Erken cumhuriyette modernleşmenin mekânsal temsilleri: İstanbul'da sokak isimlendirmeleri
Spatial representations of modernization in the early republic: Street naming in Istanbul
- Tez No: 901170
- Danışmanlar: PROF. DR. ADİL BAKTIAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Siyasal Bilimler, Political Science
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 115
Özet
Bu çalışmada Erken Cumhuriyet dönemi İstanbul'unda gerçekleştirilen sokak isimlendirmeleri iktidar ilişkileri ve okunaklılık çerçevesinde incelenmiştir. Sokak isimlerinin neden verildiği, nasıl bir süreç izlendiği, söylemsel ve söylemsel olmayan, kanun, talimatname gibi hukuki düzenlemelerin yanı sıra tartışmalarla, karşı çıkışlarla ve diğer baskı unsurlarıyla nasıl işlediği üzerine çalışılmıştır. Sokak isimlendirmesinin kent planları, kadastro çalışmaları ve mahalle taksimatlarıyla birlikte asayişin sağlanmasını, sokakların düzenlenmesini, ulaşım ağlarının geliştirilmesini ve salgınların önlenmesini amaçlayan bir iktidar mekanizması oluşturduğu gösterilmiştir. Bütün bu siyaset, altyapı çalışmaları, kent güzelleştirmeleri ve sokak isimlendirmeleri modern şehirlerde yığılan nüfusun yönetilmesi ve hareketliliğinin korunması üzerinden ele alınmıştır. Çalışmada modern kentte oluşan nüfus problemi ve bunun yönetimi sorunsalı okunaklılık kavramı üzerinden takip edilmiştir. Çalışma bu yönetimselleşmeyi Osmanlı kentsel modernleşmesiyle başlatarak Erken Cumhuriyetteki sokak isimlendirmeleriyle tamamlamaktadır. Farklı iktidar ilişkileri, güvenlik düzenekleri ve yönetimsellik aracılığıyla modernleşme sürecini inceleyen çalışma, bu anlamda Türk modernleşmesinin Osmanlı'dan Cumhuriyete bir süreklilik içerdiğini savunmuştur. İlk bölümde 19.yüzyılda gelişen modernitenin altyapı çalışmaları, halk sağlığı, asayiş ve kent planlamasıyla kentsel dolaşıma sunduğu mekânsal ortam ele alınmıştır. Kent ölçeğinde başlatılan çalışma ikinci bölümde sokak düzeyinde incelenmiş; sokakların durumu, neden isimlendirmenin konusu haline geldiği ve bu bağlamda Osmanlı'nın isimlendirme tecrübesi gösterilmiştir. Üçüncü bölümde, Erken Cumhuriyet'in isimlendirme siyasetinin bir iktidar teknolojisi olarak nasıl kullanıldığı ve bu sürecin milli mekân ve kimlik oluşumuna katkısı, bunun halk ve aydınlar nezdindeki durumu, propaganda ve tartışma süreci ele alınmıştır. Neticede isimlendirme politikası; sokak isimlerinin varlığı, düzenlenmesi, tabelaların üretimi ve asılması süreci, kentsel alanda okunaklılığı sağlamak için gerçekleştirilen asayişin, kamu sağlığının, ulaşımın, hijyenin tesis edilmesi gibi kentsel dolaşımı koruyan, nüfus hareketlerini yönlendiren ve teşvik eden bir yönetim aracı olarak araştırma konusu haline getirilmiştir.
Özet (Çeviri)
This study analyses the street naming process in Early Republican Istanbul in 1927 and after. It is analysed why street names were given, what kind of process they followed, how they functioned through discursive and non-discursive, legal regulations such as laws and instructions, as well as debates, oppositions and other pressure factors. It is shown that street naming constituted a mechanism of power together with urban plans, cadastral works, neighbourhood divisions, ensuring public order, regulating streets, developing transportation and communication networks, and preventing epidemics. All these politics, infrastructural works, urban beautification and street naming are discussed through the management of the population accumulated in modern cities and the protection of mobility. In the study, the problem of population and its management in modern cities is followed by the concept of legibility. The study starts with Ottoman urban modernisation and ends with street naming in the Early Republic. The study, which examines the modernisation process with different power relations, security mechanisms, and governmentality, argues that Turkish modernisation contains continuity from the Ottoman Empire to the Republic. In the first part, the spatial environment offered to liberal circulation by the modernity that developed in the 19th century through infrastructure works, public health, public order, and urban planning is discussed. In the second part, the study started at the city scale is analysed at the street level; the condition of the streets, why they became the subject of naming and the naming experience of the Ottoman Empire in this context are shown. In the third part, how the naming policy of the Early Republic was used as a technology of power and how this process contributed to the formation of national space and identity, its status in the eyes of the people and the intellectuals, the process of propaganda and debate. As a result, the naming policy has become the subject of research as a governance technique that protects urban circulation, directs and encourages population movements, such as the existence and regulation of street names, the production and hanging of signboards, and the establishment of public order, public health, transport and hygiene to ensure legibility in the urban area.
Benzer Tezler
- Maden Ergani Bakır İşletmesi yerleşkesi mekansal analizi
The spatial analysis of Maden Ergani Copper Settlement
MERVE BULANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
MimarlıkNecmettin Erbakan ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET UYSAL
- Modernleşmenin kırsaldaki izleri: Köy enstitüleri yerleşkelerinin miras değerleri ve korunmaları üzerine bir çalışma
Traces of modernization in the rural: A study on the heritage values and conservation of the village institutes campuses
AYŞE DENİZ YEŞİLTEPE
Doktora
Türkçe
2022
MimarlıkEskişehir Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİGEN KIVILCIM ÇORAKBAŞ
- Erken Cumhuriyet Dönemi'nde Ankara kenti mekansal dönüşümlerinin Ankara Romanı üzerinden değerlendirilmesi
The Evaluation of the residental transformation of the city Ankara in the Early Republican Era through the Novel Ankara
DİDEM ERTUĞRUL AKSAMAOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiBina Bilgisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. DÜRRİN SÜER KILIÇ
- Workers' housing projects by Seyfi Arkan in the Zonguldak coalfield: A Case of modernization in Early Republican Turkey
Zonguldak kömür havzasında Seyfi Arkan tarafından tasarlanmış işçi konutları: Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye'sinde bir modernleşme örneği
BİLGE İMAMOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TOMRİS ELVAN ALTAN ALTUĞ
- Workers'housing projects by Seyfi Arkan: In the Zonguldak coalfield: A case of modernization in early republican Turkey
Zonguldak kömür havzasında Seyfi Arkan tarafından tasarlanmış işçi konutları: Erken cumhuriyet dönemi Türkiye'sinde bir modernleşme örneği
BİLGE İMAMOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2003
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ELVAN ALTAN ERGUT