Rasim Özdenören'in anlatılarında söz varlığı -Fiil-
The vocabulary in Rasim Özdenören's narratives -Verbs-
- Tez No: 909902
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMET GÜLSEL SEV
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1159
Özet
Fiiller, bir dilin söz dağarcığını ortaya koyan iki temel unsurdan biridir. Dil bilimi sahasında fiillerle ilgili inceleme ve tasnif çalışmalarının daha çok yapısal anlamda yapıldığı görülür. 20. yüzyılın ortalarından itibaren dil bilimciler, fiillerin yapısal tasnifinin yanı sıra semantik/tematik tasnifi yönünde de çalışmalar yapmaya başlamışlardır. Türkiye'de de özellikle 2000'li yılların başından itibaren semantik/tematik tasnif üzerine yapılan çalışmalar hız kazanmıştır. Çalışmamızda, edebiyatımızın deneme ve öykü ustalarından Rasim Özdenören'in 13 öykü kitabında ve tek romanındaki fiiller tematik olarak incelenerek bir yazarın eserleri merkezinde hem kendisinin hem de dilimizin fiil varlığının ortaya konmasına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Özdenören'in toplam 14 eserinde geçen bütün fiillerin taraması yapılmıştır. Tespit edilen fiillerin bağlamdaki anlamı ve tanık cümlesi verilmiş; fiiller, alfabetik sıralamaya tabi tutulmuştur. Fiillerin anlamı için kaynak olarak TDK Güncel Türkçe Sözlük'ten yararlanılmış, sözlükte bulunmayanlara da bağlamdan yola çıkılarak anlam verilmiştir. Fiilden sonra eserin kodu yazılarak fiilin geçtiği tanık cümlenin sayfa ve satır numarası kaydedilmiştir. Genel olarak fiilin geçtiği ilk cümle, tanık cümle olarak sunulmuştur. Fiil, aynı anlamıyla bir kez daha kullanıldığında yine yer aldığı eserin kodu, sayfa ve satır numarası belirtilmiştir. Bu çalışmanın ardından fiiller tematik olarak 10 ana başlık hâlinde tasnif edilmiştir: 1. Hareket Fiilleri, 2. Fiziki Durum Fiilleri, 3. Konuşma/İletişim Fiilleri, 4. Zihinsel ve Ruhsal Fiiller, 5. Varoluş Fiilleri, 6. Değişim/Dönüşüm Fiilleri, 7. Doğaya/Doğa Olaylarına İlişkin Fiiller, 8. İnsan Dışındaki Canlılara İlişkin Fiiller, 9. Ses Fiilleri, 10. Zamana İlişkin Fiiller Taranan eserlerde 3891 farklı fiil tespit edilmiş, toplam olarak da 44822 kez fiil kullanıldığı görülmüştür. Çalışma, dört bölüm hâlinde düzenlenmiştir. İlk bölümü Rasim Özdenören Hayatı-Sanat Anlayışı-Eserleri; ikinci bölümü söz varlığı içinde fiiller ve fiillerin tematik tasnifi üzerine çalışmalar; üçüncü bölümü fiillerin tematik tasnifinin yapıldığı inceleme kısmı, dördüncü bölümü de dizinler (tematik tasnif dizini, genel dizin, sıklık dizini) oluşturmaktadır. ANAHTAR KELİMELER: Rasim Özdenören, Fiil, Tematik Tasnif, Dizin
Özet (Çeviri)
Verbs are one of the two fundamental elements that constitute the vocabulary of a language. In linguistics, the study and classification of verbs have traditionally been approached from a structural perspective. However, since the mid-20th century, linguists have also begun focusing on the semantic and thematic classification of verbs alongside structural analysis. In Türkiye, particularly since the early 2000s, there has been a growing emphasis on semantic and thematic classifications. This study aims to contribute to the understanding of both an author's use of verbs and the broader verbal lexicon of our language. By thematically analyzing the verbs found in 13 short story collections and one novel by Rasim Özdenören, one of the masters of essays and short stories in our literature, we seek to highlight the verb usage within his works. All the verbs found in Özdenören's 14 works were thoroughly analyzed. For each identified verb, its contextual meaning and an example sentence were provided, with the verbs listed in alphabetical order. The meanings of the verbs were sourced from the TDK Contemporary Turkish Dictionary; for those not found in the dictionary, meanings were derived from context. After each verb, the code of the work is indicated, along with the page and line number of the example sentence in which the verb appears. Generally, the first sentence in which the verb occurs is presented as the example sentence. If the verb is used again with the same meaning, the work's code, page, and line number are noted once more. Following this process, the verbs were thematically classified under 10 main headings: 1. Action Verbs, 2. Physical State Verbs, 3. Verbs of Speech/Communication, 4. Mental and Spiritual Verbs, 5. Verbs of Existence, 6. Verbs of Change/Transformation, 7. Verbs Related to Nature/Natural Phenomena, 8. Verbs Relating to Non-Human Creatures, 9. Voice Verbs, 10. Verbs Related to Time In the scanned works 3891 different verbs were identified, and it is seen that a total of 44822 times verbs were used. This study is composed of four chapters. The first chapter covers Rasim Özdenören's Life, Artistic Vision, and Works; the second chapter focuses on studies of verbs and the thematic classification of verbs in vocabulary; the third chapter presents the analysis, where the thematic classification of verbs is conducted; and the fourth chapter includes the indexes (thematic classification index, general index, frequency index). KEYWORDS: Rasim Özdenören, Verb, Thematic Classification, Index
Benzer Tezler
- Modern Türk edebiyatı'nda 'Kuyu' anlatıları
'Well' narratives in modern Turkish literature
ŞEYMA AĞCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıOndokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞABAN SAĞLIK
- Rasim Özdenören'in eserlerinde Müslüman ahlakı
Başlık çevirisi yok
FİLİZ AKKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DinAnkara Sosyal Bilimler ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EJDER OKUMUŞ
- Rasim Özdenören'in hikâyelerinin Türk Dili ve Edebiyatı dersi programının genel amaç ve kazanımlarını gerçekleştirmede kullanılabilirlik durumu
The efficiency status of Rasim Özdenören's Turkish Language and Literature course program's general objectives and achievements
YUSUF DOYMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiSosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BAHADIR GÜCÜYETER
- Rasim Özdenören'in hikâyelerinde tasavvuf
Sufizm in the stories of Rasim Özdenören
NECLA DURMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMED FATİH ANDI
- Rasim Özdenören'in hikayelerinde moral değerlerin çözülüşü ve kimlik bunalımı
Changes in moral values and individuation crisis, in Rasim Özdenören?s stories
GAMZE ÖZGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
YRD. DOÇ. DR. İSMAİL KARACA
- Rasim Özdenören'in 'Hastalar ve Işıklar' ile 'Uyumsuzlar' adlı hikâye kitaplarında söz varlığı
The vocabulary of Rasim Özdenören in the story books 'Hastalar ve Işıklar' and 'Uyumsuzlar'
AZİME SERT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve EdebiyatıUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MERİÇ GÜVEN