Küresel sürdürülebilir rekabetçilik endeksi'nin bazı gri sistem teorisi temelli çok kriterli karar verme yöntemleri ile analizi
The analysis of the global sustainable competitiveness index using some grey system theory-based multi-criteria decision making methods
- Tez No: 903444
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SEDA KARAKAŞ GEYİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Econometrics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yöneylem Araştırması Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 124
Özet
Sürdürülebilirlik, günümüz dünyasında ekonomik, çevresel ve sosyal boyutların bir bütün olarak ele alındığı, gelecek nesillerin ihtiyaçlarını gözeten bir kalkınma modelini ifade etmektedir. Bu kavram, doğal kaynakların etkin ve verimli kullanılarak çevrenin korunmasını ve toplumsal refahın artırılmasını amaçlamaktadır. Sürdürülebilirlik, yalnızca ekolojik dengenin korunmasıyla sınırlı kalmayıp, aynı zamanda ekonomik büyüme ve toplumsal gelişim süreçlerini de kapsamaktadır. Ülkeler özellikle son yıllarda sürdürülebilirlik alanında çalışmalara ağırlık vermektedir. Sürdürülebilir rekabetçilik ise tam bu noktada ortaya çıkmıştır. Bu kavram, bir ülkenin veya şirketin, uzun vadede rekabet avantajını sürdürebilme yeteneğini ifade etmektedir. Sürdürülebilir rekabetçilik, geleneksel rekabetçilikten farklı olarak, yalnızca kısa vadeli kâr ve büyüme hedeflerine odaklanmamakta; bunun yerine, uzun vadeli başarı için yenilikçilik, kaynak verimliliği, sosyal adalet ve çevresel sürdürülebilirlik gibi unsurları da içeren bütünsel bir yaklaşımı benimsemektedir. Bu alanda ülkelerin performanslarının takip edilebilmesi amacıyla da Küresel Sürdürülebilir Rekabetçilik Endeksi (Global Sustainable Competitiveness Index, GSCI) kullanılmaktadır. Ancak söz konusu endeks yıllık olarak yayımlanmakta ve yayımlanan skorlar tek bir yıl için geçerli olmaktadır. Yıllar içerisinde ülkelerin performanslarının sürdürebilirliğinin incelenmesi söz konusu olduğunda ise karar problemi önemli ölçüde belirsizlik içermektedir. Belirsizliğin var olduğu durumlarda karar süreçleriyle başa çıkılması zordur ve bu durumlarda kullanılabilecek birkaç çözüm yolu mevcuttur. Bu çalışmada ise, Gri Sistem Teorisi'nin (GST) Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) süreçlerinde kullanımı ile belirsizlik içeren durumlarda sıralama problemlerinin ele alınmasına odaklanılmıştır. Buradaki belirsizlik durumu, yıllık olarak yayımlanan endeks skorlarının yıllar bazında birleştirildiğinde nasıl ifade edileceği konusundaki belirsizlikten kaynaklanmaktadır. Çalışmada kullanılan endeks olan GSCI, sürdürülebilirlik alanında yıllık olarak ülkelerin rekabetçilik skorlarının hesaplandığı ve beş boyutta (Doğal Sermaye, Kaynak Yönetimi, Entelektüel Sermaye, Sosyal Sermaye ve Yönetim boyutları) ele alınan bir endekstir. Bu çalışmada, ülkeler açısından önemli bir gösterge olan sürdürülebilir rekabetçilik kavramının incelenmesi amacıyla GSCI skorlarının 2015-2022 yılları arasındaki değişimi GST yardımı ile modellenmiş ve yıl bazlı skorlar gri sayılara dönüştürülmüştür. Sonrasında GST temelli ÇKKV yöntemleri ile ülkelerin performanslarının yeniden sıralanması amaçlanmıştır. Çalışmaya dahil edilen ülkeler OECD ülkeleri olarak sınırlandırılmıştır. Ülkelerin sıralamalarının yeniden hesaplanması için, literatürde yaygın kullanım alanı olan ÇKKV yöntemlerinin GST temelli versiyonlarından TOPSIS-G, ARAS-G ve WASPAS-G yöntemleri kullanılmıştır. Analiz sonuçları Microsoft Excel kullanılarak elde edilmiş ve sonuçların karşılaştırılması için korelasyon katsayıları kullanılarak hem yöntemler arası hem de yıl bazlı sıralamaların ele alındığı ilişkiler incelenmiştir. GSCI'ın 2015-2022 yılları arasında GST temelli ÇKKV yöntemleri ile analizi sonucunda elde edilen bulgular incelendiğinde, 2015-2022 yıllarını kapsayan dönem için elde edilen sıralamaların GSCI'ın yıllık sıralamalarına oldukça yakın olduğu gözlemlenmiştir. Yapılan analizlere göre, İskandinav ülkeleri, yüksek sıralamalarını korumaktadır. Her üç yönteme göre sıralamada ilk beşte yer alan ülkeler sırasıyla, İsveç, Finlandiya, İzlanda, Norveç ve Danimarka'dır. Avrupa ülkeleri ise, görece yüksek sıralamalarını korumaktadır. İsviçre 6. sırada yer alarak İskandinav ülkelerini takip etmekte ve diğer Orta Avrupa ülkeleri arasında öne çıkmaktadır. OECD ülkeleri içerisinde Avrupa ülkeleri dışında yer alan ülkeler (İsrail, Meksika, Şili) ise ilgili yöntemlerle elde edilen sıralamalarda alt sıralarda yer almaktadır. Türkiye'nin ise görece alt sıralarda yer almakta olduğu gözlemlenmektedir. Ancak bunun sebebi olarak bu analizin sürdürülebilir rekabetçilik alanında gelişmiş ülkeler olan OECD ülkelerinden oluşması verilebilmektedir. Dünya geneli için yapılan sıralamalar incelendiğinde Türkiye'nin yükseliş eğiliminde olduğu gözlemlenebilir. GSCI raporlarına göre Türkiye 2021 yılında 5 sıra ve 2022 yılında 20 sıra birden yükselerek dünya genelinde 59. sırada yer almaktadır. Bunun nedeni ise son yıllarda ülkemizde yenilenebilir enerji, atık yönetimi ve yeşil bina projeleri gibi sürdürülebilirlik alanında önemli projelerlerin hayata geçirilmesi olarak gösterilebilir. Elde edilen sonuçların tutarlılığının ortaya konulması amacı ile GST temelli ÇKKV yöntemlerinin hem kendi aralarında hem de GSCI'ın yayımlanan yıl bazlı sıralamaları ile korelasyonları incelenmiştir. Spearman Sıra Korelasyon Testi kullanılarak tüm yıllar ve yöntemler için katsayıların anlamlığı test edilmiş ve anlamlılık istatistiksel açıdan ortaya konulmuştur. Korelasyon katsayıları incelendiğinde ise yöntemler açısından, TOPSIS-G, ARAS-G ve WASPAS-G yöntemlerinin birbirleriyle yüksek korelasyona sahip olduğu, GSCI'ın yıllık yayımlanan sıralamaları açısından ise benzer şekilde yüksek korelasyonlar gözlemlenmiştir. 2015-2022 yıllarını temsil eden gri skor değerleri ile TOPSIS-G ARAS-G ve WASPAS-G yöntemleri ile yapılan analiz sonuçlarının yıllık olarak yayımlanan endekse ait sıralamaları temsil gücünün yüksek olduğu görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Sustainability, in today's world, refers to a development model that considers economic, environmental, and social dimensions as a whole, and takes into account the needs of future generations. This concept aims to protect the environment and increase social welfare by using natural resources efficiently and effectively. Sustainability is not only limited to the preservation of ecological balance but also encompasses economic growth and social development processes. In recent years, countries have increasingly focused on sustainability efforts. At this point, the concept of sustainable competitiveness has emerged. This concept refers to the ability of a country or company to maintain a competitive advantage in the long term. Unlike traditional competitiveness, sustainable competitiveness does not focus solely on short-term profit and growth targets; instead, it adopts a holistic approach that includes elements such as innovation, resource efficiency, social justice, and environmental sustainability for long-term success. The Global Sustainable Competitiveness Index (GSCI) is used to monitor the performance of countries in this field. However, this index is published annually, and the scores are valid for only one year. When it comes to examining the sustainability of countries' performances over the years, the decision problem involves significant uncertainty. Dealing with decision-making processes in the presence of uncertainty is difficult, and there are several solutions available for such situations. In this study, the focus is on addressing ranking problems in uncertain situations by using the Grey System Theory (GST) in Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) processes. The uncertainty here arises from how to express the scores of the index, which is published annually, when combined over the years. The index used in the study, GSCI, is an index that calculates the competitiveness scores of countries annually in the field of sustainability and is considered in five dimensions (Natural Capital, Resource Efficiency, Intellectual Capital, Social Capital, and Governance). In this study, the changes in GSCI scores between 2015 and 2022 were modeled with the help of GST, and the year-based scores were converted into grey numbers. Subsequently, it was aimed to re-rank the countries' performances using GST-based MCDM methods. The countries included in the study were limited to OECD countries. To recalculate the rankings of the countries, GST-based versions of widely used MCDM methods in the literature, TOPSIS-G, ARAS-G, and WASPAS-G methods, were used. The analysis results were obtained using Microsoft Excel, and the relationships between both the methods and the year-based rankings were examined by using correlation coefficients to compare the results. When examining the findings obtained from the analysis of GSCI between 2015 and 2022 with GST-based MCDM methods, it was observed that the rankings obtained for the period 2015-2022 were quite close to GSCI's annual rankings. According to the analyses, Scandinavian countries maintain their high rankings. The countries that ranked in the top five according to all three methods are, respectively, Sweden, Finland, Iceland, Norway, and Denmark. European countries, in general, maintain relatively high rankings. Switzerland, ranking 6th, follows the Scandinavian countries and stands out among other Central European countries. Non-European OECD countries (Israel, Mexico, Chile), on the other hand, rank lower in the rankings obtained with the relevant methods. It was observed that Türkiye also ranks relatively low. However, this can be attributed to the fact that this analysis consists of OECD countries, which are developed countries in the field of sustainable competitiveness. When the global rankings are examined, it can be observed that Türkiye is on an upward trend. According to GSCI reports, Türkiye moved up five places in 2021 and twenty places in 2022, ranking 59th globally. The reason for this can be attributed to the implementation of significant projects in the field of sustainability in our country in recent years, such as renewable energy, waste management, and green building projects. To demonstrate the consistency of the obtained results, the correlations of GST-based MCDM methods both among themselves and with GSCI's published year-based rankings were examined. Using the Spearman Rank Correlation Test, the significance of the coefficients was tested for all years and methods, and the significance was statistically demonstrated. When examining the correlation coefficients, it was observed that the methods, TOPSIS-G, ARAS-G, and WASPAS-G, had high correlations with each other, and similarly, high correlations were observed in terms of GSCI's annually published rankings. It was seen that the representational power of the grey score values representing the years 2015-2022, and the results of the analyses conducted with TOPSIS-G, ARAS-G, and WASPAS-G methods were high in representing the annual rankings of the index.
Benzer Tezler
- Innovation & entrepreneurship in business ecosystems: A study on the need for a paradigm shift in Turkey
İş ekosistemlerinde inovasyon ve girişimcilik: Türkiye'de çarpıcı değişim gereksinimi için araştırma
HATİCE ETEM
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
İşletmeYeditepe Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİBEL SAİM ÖZDEMİR
- Kurumsal yapı ve yeniliklerin iktisadi büyümeye etkilerinin analizi
The analysis of the effects of institutional structure and innovation on economic growth
DOĞAN KEŞAP
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
EkonomiKaradeniz Teknik Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYFETTİN ARTAN
- AR-GE tabanlı ekonomik büyüme sürecinde inovasyon unsurunun rolü: Uluslararası karşılaştırmalı bir analiz
The role of innovation in the R & D based economic growth process: An international comparative analysis
SEVGİ ELVERDİ
- Tekstil sektöründe tasarım yoluyla rekabette malzeme inovasyonunun rolü: Türkiye'den örnekler
The role of material innovation on competitiveness through design in the textile industry: Examples from Turkey
FATMA SİMAY KARDAĞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Endüstri Ürünleri Tasarımıİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Ürünleri Tasarımı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÖZLEM ER
- Aerotropolis yapıdaki İstanbul Havalimanının uluslararası rekabetçilik analizi
International competitiveness analysis of Istanbul Airport in aerotropolis
DİDEM TURGUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sivil HavacılıkKocaeli ÜniversitesiHavacılık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HAKAN RODOPLU