İslâm hukukunda hâkimin takdir yetkisi
Discretionary power of the judge in Islamic law
- Tez No: 910873
- Danışmanlar: PROF. DR. AYDIN TAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dicle Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İslam Hukuku Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Hukuk, toplu halde yaşayan insanların sosyal hayatını düzenler. İnsanlar arasındaki uyuşmazlıkları çözen ve bu faaliyeti devletin gücü ile hâkimler aracılığıyla yapan bir ilim dalıdır. Kanunların tüm olayları kapsamadığı kabul edilen bir gerçektir. Hâkimler karşılaştığı davaları sonuca ulaştırmak zorundadır. Fakat karşılaşılan her uyuşmazlık için kanunda hüküm bulunmamaktadır. Bu durumda hâkim kanun içi boşluğu hak ve nısfete uygun olarak doldurarak, kanun dışı boşluk bulunması durumunda ise kanun koyucu gibi davranıp uyuşmazlığı çözecektir. Beşerî hukukta kavramlaşan takdir yetkisinin İslâm hukukunda varlığı ve mahiyetini ortaya koymayı hedeflediğimiz bu çalışmada, İslâmî müktesebatımızdaki fıkıh, hadis ve tefsir gibi klasik kaynakların yanı sıra beşerî hukuk metinlerinden ve uygulamanın zikredildiği şer'iyye sicillerden de faydalanılmıştır. Üç bölümden oluşan çalışmamızın giriş kısmında konunun ehemmiyetine, kaynaklarına ve önceki çalışmaların incelenmesine yer verilmiştir. Birinci bölümde takdir yetkisi ve ilgili kavramlar incelendikten sonra tarihsel süreç izah edilerek bölüm sonlandırılmıştır. İkinci bölümde uyuşmazlığın görüşüldüğü dava süreci ele alınmıştır. Muhâkeme usulünün işlendiği bu bölümde İslâm hukukunun bu aşamada hâkime tanıdığı takdir yetkisi, mümkün olduğu kadar mezhepler arası ihtilaflara da başvurularak Türk hukuku ile karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Üçüncü bölümde ise ceza ve aile hukukunda bulunan takdir yetkisi de bu usule uygun olarak incelenmiştir. İlaveten şer'iyye sicillerden uygulama örnekleri verilerek mukayeseli bir çalışma ortaya konulmuştur. Zira takdir yetkisinin varlığı, yargılama esnasındaki uygulamalarla ispatlanmaktadır. Sonuç olarak beşerî hukukta var olan takdir yetkisinin aslında İslâm hukukunda daha kapsamlı olarak yer aldığı ortaya konulmaya çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
Law regulates the social life of people living collectively. It is a branch of science that resolves disputes between individuals and carries out this function through judges and the power of the state. It is an accepted fact that laws do not cover every possible situation. Judges are obligated to reach conclusions on the cases they encounter. However, not every dispute is addressed by a specific provision in the law. In this case, the judge will fill the internal legal gap in accordance with principles of justice and equity, and in the presence of an external legal gap, will act as a legislator to resolve the dispute. This study aims to reveal the existence and nature of judicial discretion, a concept of modern law, within Islamic law. In addition to classical sources in our Islamic heritage, such as fiqh, hadīth, and tafsīr, the study also draws upon modern legal texts and sharīʿah court records where applications are mentioned. The introductory section of the three-part study addresses the significance of the topic, the sources, and a review of previous works. In the first section, following an examination of judicial discretion and related concepts, the historical process is explained, concluding the section. The second section addresses the litigation process in which disputes are reviewed. Here, judicial discretion granted to the judge at this stage by Islamic law is analyzed comparatively with Turkish law, referencing inter-school (madhhab) differences wherever possible. The third section examines judicial discretion in criminal and family law according to this methodology. Additionally, examples from sharīʿah court records are provided to present a comparative study. This is because the existence of judicial discretion is substantiated by the practices observed during litigation. Ultimately, the study seeks to demonstrate that the judicial discretion present in modern law actually exists more comprehensively within Islamic law.
Benzer Tezler
- İslam Hukukunda hakimin takdir yetkisi bağlamında kendi bilgisiyle hüküm vermesi
Judge's judgment with own kowledge within his judgment autority in Islamic Law
FEYZA TENGER
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
HukukAnkara ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇALIŞKAN
- İslam hukuku açısından hâkimin takdir yetkisi
The judge's discretionary power under Islamic law
MUSTAFA ARASOĞLU
Doktora
Türkçe
2023
DinAtatürk ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ İHSAN PALA
- El-'Ukûbâtü't-ta'zîriyyetü ve Sultatü'l-kâdî fî takdîriha fi'l-fıkhi'l-İslamî
The discretion punishments and the judge's authority to estimate them in Islamic jurisprudence
DLER HAMA KAKA BRA
Yüksek Lisans
Arapça
2020
DinFırat ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ERDEM
- İslam'da boşanmanın çocuklar üzerindeki hukuki sonuçları
The legal result of divorce on children from Islamic perspectivive
CANAN TATAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERVET BAYINDIR
- Kur'ân ve sünnete göre ceza yargılamasında ispat vasıtaları
The means of proof in criminal trial accoirding the Quran and the sunnah
MELEK ŞAHİN
Doktora
Türkçe
2021
Dinİstanbul ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULAZİZ BAYINDIR