Geri Dön

Şizofreni spektrumunda affektif komorbiditenin işlevsellik ve nörokgnisyona etkisi

The effect of affective comorbidity on functioning and neurocognition in the schizophrenia spectrum

PDF İndir

  1. Tez No: 901171
  2. Yazar: ZİNNETİ YAĞMUR DOKUYAN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. İBRAHİM EMRE BORA
  4. Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
  5. Konular: Psikiyatri, Psychiatry
  6. Anahtar Kelimeler: Melankoli skoru, Mani skoru, Mani öykü grubu, Melankoli öykü grubu, Şizoaffektif Bozukluk Grubu, Şizofreni Grubu, nörobiliş, Sosyal biliş, Hastalık öncesi işlevsellik, Bireysel ve Sosyal işlevsellik, Melancholy score, Mania score, Mania story group, Melancholia story group, Schizoaffective Disorder Group, Schizophrenia Group, Neurocognition, Social cognition, Pre-disease functionality, Individual and Social functionality
  7. Yıl: 2023
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
  10. Enstitü: Tıp Fakültesi
  11. Ana Bilim Dalı: Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 298

Özet

Amaç̧: Şizofreni ve bipolar bozukluğun ayrımı tarih boyunca süregiden bir tartışma konusu olmuştur. Güncel psikiyatrik tanı sistemleri psikiyatrik hastalıkları kategorik olarak sınıflandırmaktadır, oysa bu kategoriler arasındaki sınırlar keskin değildir, şizoaffektif bozukluk kavramının ortaya çıkışı bunun güzel bir örneğidir. Genetik, biyolojik, klinik araştırmalardan elde edilen güncel kanıtlara dayanarak psikiyatride süreklilik hipotezi, spektrum kavramı ve boyutsal tanı yaklaşımları öne sürülmüştür. Yapılan klasik ve genetik çalışmalardan elde edilen veriler bipolar bozukluk ve şizofreninin paylaşılmış ortak genlere sahip olduğunu göstermektedir. Şizoaffektif bozukluğun bipolar bozukluk ve şizofreni arasında bir ara noktada olduğu görüşü bu süreklilik hipotezini ve örtüşmeyi destekler niteliktedir. Şizofreni tanısı alan hastalarda duygudurum bozukluğu belirtileri olması iyi prognostik göstergelerden birisidir. Şizofreni tanısı alan hastalarda boyutsal olarak yaklaştığımızda spektrumun farklı uçlarında duygudurum komponenti olarak hipomani, mani melankolik tip depresif ve nonmelankolik depresif dönemler, hipertimik mizaç, silik hipomanik bulgular olarak çok farklı affektif komponentler gözlenebilmektedir, ancak bu dönemlerin prognoza, işlevselliğe ve bilişsel süreçlere etkileri konusundaki çalışmalar yetersizdir. Bu çalışmanın bir amacı boyutsal bir yaklaşım ışığında affektif komponentlerdeki farklılıkların şizofreni spektrumundaki hastalarda bilişsel süreçlere ve işlevselliğe etkisini bulmaya çalışmaktır. Şizoaffektif bozukluk tanılı hastaların gidişi duygulanım belirtilerinin baskınlığına (iyi gidiş ve sonlanış) veya şizofrenik belirtilerin baskınlığına (kötü gidiş ve sonlanış) göre farklılaşmıştır. Şizoaffektif hastaların bilişsel işlevlerini değerlendiren çalışmaların az sayıda olması, bazı çalışmalarda şizofreni, bazı çalışmalarda duygudurum bozukluklarına benzer özellikler elde edilmesi bu konunun yeterince anlaşılmasını güçleştirmektedir. Şizoaffektif bozukluğun alt türleri arasındaki farklılıklar, yapılan karşılaştırma çalışmalarının sonuçlarını belirsizleştirebilir ve bu bozukluk ile şizofreni veya bipolar bozukluk arasındaki ilişkiyi anlama çabalarını bulanıklaştırabilir. Şizoaffektif bozuklukta görülen bilişsel heterojenite, şizoaffektif bozukluk depresif alt tipin kendi içerisinde de gözlenmektedir. Bipolar tip bilişsel fonksiyonlar açısından, depresif tipe göre daha iyi bilişsel işlevsellik göstermektedir ancak depresif tip olarak adlandırılan alt grupta melankolik özellikli depresif tip ile seyreden ve melankolik özellikler göstermeyen depresif özelliklerle seyreden alt gruplar arasında bilişsel işlevseller konusunda heterojenite vardır. Bu çalışmanın amaçlarından bir tanesi de bu alt tiplerin bilişsel işlevlere dolayısıyla prognoza ve işlevselliğe olan etkisini saptayabilmektir. Yöntem: Erişkin psikiyatri polikliniğine başvuran 18-65 yaş arası, okur yazar, DSM- 5'e göre şizoaffektif bozukluk ve şizofreni tanılı 137 katılımcıya ve sağlıklı kontrol olma kriterlerini karşılayan 31 katılımcıya, tarama fazında Bipolar Bozukluk Spektrumu Tanı Ölçeği, Hipomani Check List, Sydney Melankoli Prototip Endeksi, TEMPS-A Mizaç Ölçeği öz değerlendirme ölçekleri uygulandı. Ana çalışma grubuna, Şizoaffektif bozukluk tanılı 37 kişi, şizofreni tanılı 96 kişi ve sağlıklı kontrol grubu olarak 31 kişi çalışmaya dahil edildi. Klinik görüşme fazında Olgu rapor formu, SAPS, BNSS, Sydney Melankoli Prototip Endeksi klinisyen formu, HDRS, YMRS, Kişisel ve sosyal performans ölçeği, bipolar bozukluk belirti ölçeği, premorbid uyum ölçeğinden oluşan klinik görüşme araştırmacı tarafından uygulandı. Ayrıca nörobilişsel işlevlerin değerlendirilmesi amacıyla nöropsikolojik test kapsamında SCIP, Stroop testi, İz Sürme Testi A/B, PEBL Continous Performance Test (PEBL Sürekli Performans Testi) ve sosyal bilişsel işlevlerin değerlendirilmesi amacıyla DEU SCAN LAB Sosyal Biliş Bataryasının uygulandı. Ayrıca düşünce ve dil bozukluğunu değerlendirmek için ses kaydı alınarak Düşünce ve Dil Ölçeği uygulandı. Bulgular: Yaşam boyu melankoli skorunun daha hafif şiddette negatif semptom ve bulgular, daha hafif şiddette yapısal düşünce bozukluğu (özellikle de negatif düşünce bozukluğu) ile ilişkisi bulunmuştur. Tanıdan bağımsız olarak hastalık öncesi işlevsellik, bireysel ve sosyal işlevsellikle melankoli skoru arasında pozitif bir ilişki saptanmıştır. Ek olarak; tanıdan bağımsız olarak melankoli skor yüksekliği bazı nörobilişsel alanlarda (görsel ve motor işleme, dikkati sürdürme, SCIP toplam puanı) daha iyi performansa işaret etmektedir. Sosyal bilişin melankoli ile olan ilişkisi incelendiğinde, tanıdan bağımsız olarak melankoli skoru ile 'Sosyal Bilgi' boyutunda pozitif bir ilişki bulunmuştur. Şizofreni Grubu içinde melankoli skor yüksekliği ile SCIP 'sessiz harf tekrarlama test' performansı (çalışma belleği ile ilişkili) arasında olumlu ilişki, Şizoaffektif Bozukluk Grubunda melankoli skor yüksekliği ile SCIP 'görsel motor işleme test' (psikomotor hız ve işlem hızı ile ilişkili) performansı arasında olumlu ilişki bulunmuştur. Şizofreni Grubunda melankolik depresyon öyküsü olan grubun, melankolik depresyon öyküsü olmayan gruba göre daha düşük Stroop-1 test (odaklanmış dikkat ile ilişkili) skorları yani daha iyi nörobilişsel performans gösterdiği bulunmuştur. Tanının İz Sürme Testi-B performansını belirgin şekilde etkilediği; şizofreni tanılı melankolik özellikli depresyon öykü grubunun, şizofreni tanılı melankolik özellikli depresyon öyküsü olmayan gruba göre, İz Sürme Testi-B skorlarının anlamlı şekilde daha düşük olduğu, yani odaklanmış dikkat ve bilgi işleme hızı gibi nörobilişsel alanlardaki performanslarının daha iyi olduğu bulunmuştur. Yaşam boyu mani skorunun daha hafif şiddette negatif semptom ve bulgular ve daha hafif şiddette yapısal düşünce bozukluğu (özellikle de negatif düşünce bozukluğu) ile ilişkili bulunmuştur. Nörobilişsel fonksiyonlar açısından bulgular incelendiğinde; tanıdan bağımsız olarak, mani öyküsünün çalışma belleğinde minimal etki düzeyinde bir bozulmaya neden olmuş olabileceği bulunmuştur. Bu bulgu M-toplam skoru ve çalışma belleği (SCIP Sessiz harf tekrarlama testi) arasındaki negatif yönlü ilişki ile de desteklenmektedir. Mani ve hipomani kriterlerini karşılamayan ancak zayıf mani semptomları gösteren (mani riski var grubu) katılımcıların SCIP 'Sessiz harf tekrarlama test' performansı (çalışma belleği ile ilişkili) hangi ana tanı grubunda olduğuna göre değişmekte olup; şizofreni tanılı zayıf mani semptomları olan grup, şizofreni tanılı zayıf mani semptomları olmayan gruba göre SCIP 'Sessiz harf tekrarlama testinde'(çalışma belleği ile ilişkili) daha yüksek test performansı göstermiştir. Ek olarak, Şizofreni Grubu içinde mani skoru ve İz sürme Testi B (odaklanmış dikkat ve bilgi işleme hızı ile ilişkili) arasında negatif yönlü bir ilişki bulunmuştur. Sosyal biliş açısından değerlendirildiğinde; tanıdan bağımsız olarak, hastaların mani skoru arttıkça, sosyal bilişin 'sosyal bilgi' boyutunda daha iyi performans gösterdiği bulunmuştur. Mani skoru ile diğer sosyal biliş testleri arasında anlamlı ilişki saptanmamıştır. Tanıdan bağımsız olarak, zayıf manik semptomları olan grup (mani riski var grubu) hipotezimizi destekler şekilde sosyal bilişin 'sosyal bilgi' boyutu açısından daha iyi performans göstermiştir. Temel nörobiliş alanlarında, Şizofreni Grubunun sürekli performans testi 'işleme hatası' açısından daha yüksek skor aldığı, yani daha kötü performans gösterdiğini, Şizoaffektif Bozukluk Grubunun ise 'tepki inhibisyonu' açısından daha kötü performans gösterdiği saptanmıştır. Diğer nörobilişsel testlerde (Stroop1-2, İz Sürme, CBT (ihmal hatası ve duyarlılık)) benzer performans bulunmuştur. Sosyal biliş açısından ise zihin kuramı ile ilişkili bir test olan 'gözlerden zihin okuma testinde şizoaffektif bozukluk grubu daha iyi performans göstermiştir. Yüzden duygu tanıma 'öfke duygusunu tanıma' açısından şizofreni grubu ve şizofreni grubu içinde de melankoli öyküsü olanlar daha iyi performans göstermiştir. Atıf stili ile ilgili İçsel, Kişisel ve Durumsal Atıflar Testi 'toplam pozitif içsel 'ortalama skorları incelendiğinde gruplar arasında Şizoaffektif Bozukluk Grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı fark saptanmıştır. Diğer sosyal biliş alanlarında gruplar benzer performans göstermiştir. Sonuç: Melankoli skoru ile prognostik önemi olan; negatif belirtiler ve yapısal düşünce bozukluğu arasında negatif bir ilişki saptanması, melankolinin işlevselliği ve bazı nörobilişsel alanları ve sosyal biliş alanlarını pozitif yönde etkilemesi, şizofrenide melankolik depresyon öyküsünün olumlu prognostik bir faktör olabileceğine işaret etmektedir. Yaşam boyu mani skoru, daha az alanla ilişkili bulunmuştur. Mani skoru, daha hafif şiddette negatif semptom ve bulgular ve daha hafif şiddette yapısal düşünce bozukluğu (özellikle de negatif düşünce bozukluğu) ile ilişkili bulunmuştur. Nörobilişsel fonksiyonlar açısından bulgular incelendiğinde; tanıdan bağımsız olarak, mani öyküsünün çalışma belleğinde minimal etki düzeyinde bir bozulmaya neden olmuş olabileceği bulunmuştur. Şizofreni mani risk grubunun, şizofreni mani riski olmayan gruba göre; çalışma belleği, odaklanmış dikkat ve bilgi işlem hızı açısından daha iyi performans gösterdiği bulunmuştur. Zayıf manik semptomların sosyal biliş açısından 'sosyal bilgi' ile ilişkisi bulunmuştur. Çalışmamız şizofreni spektrumunda melankolik depresyon öyküsü, zayıf manik semptomlar ve mani öyküsünün (çok farklı affektif özellikleri) boyutsal ve kategorik bir yaklaşım eşliğinde işlevsellik-nörobiliş-sosyal biliş açısından inceleyen öncü bir çalışma olabilir. Bu konuyla ilgili daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır.

Özet (Çeviri)

INTRODUCTION: The distinction between schizophrenia and bipolar disorder has been an ongoing debate throughout history. Current psychiatric diagnosis systems classify psychiatric disorders categorically, whereas the boundaries between these categories are not sharp, the emergence of the concept of schizoaffective disorder is a good example of this. Continuity hypothesis, spectrum concept and dimensional diagnostic approaches have been proposed in psychiatry based on current evidence obtained from genetic, biological and clinical studies. Data from classical and genetic studies show that bipolar disorder and schizophrenia share common genes. The view that schizoaffective disorder is at an intermediate point between bipolar disorder and schizophrenia supports this continuum hypothesis and overlap. Having mood disorder symptoms in patients diagnosed with schizophrenia is one of the good prognostic indicators. When we approach dimensionally in patients diagnosed with schizophrenia, very different affective components can be observed at different ends of the spectrum as mood components such as hypomania, mania melancholic type depressive and non-melancholic depressive episodes, hyperthymic temperament, faint hypomanic findings, but studies on the effects of these periods on prognosis, functionality and cognitive processes are insufficient. One aim of this study is to try to find the effect of differences in affective components on cognitive processes and functionality in patients with schizophrenia spectrum in the light of a dimensional approach. The prognosis of patients with schizoaffective disorder differed according to the predominance of affective symptoms (good course and outcome) or the predominance of schizophrenic symptoms (bad course and outcome). The small number of studies evaluating the cognitive functions of schizoaffective patients, the fact that some studies have similar features to schizophrenia and some studies to mood disorders make it difficult to understand this subject adequately. Differences between subtypes of schizoaffective disorder may obscure the results of comparative studies and may cloud efforts to understand the relationship between this disorder and schizophrenia or bipolar disorder. Cognitive heterogeneity seen in schizoaffective disorder is also observed within the depressive subtype of schizoaffective disorder itself. Bipolar type shows better cognitive functioning than the depressive type in terms of cognitive functions, but there is heterogeneity in cognitive functionalities between the subgroups called depressive type with depressive type with melancholic features and those with depressive features without melancholic features. One of the aims of this study is to determine the effect of these subtypes on cognitive functions, thus prognosis and functionality. METHODS: 137 participants, aged 18-65, literate, diagnosed with schizoaffective disorder and schizophrenia according to DSM-5, admitted to the adult psychiatry outpatient clinic at screening phase Bipolar Disorder Spectrum Diagnostic Scale, Hypomania Check List, Sydney Melancholy Prototype Index, TEMPS-A Temperament Scale self- assessment scales were applied. Self-report scales were administered to 31 healthy participants. The main study group included patients with a diagnosis of Schizoaffective disorder, a diagnosis of schizophrenia with clinically manic/hypomanic/hyperthymic/mild hypomanic findings or marked depressive features, and patients with schizophrenia with an affective co-morbidity defined after interviewing with patients who exceeded the threshold value in the screening evaluation. A total of 164 persons with a diagnosis of 137 patients were recruited. Among the patients who did not have any affective findings at the screening interview, 30 healthy controls were included in the study. In the clinical interview phase, the clinical interview consisting of Case report form, SAPS, BNSS, Sydney Melancholy Prototype Index clinician form, HDRS, YMRS, Personal and social performance scale, bipolar disorder symptom scale, and premorbid compliance scale was administered by the researcher. In addition, SCIP, Stroop test, Trail Making Test A/B, Pebl Continous Performance Test (pebl Continuous Performance Test) were applied within the scope of neuropsychological test to evaluate neurocognitive functions and DEU SCAN LAB Social Cognition Battery was applied to evaluate social cognitive functions. In addition, the Thought and Language Scale was administered by taking a voice recording to evaluate thought and language disorders. Results: Lifetime melancholia score was associated with milder negative symptoms and signs and milder structural thought disorder (especially negative thought disorder). Regardless of the diagnosis, a positive correlation was found between pre-disease functionality, individual and social functionality and melancholy score. In addition; Regardless of the diagnosis, high melancholia score indicates better performance in some neurocognitive domains (visual and motor processing, maintaining attention, SCIP total score). When the relationship between social cognition and melancholia was examined, a positive correlation was found between the melancholy score and the 'Social Knowledge' dimension, regardless of the diagnosis. Positive correlation between high melancholia score and SCIP 'consonant repetition test' performance (associated with working memory) in the Schizophrenia Group. positive relationship was found. In the Schizophrenia Group, the group with a history of melancholic depression was found to have lower Stroop-1 test scores (associated with focused attention), ie better neurocognitive performance, than the group without a history of melancholic depression. The diagnosis significantly affected the Track Making Test- B performance; It was found that the schizophrenic group with a history of depression with melancholic features had significantly lower Trail Making Test-B scores, that is, their performance in neurocognitive areas such as focused attention and information processing speed, compared to the group with a history of schizophrenic melancholic depression. Lifetime mania score was associated with milder negative symptoms and signs and milder structural thought disorder (especially negative thought disorder). When the findings are examined in terms of neurocognitive functions; It was found that regardless of the diagnosis, the history of mania may have caused a minimal effect on working memory impairment. This finding is also supported by the negative relationship between M-total score and working memory (SCIP Consonant repetition test). The SCIP 'Consonant repetition test' performance (related to working memory) of the participants who did not meet the criteria for mania and hypomania but showed weak symptoms of mania (the mania risk group) varied according to which main diagnosis group they were in; The group with weak mania symptoms diagnosed with schizophrenia showed higher SCIP 'Consonant repetition test' performance (associated with working memory) than the group without weak mania symptoms diagnosed with schizophrenia. In addition, a negative correlation was found between mania score and Tracking Test B (associated with focused attention and information processing speed) in the Schizophrenia Group. When evaluated in terms of social cognition; Regardless of the diagnosis, it was found that as the patients' mania score increased, social cognition performed better in the 'social knowledge' dimension. No significant correlation was found between the mania score and other social cognition tests. Regardless of the diagnosis, the group with weak manic symptoms (the mania risk group) performed better in terms of the 'social knowledge' dimension of social cognition, supporting our hypothesis. In core neurocognitive domains, the Schizophrenia Group scored higher, i.e., performed worse, in terms of sustained performance test 'processing error', while the Schizoaffective Disorder Group performed worse in terms of 'response inhibition'. Similar performance was found in other neurocognitive tests (Stroop1-2, Tracing, CBT (error of omission and sensitivity)). In terms of social cognition, the schizoaffective disorder group performed better in the 'mind reading test from the eyes', which is a test related to the theory of mind. In terms of facial emotion recognition, 'recognition of anger emotion', the schizophrenia group and those with a history of melancholy in the schizophrenia group performed better. When the 'total positive internal' mean scores of the Internal, Personal and Situational Attributions Test related to the attribution style were examined, a statistically significant difference was found between the groups in favor of the Schizoaffective Disorder Group. Groups performed similarly in other areas of social cognition. Conclusion: Detection of a negative relationship between melancholy score and prognostic significance; negative symptoms and structural thought disorder, positive effects of melancholy on functionality and some neurocognitive areas and social cognition areas indicate that a history of melancholic depression may be a positive prognostic factor in schizophrenia. Lifetime mania score was associated with fewer areas. The mania score was associated with milder negative symptoms and signs and milder structural thought disorder (especially negative thought disorder). When the findings are examined in terms of neurocognitive functions; It was found that regardless of the diagnosis, the history of mania may have caused a minimal effect on working memory impairment. It was found that the schizophrenia mania risk group performed better than the group without schizophrenia mania risk in terms of working memory, focused attention and information processing speed. Weak manic symptoms were found to be associated with 'social knowledge' in terms of social cognition. Our study may be a pioneering study that examines the history of melancholic depression, weak manic symptoms and mania (very different affective features) in the schizophrenia spectrum in terms of functionality-neurocognition-social cognition, accompanied by a dimensional and categorical approach. More work is needed on this subject.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    464130

    Obsesif-kompulsif bozukluk hastaları ile şizofreni hastalarının, içgörü düzeylerine göre zihin kuramı açısından sağlıklı kontrollerle karşılaştırılması

    Comparison of obsessive compulsive disorder and schizophrenia patients with healthy controls for theory of mind abilities according to their insight

    BAŞAR AYRIBAŞ

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    PsikiyatriMarmara Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUSTAFA KEMAL SAYAR

  2. Tez No

    660910

    Şizofreni tanısıyla izlenen olguların kendilik yaşantıları açısından niteliksel olarak incelenmesi

    A qualitative investigation of self-experiences in cases diagnosed with schizophrenia

    GÖKER AKÖZGÜRER

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    PsikiyatriSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. EJDER AKGÜN YILDIRIM

  3. Tez No

    674659

    Şizofreni hastalarında beyin orta hat anomalilerinin prevelansı

    Prevalence of brain midline anomalies in patients with schizophrenia

    EGE ALKAN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    AnatomiAkdeniz Üniversitesi

    Anatomi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. LÜTFİYE BİKEM SÜZEN

  4. Tez No

    499082

    Kronik servislerde yatmakta olan kronik şizofreni tanılı hastalarda sanat terapisi ile farkındalık temelli bilişsel davranışçı terapi uygulamalarının semptom profili, içgörü ve sosyal işlevsellik üzerine etkisi

    The effect of symptom profile, insight and social functionality of art therapy and mindfulness based cognitive behavioral therapy applications with chronic schizophrenia diagnosed patients in chronic hospital clinics

    ELÇİN ATASEVEN

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    PsikiyatriSağlık Bilimleri Üniversitesi

    Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı

    UZMAN DURU SAYGIN GÜLBAHAR

  5. Tez No

    466808

    Obsesif kompulsif bozukluk olgularında silik nörolojik bulguların obsesif kompulsif belirtiler ve dissosiyasyon ile ilişkisi

    The relationship of neurological soft signs with obsessive compulsive symptoms and dissociation in obsessive compulsive disorder cases

    ZAFER TAPANCI

    Tıpta Uzmanlık

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    PsikiyatriYüzüncü Yıl Üniversitesi

    Psikiyatri Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. ABDULLAH YILDIRIM

Geri Dön