İşletmelerde liderlik ve bir uygulama
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 89642
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ŞEBNEM AKTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Uluslararası İşletmecilik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 176
Özet
VI ÖZET Yıllardan beri liderlik, araştırmacılar ve bir çok insan açısından heyecan uyandıran ve ilgi duyulan bir konu olmuştur, lider ve ona ilişkin liderlik, eski Yunan ve Roma dönemlerinden bu yana üzerinde oldukça yoğun çalışılmış bir konudur. Bir çok alanda liderlikle ilgili incelemeler, tarihin çok eski devirlerine uzanmakla beraber, bu çalışmada esas ilgi alanı olan işletmeler açısından liderlikle ilgili bilimsel çalışmalar, Iowa Üniversitesi' ndeki akademisyenlerce 1930'ların sonlarındaki incelemelerle başlar ve bugüne kadar uzanır. Bu nedenle konuyla ilgilenen hemen herkes gerçek bir lideri tanımlamaya çalışmıştır. Böylece ortaya yüzlerce liderlik tanımı çıkmıştır. En bilinen ve aşağı yukarı pek çoğunun üzerinde hem fikir olduğu liderlik tanımı ise;“İnsanları, belirlenmiş hedefler yönünde çaba sarfetmeye ikna etme yeteneğidir”. Aynı zamanda“liderlik, insanları bir amaç doğrultusunda biraraya toplayan ve motive eden insan etmeni”olarak da tanımlanabilir. Lider denilince, işletmenin en tepesinde bulunan ve en önemli, en büyük kişisinden bahsedildiği zannedilmemelidir. Aksine yetki ve sorumluluğu bulunan her personelde bir dereceye kadar liderlik özelliği aranacaktır. İşletmecilik alanında lider ve yönetici, hatalı da olsa birbirinin yerine kullanılan kavramlardır. Ancak bunlar arasında bazı farklar vardır. Bunlar: i) Liderlik, yöneticiliğin bir bölümüdür, ancak tamamı değildir. ii) Her yönetici, lider özelliklerine sahip olamayacağı gibi, her lider de formal olarak yönetici olmayabilir. Ancak başarılı yöneticiler, hem yöneticilik hem de liderlik özelliklerini üzerlerinde taşırlar.VII iii) Yöneticiler mevcut faaliyetlerin dengesini ve istikrarını sürdürmesi için çaba sarfederken, liderler olaylar karşısında yeni yaklaşımlar yaratmak ve keşfedilmesi gereken alanları bulmak için faaliyet gösterirler. iv) Lider ve yöneticinin çalışma anlayışları farklıdır. Liderler, yöneticilerin seçenekleri azaltarak hareket etmelerine ters olarak, eski ve yeni sorunlara taze bir yaklaşım ile yeni ve çok seçenekler geliştirmeye yönelirler. Ayrıca liderler, yüksek tehlike koşullarında çalışmaktan korkmazlar, aksine fırsatların çok, ödüllerin yüksek olduğu risk ve tehlike durumlarını ararlar. v) Liderler, yöneticilere göre, işler yolunda gittiğinde dahi huzursuz durlar. Hayal güçleri sürekli çalıştığı için, kafaları devamlı meşguldür ve hep bir arayış içindedirler. vi) Yöneticilik orta ve üst kademeler için söz konusu olmasına karşılık, liderlik tüm örgüt kademeleri için geçerli olabilir. Lider ve yönetici arasında bu farkların olmasına rağmen, sonuçta ikisi de ekonomik ve sosyal bir örgüt olan işletmelerin amaçlarına ulaşması yönünde çaba sarfeden temel yönetim araçlarıdır. Liderlik ve yöneticilik, iç içe geçmiş iki kavram olarak görülürken, aynı zamanda liderliğin yöneticilikde bulunması gereken ya da istenen bir özellik olması, bu iki kavram arasındaki farkların anlaşılmasını güçleştirmektedir. Ancak gerçek olan, başarılı yöneticilerin hem liderlik, hem de yöneticilik özelliklerini beraberlerinde taşıdıklarıdır. Günümüzün aranan ve ideal olan yönetici tipi de bunu gerektirmektedir. Grup içinde bir kişinin lider olarak ortaya çıkması ve grubu yönetmesi nin nedeni, o kişinin sahip olduğu psikolojik ve fiziksel özelliklerin bir bütünüdür. Söz konusu bu özellikler şöyle sıralanabilir: Zekâ, uyumluluk, tutarlılık, istek (hırs), inanç, cesaret, dürüstlük, karizma, sebat etmek, kendine güven, hissi olgunluk, etkileyicilik, enerji ve dayanıklılık, sezgi ve tahmin, sorumluluk, yaratıcılık ve vizyon sahibi olma. Bir liderin sahip olabileceği özelliklerle yakından ilgili olan liderliğin fonksiyonları (işlevleri) ise, bir yönetici tarafından uygulanan işlevlerden dahaVIII özel ve somuttur. Bunlar; amaçları belirleme, önerilerde bulunma, temsil etme, uzlaştırma, övme, fırsatları araştırma ve risk alma, ilham verme, başkalarını hareket etmeye yöneltme, insanlan cesaretlendirme, yöntem geliştirme ve kültür oluşturmadır. Belirli bazı özellikleri ve fonksiyonları olan liderlerin etkinliği, liderlikte sadece liderin kendisiyle ilgili değil, takip edenlerle (izleyenler) de ilgilidir. Grup içinde bir kişinin liderlik yeteneklerine sahip olup olmadığına takipçiler karar verirler. İnsanlar birini takip ederlerse bunu isteyerek yaparlar; yoksa bir otorite veya baskı aracılığıyla değil. Eğer liderin bir otoritesi varsa, gerçekte bu, grubun rızası demektir. Bir lider, takipçileriyle ilişkilerinde karizmasından yararlanıyorsa, kendine duyduğu güven ve kuvvetli inançlar, takip edenlerin de, lidere duyduğu güveni arttıracaktır. Karizmatik liderler, grubun köklü değerlerini, ideallerini ve paylaşılan amaç ve hedefleri rahatça dile getirirler. Ayrıca geleceğin ne şekilde olacağına dair çekici görüşler sunarak, çakşma grubuna gayret aşılarlar ve takip edenler arasında heyecan yaratırlar. Ancak karizmatik liderler, düşüncelerden çok, kendilerine bağımlılık haline önem verirler ve güç kazanarak şahsi amaçlarına hizmet edilmesini herşeyin üstünde tutan negatif karizmatikler haline dönüşürlerse, bu tehlikelidir. Dönüştürücü liderlik ise, karizmatik liderlikten daha geniş bir şekilde tanımlanır ve ikisi arasında kaydadeğer bir karıştırma vardır. Dönüştürücü liderlik, lideri takip edenlerin motivasyonunu, onlara yetki vererek, ahlâki amaçalarına değer vererek ve üst seviye ihtiyaçlarını ve duygularını canlandırarak sağlar. Dönüştürücü lider, etrafındaki kişilerin kendilerini aşma dürtüsünü öne çıkarmakta rol oynar. Dolayısıyla karizmatik liderler, grup içinde büyük bir etkiye sahiptirler. Ancak bu etki, negatif karizmatiklik yerine, pozitif karizmatiklik olarak yansıdığı zaman, grup üyeleri ve örgüt bu liderden faydalanabilirler. Bu sayede sırf liderin arzu ve istekleri değil, grup üyelerinin gelişimleri ve ihtiyaçları da karşılanmış olur. Bu nedenle karizmayı artı bir faktör olarak bünyesinde barındırabilen dönüştürücü bir lider, grup için daha faydalı bir kişidir.IX Araştırmacıların üzerinde durdukları bir başka konu da, liderliğin doğuştan gelen özellikler sonucu mu, yoksa öğrenme sonucu mu kazanıldığı şeklindeki sorulardır. Araştırmacılar, liderliğin öğrenilmesinde doğuştan sahip olunan bir takım özelliklerin önemini vurgulamakla beraber, deneme ve yanılmanın, insanların (ilişkilerin) ve öğretim ve eğitim gibi faktörlerin etkili olduğunu ifade etmişlerdir. Peter F. Drucker, liderliğin yaratılamaz veya ilerletilemez, öğretilemez veya öğrenilemez olduğu görüşünü yıllardır büyük bir kararlılıkla savunmasına karşılık, araştırmacıların büyük bir çoğunluğu, özellikle de günümüzde liderlik statüsünün elde edilebilir, özelliklerinin geliştirilebilir ve ortalama kabiliyeti olan bir insan tarafından metodlarının ve prensiplerinin öğrenilebilir olduğunu vurgulamaktadırlar. Bu araştırmacılar, liderliğin belirli özellikleri açısından yetersizlikleri varsa, bunun çalışma, çaba ve kendini geliştirme suretiyle her zaman elde edilebileceğini ifade etmektedirler. Bu sayede liderliği elde eden bir kişi, grup içinde kendisini etkin kılacak şartları yerine getirmelidir. Bir lider öncelikle kendini aramalı ve tanımalıdır. Kendisinin ne olup olmadığı hakkında kendi kendine sorular sormalı ve eksik gördüğü yönlerini geliştirmeye çalışmalıdır. Etkin bir lider, iyi bir kişilik ve ahlâk sahibi olmalıdır. Etkin liderliğin temelinde yatan unsur karizma değil, çalışkan olmaktır. Etkin liderliğin diğer bir şartı, liderin liderliği rütbe ve ayrıcalık değil, sorumluluk olarak görmesidir. Bir lideri etkin kılacak diğer şart ise, etrafındakilerin güvenini kazanmaktır. Bir liderin etkinliği aynı zamanda, lideri izleyen grubun görevlerini yerine getirip, amaçlarına ulaşmasına bağlıdır. Ayrıca etkin bir lider, kendisini insanlara ve olaylara karşı izole edemez, daima içinden çıktığı grubun tüm varlığıyla yanında olduğunu ve onlardan biri olduğunu etrafındakilere hissettirmelidir. Liderlik sürecini ve kavramını daha iyi anlayabilmek için, liderlikle ilgili çeşitli teoriler geliştirilmiştir. Geliştirilen her teori, liderliği açıklamakta eksik kalan bir tarafı tamamlamak için öne sürülmüştür. Grup içinde kimin lider olacağı, bazı üyelerin liderliğe diğerlerinden neden daha yakın olduğu ya da hangi koşulların ne tür liderliği gerektirdiği gibi sorulara bu teoriler aracılığıyla cevaplar getirilmeye çalışılmıştır.X liderlik konusunda ortaya sürülen ilk teori, Özellikler Teorisi olmuştur. Bu teoriye göre bir kişinin, belli bir grup içinde lider olarak ortaya çıkmasının ve grubu yönetmesinin nedeni olarak, bu kişinin sahip olduğu özellikler gösterilmiştir. Ancak liderliğin açıklanması konusunda Özellikler Teorisi yetersiz kalınca bazı araştırmacılar, liderin başarısının ve etkinliğinin, onun bazı özelliklerinden ziyade, işlevlerini yerine getirirken gösterdiği davranış biçimine bağlı olduğunu ileri sürmüşlerdir. Davranışsal teori, kapsamında yapılan tüm araştırma ve çalışmalar, farklı biçimlerde ifade edilmekle birlikte, iki temel liderlik tipinin olduğunu göstermiştir. Biri işe (göreve) yönelik lider, diğeri de kişiye (ilişkilere) yönelik lider. Davranışsal Teori, liderlerin işe veya kişiye önem veren davranış gösterebileceğini belirtmiş, ancak hangi durumlarda işe, hangi durumlarda kişiye önem veren davranışın etkin olacağını belirtmemiştir. Bu eksikliği gidermeye çalışmak için, Durumsal liderlik Teorisi geliştirilmiştir. Durumsal liderlik Teorisi'nin en genel varsayımı; değişik koşulların (durumların), değişik liderlik tarzları gerektirdiğidir. Buna göre, tek ve en iyi liderlik tarzından değil, herhangi bir durumda hangi tarzın en etkin olduğundan söz edilir. Dolayısıyla, Durumsallık Teorisine göre, kişiye ve işe önem veren her iki davranış çeşidinin de, belirli durumlarda aynı derecede etkin olabileceği ifade edilmektedir. liderlik, yönetim alanında bu kadar önem kazanmış bir konuyken, dünya üzerindeki farklı coğrafi bölgelerde ve kültülerde liderliğin nasıl uygulandığının ve algılandığının incelenmesi de araştırmacıların ilgisini çeken diğer önemli bir konu olmuştur. İlk liderlik uygulamaları ve teorik çalışmaları ABD'de başladığı için, Avrupa'nın, Uzak Doğu'nun, Orta Doğu'nun ve diğer gelişmekte olan ülkelerin liderlik uygulamalarının birbiriyle karşılaştırmaları yapıldığında kısaca şu görülmektedir ki; her ülke grubunun kendine has özellikleri, gelenekleri ve kültürleri olmasına rağmen, ne batının tam anlamıyla katılımcı ve demokratik bir liderlik anlayışına sahip olduğu, ne de Orta Doğu ve diğer gelişmekte olan ülkelerin otoriter ve merkeziyetçi bir yapıya sahip olduğu söylenebilir. Gerçek olan şudur ki; uluslararası alanda liderlik tarzlarında zannedildiği kadar birbirinden büyük farklılıklar yoktur. Ülkeler, ekonomik olarak daha gelişmiş duruma geldiklerinde, liderlikte katılımcılık ve demokratik tarzlar daha bir önem kazanacaktır. Ancak yinde de bu demek değildir ki, çok uluslu işletmeler, dünya çapında yerleştikleri bölgelerde, kendi ülkelerinde uygula-XI dıkları liderlik tarzlarını aynen o bölgeye yerleştirsinler. Her ülkenin kendine özgü kültürü, gelenekleri ve ekonomik yapısı v.s., her şeyin üpa tıp olmasını engeller. Doğu ve Bah arasında bir geçiş ülkesi olan Türkiye'de de liderlik uygulamaları, dünyada sanıldığının aksine yeniliklere açık, takım bilinci içinde, demokratik ve katılımcı bir liderlik anlayışının benimsenmesine yönelik çabaların izleri görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- İşletmelerde stratejik liderlik ve bir uygulama
Strategic leadership in business and an implementing
AYŞE ASLI SEVİNÇ
- İşletmelerde dönüşümcü liderlik davranışlarının örgüt kültürüne etkisi ve bir uygulama
The impact of transformational leadership behavior on organizational culture and one organization example
SABİNA MANSUROVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
İşletmeİstanbul Aydın Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALİH GÜNEY
- Kültürel çeşitliliğe sahip çok uluslu işletmelerde hizmetkâr liderlik ve farklılıkların yönetiminin projelerin başarısı üzerindeki etkileri: Dubai'de bir uygulama
The impact of servant leadership and diversity management on project success in multicultural and multinational organizations
ÖZGÜR ERTEM
Doktora
Türkçe
2021
İşletmeİstanbul Okan Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET TUĞRUL SAVAŞ
- İşletmelerde liderlik ve ekip çalışması
Leadarship and teamwork
AHMET TOPRAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
İşletmeBeykent Üniversitesiİşletme Yönetimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. MUSTAFA AKSOY
- Konaklama işletmelerinde algılanan liderlik ile iş doyumu ilişkisi ve bir uygulama
The relationship between perceived leadership and job satisfaction in hospitality business: An empirical analysis
SABİRE ŞEN