Mekansal planlama ve tasarım sürecine katılımda dijital teknolojilerin yeri
The role of digital technologies in participation in spatial planning and design process
- Tez No: 902980
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZEYNEP GAMZE MERT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gebze Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
Kentlerin yaşanabilir ve dengeli bir şekilde gelişebilmesi için kent içerisindeki ulaşım, enerji, sağlık, çevre ve güvenlik gibi temel alanlarda zamanın ilerlemesine bağlı olarak gelişebilecek sorunlara karşı yenilikçi ve etkili çözümler geliştirilmesi gerekmektedir. Bu süreçte dijital teknolojilerin etkin bir şekilde kullanılması kritik öneme sahiptir. Akıllı kentlerde mekânsal planlama ve tasarım süreçlerine vatandaş katılımının teşvik edilmesi ve dijital araçların kullanılması sürdürülebilir ve yaşanabilir kentlerin oluşturulmasında kritik bir rol oynarken toplumsal ihtiyaçların daha iyi anlaşılmasını ve yenilikçi çözümler üretilmesine olanak tanımaktadır. Dijital araçla oluşturulmuş uygulamalar, kent yönetiminde veri odaklı yaklaşımları güçlendirmekle birlikte kentsel hizmetlerin verimliliğini arttırmaktadır. Bu tezin amacı; akıllı yönetişim çerçevesinde, mekânsal planlama ve tasarım sürecine katılımın geliştirilmesinde dijital teknoloji uygulamalarını değerlendirmektir. Bu doğrultuda metodolojik bir çerçeve geliştirmek ve katılımcı planlama kapsamında mevcut dijital teknoloji uygulamalarını incelemek, değerlendirmek ve nasıl etkin kullanılabileceklerini ortaya koymak hedeflemektedir. Bu kapsamda Sistematik İncelemeler ve Meta Analizler için Tercih Edilen Raporlama Öğeleri (PRISMA-Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses) bildirgesi ve içerik analizinin katkılarıyla zenginleştirilmiş literatür taraması sonucunda 24 akademik makalede 33 uygulama belirlenmiştir. Uygulamaların detaylı incelenmesi sonucunda hem mevcut uygulamaları incelemeyi sağlayacak hem de yeni uygulamalara referans verecek 16 değerlendirme ölçütünü içeren bir çerçeve ortaya konmuştur. Ardından katılımda dijital teknolojilerin kullanıldığı 33 uygulama, belirlenen 16 değerlendirme ölçütü ve kavramsal çerçevede yer verilen 4 katılım tipolojisi çerçevesinde analiz edilmiştir. Analiz sonuçları tez kapsamında ortaya konan“Dijital Katılımcı Planlama/Tasarım Süreci”aşamaları altında gruplandırılmıştır. Gerçekleştirilen analiz sonucunda mekânsal planlama ve tasarım sürecinde katılıma yönelik incelenen dijital teknoloji uygulamalarında elde edilen bulgular incelendiğinde; en çok kullanılan dijital teknolojinin %52 oranla web/mobil uygulamalar ve %27 oranla artırılmış gerçeklik olduğu gözlemlenmektedir. Bununla birlikte dijital teknoloji destekli katılım uygulamalarının süreç içerisinde yaşanan zorluk ve avantajlar incelendiğinde; en çok gözlemlenen zorluğun %23 oranla teknolojiye erişemeyen ya da yaşlı bireylerin teknolojiyi kullanım zorluğu olduğu, buna karşılık olarak uygulamaların en çok sunduğu avantaj ise %26 oranla dijital teknoloji uygulamalarının birebir ve yüz yüze katılım ile gerçekleşmesinde doğru veriye ulaşım konusunda katılımı geliştirmede avantaj sağlamasıdır. Tez çalışması bir sonraki yapılacak çalışmalar açısından, mekânsal planlama ve tasarımda katılımcı planlama süreçlerinin dijitalleşmesi sürecine dair metodolojik bir temel sunması açısından önemlidir. Tez kapsamında“Dijital Katılımcı Planlama/Tasarım Süreci”ni ortaya koymakla birlikte, geliştirilen 16 değerlendirme ölçütü ve analiz çerçevesi, farklı uygulamaların karşılaştırmalı analizinde yeniden kullanılabilir ve geliştirilebilir nitelikte olup mekânsal planlama ve tasarım süreçlerinde katılımın geliştirilmesine yönelik yol gösterici olacaktır. İncelenen uygulamalar kapsamında ortaya konan zorluk ve avantajlar doğrultusunda geliştirilen öneriler, yerel yönetimlerin planlama ve tasarım süreçlerindeki katılım girişimlerini iyileştirme ve geliştirme süreçlerine rehberlik edecektir.
Özet (Çeviri)
In order for cities to develop healthily, it is necessary to develop innovative and effective solutions to potential problems that may arise over time in basic areas such as transportation, energy, health, environment and security. In this process, the effective use of digital technologies is of critical importance. In smart cities, encouraging citizen participation in spatial planning and design processes and using digital tools play a crucial role in creating sustainable and livable cities while enabling a better understanding of social needs and the development of innovative solutions. Applications developed using digital tools not only strengthen data-oriented approaches in urban management but also increase the efficiency of urban services. The aim of this thesis is to evaluate the applications of digital technology within the framework of smart governance for enhancing participation in spatial planning and design process. In this direction, it aims to develop a methodological framework and examine and evaluate existing digital technology applications within the scope of participatory planning and reveal how they can be used effectively. In this context, a literature review enriched through the Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses (PRISMA) statement and content analysis identified 33 applications across 24 academic articles. As a result of a detailed examination of these applications, a framework consisting of 16 evaluation criteria was developed to both analyze existing applications and provide a reference to new ones. Subsequently, the 33 applications in which digital technologies were used in the participatory process were analyzed based on these 16 evaluation criteria and 4 participation typologies outlined in the conceptual framework. The analysis results are grouped under the stages of the“Digital Participatory Planning/Design Process”proposed in the thesis. From the findings of the digital technology applications analyzed for participation in the spatial planning and design process it was observed that the most commonly used technologies are web/ mobile applications (52%) and augmented reality (27%). Furthermore, when analyzing the difficulties and advantages of digital technology-supported participation applications in the process, the most observed difficulty is the difficulty of using technology for older people who cannot access technology (23%). On the other hand, the most advantage offered by applications is that digital technology applications enhance access to accurate data during face-to-face participation (26%). This thesis is important for the next studies in terms of providing a methodological basis for the digitalization of participatory planning processes in spatial planning and design. While presenting the“Digital Participatory Planning/Design Process”within the scope of the thesis, the 16 evaluation criteria and analysis framework developed will be reusable and adaptable for comparative analysis of different applications and will be a guide for enhancing participation in spatial planning and design processes. The recommendations developed in line with the challenges and advantages identified through the reviewed applications will guide local governments in improving and developing their participatory planning and design processes.
Benzer Tezler
- Re-thinking the cities in the digital era: An urban living lab concept
Dijital çağda kentleri yeniden düşünmek: Kentsel yaşam laboratuvarı konsepti
ÖZGE ÇELİK YILMAZ
Doktora
İngilizce
2023
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN ERTEKİN
- Virtual landscape pattern design analysis in digital games: A case study of Albion Online
Dijital oyunlarda sanal peyzaj deseni tasarımının analizi: Albion Online örnek olay incelemesi
ZEYNEP KARAMAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Peyzaj Mimarlığıİstanbul Teknik ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ IKHWAN KIM
- Implementation of data-driven decisions in urban governance and planning
Kent yönetişim ve planlamasında veri odaklı kararların uygulanması
JAFAR NAJAFLI
Yüksek Lisans
İngilizce
2020
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN ERTEKİN
- Dijitalleşme, kültür ve kentsel mekân etkileşimi: Tasarım kurgusu yaklaşımı
Digitalization, culture and urban space interaction: A design fiction approach
ZEYNEP GÜLCE AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH TERZİ
- Virtual reality based decision support model for design process ofmuseum exhibition projects
Müze sergileme projeleri tasarım süreci içinsanal gerçeklik tabanlı bir karar destek modeli
UMUT DURMUŞ
Doktora
İngilizce
2023
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSNÜ MURAT GÜNAYDIN