'Hemze' ve 'Hel' istifham edatlarının Kur'an-ı Kerim'de nahiv ve belagat açısından kullanımı
The Usage of 'Hemze' and 'Hel' interrogative prepositions from syntax (nahiv) and eloquence (belagat) points of view in the Qur'an
- Tez No: 89574
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. GALİP YAVUZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
ÖZET“Hemze(î)”ve“hel(>)”, soru edatları içerisinde“harf”kategorisinde kabul edilen ve Türkçe'deki -mi soru ekinin karşılığı olan iki soru edatıdır. Anlamlan aynı olmakla beraber hemze, nahiv(sentaks) ve belagat açısından hel'e göre bir çok ayrıcalık ve üstünlüğe sahip bulunmaktadır. Bunların en başta geleni, hel yalnızca tasdik tabir edilen cevabı ancak“evet”veya“hayır”şeklinde verilebilen sorularda kullanılırken; hemze hem tasdik hem de tasavvur olarak adlandırılan tanımlayıcı soru tiplerinde kullanılabilmektedir. Bu yüzden, hemze Kur' an' da 463, hel İse 93 yerde mevcuttur. Yine, hel yalnızca olumlu cümlelerden önce gelirken; hemze olumlu-olumsuz her çeşit cümleden önce bulunabilmektedir. Hel ve diğer soru edatları, bağlaç harfleri olan 3, w> ve p den sonra gelmesi gerekirken; hemzenin bu harflerden önce gelmesi zorunludur. Soru edatları, temel işlev olarak“bilinmeyen bir şey hakkında bilgi edinme”amacıyla kullanılan yapılardır. Ancak zaman zaman bu asıl işlevi dışına muhtelif maksatlarla^ bilinçli olarak çıkarılmak suretiyle, bilinen şeyler hakkında da kullanılmaktadır. Böylece, soru yapılarıyla takrîr(muhataba itiraf ettirme), inkâr(iddiasını yadsıma, kabullenmeme), taaccüb(şaşırma), tehvîl(korkutma), tehekküm(alay etme), emir, tehdit vb. anlamlar ifade edilebilmektedir. Hemzenin, klasik eserlerde tasnif edilerek örneklendirilmiş olan soru edatlarına ait kırk kadar değişik anlamdan 25'i, hel'in ise 8'i için kullanıldığı görülmektedir. Hemze ve hel içeren toplam 556 soru cümlesinin 3/4'ü Mekke'de indirilen, geriye kalanlar ise Medine'de indirilen ayetlerde yer almaktadır. Mekke döneminde Allah'ın varlığı ve birliği, peygamberler, melekler ve Ahiretin inkarı çok daha yoğun yaşandığından, bu inkar, iddia ve yalanlamaları etkili bir şekilde çürütme amacı bunun en önemli sebebi olmalıdır. Hemze'li soru cümleleri -ister gerçek som isterse başka anlamlan amaçlamış olsunlar- c^nemli bir ortak özellik taşırlar: Hemzeden hemen sonra gelen kelime, hangi görevde olursa olsun, soru edatının asıl hedefi ve konusudur. Tüm kaynaklar bu konuda ortak görüştedir. Ne yazık ki, soru cümlelerini çevirirken Türkçe meallerin, bu kadar açık ve neredeyse kanunlaşmış bir prensibi umursadıklan söylenemez.
Özet (Çeviri)
II ABSTRACT“Hemze”and“hel”, which are accepted in“letter”category within interrogative prepositions and are the equivalances of Turkish“-mi”interrogative affix, are two interrogative prepositions. Despite of their alike meaning-relation,“hemze”has a lot of prerogatives and outstandingness from point of view of syntax and eloquence in respect of“hel”. One of the most prominent examples of them is: While“hel”can solely be used in tasdîk-aimed interrogatives, whose answers are merely“yes”and“no”;“hemze”can both be used in either“tasdik”or modifying -that can be named as“tasavvur”- interrogative types. Owing to this reason,“hemze”takes part in 463, and“hel”in 93 jdiscrepant parts of the Qur'an. Furthermore,“hel”only precedes affirmative sentences, where as“hemze”can precede both any sort of negative and affirmative sentences. Besides, as another differentiation,“hel”and other interrogative prepositions are necessarily subsequent to the linking letters of j, ^> and p, while“hemze”is bound to precede these letters. Interrogative prepositions, as a basic funtion, are the structures that are used for the purpose of“obtaining information about something unknown”. However, by putting aside its crucial funtion intentionally with diverse purposes, they have been used with respect to known things too. Thus, following meanings can be expressed with interrogative structures: Takrîr(make subject acknowledge), inkâr(denial), taaccub(bewilderment), tehvîI(to frighten), tehekkiim(mocking), order and threat. It has been noticed that“hemze”is used for 25 meanings,“hel”is used for 8 meanings of nearly 40 various meanings relating to interrogative prepositions which are examplified and classified in classical works.Ill Four-third of totally 556 interrogative sentences that include“hemze”and“hel”appear in the verses announced in Mecca, and the rest is ones in Medina. For the denial of God's existence and unity, prophets, angles and Ahiret was intensively experienced throghougt the Mecca period, the purpose of the refutation of these aforementioned denials, claims and false declorations affectively should be the most prominent reason of this extensive usage. Interrogative sentences with hemze, whether they are true questions or they are aimed to be used in different meanings, have a significant characteristic. The world immediately subsequent to hemze, no matter what funtion it's aimed to use, is the primary goal and topic of the interrogative preposition. All the references 'do' agree with this idea. However, it's unsurmountable to pronounce that Turkish translations notice such a clear and even legalized principal.
Benzer Tezler
- Kıraat ilmi bağlamında hemze ve hükümleri
Hamza and its terms in the context of the science of qira'at
ELİF NUR ÖMEROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA ASİYE ŞENAT
- Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi hazırlık sınıfı öğrencilerinin yaygın yazım hataları
Comman mistakes in writing preparatary years students of the Faculy of Sharia at the University of Marmara
YASER HATİP
Yüksek Lisans
Arapça
2020
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM KAÇAR
- Hat sanatında kullanılan okutma, mühmel harf ve tezyin işaretleri
Vowel points undotted symbols and decorative elements used in calligraphy art
BİLAL SEZER
Doktora
Türkçe
2004
El SanatlarıAtatürk Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİ OKCU
- Anonim bir yazma: İʿlâl kâideleri (Edisyon kritik)
An anonymous manuscript: Iʿlāl rules (Critical edition)
YELİZ AÇAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimUşak ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HALİL İBRAHİM KOCABIYIK
- Hovsep H. Kurbanyan'ın ?İki Kapu Yoldaşları Yahod Hakku Adaletin Zahiri?si, 1885, ikinci cilt: İnceleme, Ermeni harfli Türkçe metin, dizin
?İki Kapu Yoldaşları Yahod Hakku Adaletin Zahiri?, Hovsep H. Kurbanyan, 2eme volume, 1885, analyse linguistique-texte-index
PINAR KARAKILCIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE GÜRSOY NASKALİ