Altın Orda'da şehirleşme ve şehir kültürü
Urbanization and urban culture in the Golden Horde
- Tez No: 905601
- Danışmanlar: PROF. DR. EROL KÜRKÇÜOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 410
Özet
Orta Çağ'ın büyük ve güçlü devletlerinden olan Altın Orda, 200 yıldan daha fazla Deşt-i Kıpçak topraklarına hâkim olarak bu topraklara Türk-İslâm kültürünün yerleşmesini sağlamıştır. Göçebe halklardan oluşan Altın Orda Devleti'nin yerleşik hayata geçmesindeki en önemli bileşen İslâmiyet'in kabul edilmesidir. Altın Orda hanları öncelikli olarak eski ve zarar gören şehirleri restore edip daha sonra yeni şehirler kurmuştur. Şehirler, özellikle ticaret yolları üzerinde ve su kaynaklarına yakın yerlerde kurulmuştur. Şehirleşmeye İtil havzasından başlayıp Kuzey Kafkasya, Prut-Dinyeper bölgesi, Don Havzası ve İtil-Yayık arasındaki bölgelerde devam edilmiştir. Harezm ve Kırım Yarımadası zaten yerleşik kültürün hâkim olduğu bölgelerdir. Altın Orda şehirlerinin inşasında, Türkistan, İtil Bulgar, Harezm, İran, Orta Doğu ve Kırım Yarımadası'ndan gelen ustalar ve köleler vazife almıştır. Dolaysıyla şehirlerin, sokakların dizaynı, evlerin ve diğer anıtların mimari özellikleri bu bölgelerdeki yapılarla benzerlik göstermiştir. Özellikle Kırım Yarımadası'ndaki sivil ve dinî mimaride Anadolu Selçuklu mimari yapılarının özellikleri göze çarpmıştır. Şehirlerdeki konut mimarisi toplumsal tabakalaşmanın olduğunu göstermiştir. Türbeler ve mezarlıklar, toplumun antropolojik özelliklerinin yanı sıra yerleşik ve göçebe kültür geleneklerini yansıtmıştır. Altın Orda şehirleri; caddeleri, mahalleleri, meydanları, su kaynakları, çeşmeleri, hamamları, çarşıları, camileri, türbeleri, medreseleri, tekke ve zaviyeleri ile tam Orta Çağ şehirleri gibi inşa edilmiştir. Çömlekçilik, kemik oymacılığı, demircilik, dericilik, hayvancılık, avcılık, tarım ve ticaret halkın başlıca uğraş alanlarını oluşturmuştur. Batu Han ile başlayan şehirleşme politikası, Özbek ve Canibek hanlar döneminde Altın çağına ermiştir. Timur'un 1394/5 yılındaki saldırılarından sonra şehirlerin çoğu ıssızlaşırken az sayıda şehir yaşamsal faaliyetlerine devam etmiştir.
Özet (Çeviri)
The Golden Horde, a significant state in the Middle Ages, had a major influence over the lands of Dasht-i Kipchak for over two centuries, contributing significantly to the development of Turkish Islamic culture in the region. The transformation of the Golden Horde from a society of nomadic populations to an agrarian society was largely due to the adoption of Islam. The khans revived old cities and strategically established new ones along trade routes and water sources. Urbanization initially took hold in the Itil Basin and then expanded to the North Caucasus, the Prut-Dnieper region, the Don Basin, and the areas between the Itil and the Yayik. Craftsmen and slaves from various regions were involved in the construction of Golden Horde cities, leading to architectural similarities with buildings in these areas. Characteristics of Anatolian Seljuk architectural designs particularly manifested in the civil and religious architecture of the Crimean Peninsula. Residential structures reflected social hierarchies, and cities were designed with various amenities. The cities of the Golden Horde were carefully planned, featuring streets, residential districts, public squares, water sources, fountains, baths, marketplaces, mosques, mausoleums, educational institutions, lodges, and religious retreats, resembling typical urban centers of the Middle Ages. The main occupations included pottery, bone carving, blacksmithing, leatherwork, animal husbandry, hunting, agriculture, and trade. The urbanization policy thrived during the reign of Uzbek and Canibek Khans but declined following Timur's attacks in 1394/5, leading to the abandonment of many cities while some continued their activities.
Benzer Tezler
- Timurlu Devleti'nin iktisadî yapısı (1380-1506)
Economic structure of the Timurid State (1380-1506)
FATİH BOSTANCI
- Çağatay Hanlığı'nda gelenek ve değişim: Tarmaşirin Han dönemi
Tradition and change i̇n chaghataid khanate: The period of Tarmaşirin Han
FATİH ORTA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
TarihAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KEMAL RAMAZAN HAYKIRAN
- Ögeday Kaan devrinde Türkistan ve Maveraünnehir (1229-1241)
Turkestan and Transoxiana in period of Ugedey Khan (1229-1241)
GANİZHAMAL KUSHENOVA
- Altın Orda'da kadın ve siyaset ilişkisi: Taytula Han Bike
Relationship between women and politics in the Golden Horde: Taytula Han Bike
YUSUF ARSLANER
- Altın Orda'da dini hayat ve hanların din politikası
Religious life in the Golden Horde and religious policy of the khans
TUNGYSH ABYLOV