Geri Dön

Türkçede küçük tümceler

Small clauses in Turkish

PDF İndir

  1. Tez No: 899681
  2. Yazar: ESRA KÜÇÜKSAKARYA
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. MURAT ÖZGEN
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Genel Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Genel Dilbilim Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 294

Özet

Küçük Tümce yapıları (buradan sonra, KT) kip, görünüş, zaman, (KGZ) ve uyum içermeyen, çekimsiz [BelÖ XÖ] biçimlenmesiyle tam tümcelerden içyapısı farklı bir görünüme sahip, buna karşılık önermesel içeriği olan dilbilgisel kurucu birimlerin yüklemleme ilişkisine girmesiyle oluşan yapılardır. Türkçede KT'ye ilişkin çalışmalar yerlik içeren, sonuç bildiren ve betimlemeli KT'ler ile sınırlıdır. Bu noktada, ayrıntılı bir incelemenin yapılmasının KT alanyazınına Türkçeden farklı bulgular sunacağını düşünerek Türkçede KT ulamında değerlendirebileceğimiz hemen her yapıyı ayrıntılarıyla incelemek koşuluyla çalışmamızın KT'ler için evrensel bir yapılanma olup olmadığına ilişkin alanyazında yürütülen çalışmalara katkı sağlayabileceğini öngördük. Çalışmamızın amacı alanyazında sözdizim-anlambilim arakesitinde incelenen KT'lerin, Türkçedeki varlıklarını sözdizimsel sınamalarla ortaya çıkarmak, Türkçede KT'nin özelliklerini ve sınırlarını belirleyip türlerinin neler olduğunu saptamak ve kuramsal tartışmaları Türkçe bulgular çerçevesinde tartışarak KT'nin içyapısına ilişkin bir öneride bulunmaktır. Bu doğrultuda, çalışmamızda öncelikle farklı diller üzerinden KT örneklerine yer verdik. Daha sonra, KT'nin genel özelliklerini ve alanyazındaki türlerini listeledik. KT'nin içyapısını çözümlemek için kuruculuk sınamalarının dünya dillerinden örneklere nasıl uygulandıklarına ve KT türlerine göre bu sınamaların dillerarası geçerliliklerinin değişkenliğine değindik. Bu doğrultuda, Türkçedeki KT yapılarının özelliklerini belirleyerek alanyazındaki kuruculuk sınamalarıyla KT görünümlerini ayrıntılı bir biçimde inceledik. Tam tümcelerden ayrılan yanlarını gözlemleyerek alanyazında birbirine geçmiş biçimde ele alınan KT'ler için yeni bir tanımlama yaptık. KT türlerinin alanyazınla örtüşen ve ayrışan noktalarını belirleyerek Türkçeye özgü KT yapılarının bulunduğundan söz ettik. Türkçedeki KT yapılarının salt adcıl ulamla sınırlı olması genel olarak KT'lerin KGZ, çekim ve uyum taşımayan yapılar olduklarına ilişkin öngörülerimize kuruculuk sınamalarının yanı sıra çekimli içeyerleştirmeye izin vermemeleri açısından da destek sundu. Türkçede KT'lerin öznesinin yapısal olarak belirtme durumunu ana eylemden aldığına ilişkin bulgularımız, KT'lerin geçirgen ve kusurlu alanlar olduklarını ve bu bağlamda KT'leri tam tümceler ya da çekim, uyum içeren tümceler olarak değerlendiren yaklaşımların Türkçe KT yapılarında işler olmadığını gösterdi. Üretici Dilbilgisi (ÜD) çerçevesinde günümüze kadar Yönetme ve Bağlama Kuramından başlayarak Yetinmeci Çizgiye ve hatta Evre Kuramına uzanan yaklaşım ve önerilerin kısıtlılıklarını eleştirel bir bakış açısıyla tartıştık. Bu noktada, tezimizin kuramsal çerçevesini Yetinmeci Çizgi temelinde işlevsel baş olarak önerilen YükÖ ve ÇekÖ ulamlarının Türkçede KT'lerin sözdizimsel kurulumunu açıkladığı ve açıklamadığı noktaları belirleyerek önerdiğimiz İşlİlişÖ oluşturmaktadır. Bu çözümlemelerle KT'lerde k-buyurma, etiketleme, durum atama gibi özelliklerin görünümlerini Türkçe örnekler üzerinden tartıştık. Sonuç olarak Türkçede KT'lerin farklı türlerde gerçekleşimi KT'nin sözdizimsel konumunu farklı bir ulam altında da değerlendirebileceğimizi işaret etti. Yine de bu ulamın dünya dillerinde özgül örneklerin değerlendirilerek açıklayıcı noktalarının ve kısıtlı kaldığı noktaların tıpkı bizim YükÖ ve ÇekÖ'nün kısıtlılıklarına değindiğimiz gibi belirlenmesi ileride yürütülecek olan KT çalışmalarına katkı sağlayabilir.

Özet (Çeviri)

Small Clauses (SCs) are structures that lack tense, aspect, modality (TAM), and agreement. They differ internally from fully finite sentences, featuring a nonfinite [DP XP] configuration, yet they consist of grammatical units bearing propositional content that form a predicative relationship. Studies on Turkish SCs are limited to locative, resultative, and depictive SCs. We predicted a detailed analysis can provide new insights into SCs from a Turkish perspective. The aim of our study is to reveal the existence of Small Clauses (SCs), which are analyzed at the syntax-semantics interface in the literature, in Turkish through syntactic constituency tests. We seek to determine the characteristics and boundaries of SCs in Turkish, identify their types, and propose insights into their internal structure by discussing theoretical perspectives in the context of Turkish findings. In this investigation, we seek to demonstrate the existence of SCs in Turkish, analyzed at the syntax-semantics interface employing syntactic constituency tests. Our objectives encompass identifying the characteristics and boundaries of Turkish SCs, classifying their types, and discussing pertinent theories in the light of our findings. Initially, we incorporated examples of SCs from various languages, enumerating their general features and types as documented in the literature. We have analyzed the internal structure of SCs, examining the application and cross-linguistic validity of constituency tests across SC types. This analysis has allowed us to determine the characteristics of SC constructions in Turkish and to scrutinize the existing constituency tests and theoretical views in the literature. By observing the differences from φ-complete sentences, we have provided a new definition for SCs, which are often treated as intertwined with full finite sentences. Identifying points of overlap and divergence with the literature, we highlighted unique SC constructions specific to Turkish. The limitation of SC constructions in Turkish to the nominal category supports our prediction that SCs generally lack TAM, inflection, and agreement, confirmed by constituency tests. Our findings indicate that the subject of Turkish SCs structurally takes the accusative case from the main verb, revealing SCs as transparent and defective domains. Thus, approaches treating SCs as full finite sentences or those containing inflection and agreement do not apply to Turkish SC structures. We critically discussed the limitations of various Universal Grammar (UG) approaches, from the Government and Binding Theory to the Minimalist Program and Phase Theory. The theoretical framework of our thesis is constituted by the Functional Relation Phrase (FRP), which we propose by identifying the strengths and weaknesses of PredP and IP, based on the minimalist considerations, in explaining the syntactic organization of Turkish SCs. Our analyses discussed the realization of features such as c-command, labeling, and case assignment in SCs using Turkish examples. The different types of SCs in Turkish suggest that their syntactic positions can be evaluated under a different category. Still evaluating the explanatory points and limitations of this category through specific examples from various languages, as we have done with PredP and IP, can contribute to future studies on SCs.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    454466

    Assessing academic writing skills in Turkish as a foreign language

    Yabancı dil olarak Türkçede akademik yazma becerilerinin değerlendirilmesi

    FATMA KÜÇÜK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2017

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. AYLİN ÜNALDI

  2. Tez No

    240084

    Tarık Buğra'nın Küçük Ağa romanındaki ki'li, şartlı ve iç içe birleşik cümleler

    Conditional,ki'li and nested combine sentences in Küçük Ağa novel of Tarık Buğra

    BURAK TELLİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2009

    DilbilimKahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi

    Türk Edebiyatı Bölümü

    DOÇ. DR. MUSTAFA TANÇ

  3. Tez No

    699170

    Linguistic construction of oral narratives in Turkish: Women's stories of survival and power

    Türkçede sözlü hikayelerin dilbilimsel inşası: Kadınların hayatta kalma ve güç hikayeleri

    MERVE ÖZÇELİK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ IŞIL ERDUYAN

  4. Tez No

    897083

    Türkçe dil bilgisi kitaplarında eş dizimli yapılar

    Collocation structures in Turkish grammar books

    ELVAN ÜNLÜ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MURAT KÜÇÜK

  5. Tez No

    419532

    Resultative constructions in Turkish

    Türkçede sonuç bildirgeli yapılar

    TACETTİN TURGAY

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2013

    DilbilimBoğaziçi Üniversitesi

    Dilbilim Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE SUMRU ÖZSOY

Geri Dön