendirilmesi

    Evaluation of chemistry topics within the daily life concept

    CANAN KOÇAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Eğitim ve ÖğretimHacettepe Üniversitesi

    Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. AYŞEM SEDA ÖNEN

  5. Tez No

    795471

    Lise öğrencilerinin öz düzenleme düzeyleri ve eğitim stresleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

    The relationship between self-regulation and academic stress

    BÜŞRA KANIKIRMIZI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Eğitim ve ÖğretimBartın Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. NURİYE SEMERCİ

Geri Dön