Geri Dön

Beden imajına ilişkin çoklu etki modelinin test edilmesi: Bir karma yöntem araştırması

Testing a multiple influence model of body image: A Mixed method study

  1. Tez No: 911743
  2. Yazar: EZGİ SAYLAN ÇOLAK
  3. Danışmanlar: PROF. DR. VESİLE SOYYİĞİT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Psikoloji, Psychology
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2024
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Trabzon Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 319

Özet

Ergenlik döneminde birey için bedeninin önemli bir ilgi odağı hâline geldiği ve ergenlerin içinde yaşadıkları toplumun sunduğu ideal bedenin etkisinde kalarak beden imajlarını oluşturmaya başladıkları düşünüldüğünde sosyokültürel faktörlerin beden imajının gelişiminde oldukça önemli olduğu görülmektedir. Bireylerin beden imajları ve bahsedilen bu sosyokültürel faktörlerin beden imajı üzerindeki etkisinin bireyler arası farklılıklar gösterebileceği dikkate alındığında orijinal üçlü etki modeline bireysel faktörlerin de eklenmesinin önemli sonuçlar ortaya koyabileceği düşünülmektedir. Bu noktada araştırma üç aşamada yürütülmüştür. Birinci aşamada, Türkiye'de beden imajı ile ilgili araştırmalarda daha önce kullanılmamış olan Fiziksel Görünüm Karşılaştırması Ölçeği – 3 ve Sosyal Karşılaştırma Ölçeği'nin Türkçeye uyarlanması amaçlanmıştır. Karma yöntem desenlerinden keşfedici ardışık desene göre yürütülen ikinci aşama nicel ve nitel boyut olmak üzere iki boyutta temellendirilmiştir. Bu bağlamda, nitel boyut ile aile, akran ve medya etkisinin ergenler tarafından nasıl deneyimlendiğini betimlemek, nicel boyut ile nitel bulgulara ve teorik bilgilere dayalı olarak aile, akran ve medya etkisini ölçen bir ölçme aracı geliştirmek ve test etmek hedeflenmiştir. Üçüncü aşamada ise aile, akran ve medyayı beden imajı üzerindeki üç biçimlendirici sosyokültürel etki olarak tanımlayan üçlü etki modelini ve beden imajını etkileyen bireysel faktörleri bütünleştiren kapsamlı çoklu etki modelini test etmek amaçlanmıştır. Tarama modelinde desenlenen birinci aşamada yer alan uyarlama çalışmaları kapsamında Fiziksel Görünüm Karşılaştırması Ölçeği – 3 için 447 ergenden, Sosyal Karşılaştırma Ölçeği için 403 ergenden veriler toplanmıştır. Hem Fiziksel Görünüm Karşılaştırması Ölçeği – 3 hem de Sosyal Karşılaştırma Ölçeği için dilsel eşdeğerlik, kapsam geçerliği, yapı geçerliği, yakınsak ve ıraksak geçerlik, güvenirlik ve madde analizi kapsamında elde edilen bulgular bu ölçme araçlarının bireylerin karşılaştırma eğilimlerini belirlemede geçerli ve güvenilir ölçme araçları olduklarını göstermiştir. Keşfedici ardışık desen kullanılarak yürütülen ikinci aşamanın nitel boyutunda 145 ergene“beden imajı üzerinde aile, akran ve medya etkisi”üzerine kompozisyon yazdırılmış ve 18 ergenle yarı yapılandırılmış görüşme yapılmıştır. Katılımcılardan elde edilen nitel verilerin işlenmesinde tümevarımcı içerik analizi kullanılmış ve ergen görüşlerinden hareketle“aile etkisi”,“akran etkisi”ve“medya etkisi”olmak üzere üç kapsayıcı tema belirlenmiştir. İkinci aşamanın nicel boyutunda, nitel boyutta ortaya çıkan kodlar, alt kategoriler, kategoriler, temalar ve literatürde yer alan teorik bilgiler doğrultusunda Beden İmajında Aile, Akran ve Medya Etkisi Ölçeği için bir madde havuzu oluşturulmuştur. Ölçek çalışmaları kapsamında açımlayıcı faktör analizi (AFA) için 425 ergenden, doğrulayıcı faktör analizi (DFA) için de 397 ergenden veriler toplanmıştır. Yapılan AFA sonucunda, Aile Etkisi Alt Ölçeği'nde dokuz maddeden oluşan üç faktörlü (aile etkisiyle bireyin bedene yönelik içselleştirmeleri, ailenin olumlu etkisi, ailenin beden imajına ilişkin değerlendirmeleri); Akran Etkisi Alt Ölçeği'nde 15 maddeden oluşan üç faktörlü (akranların beden imajına ilişkin değerlendirmeleri, akran etkisiyle bireyin bedene yönelik içselleştirmeleri, akranlarla beden imajına ilişkin karşılaştırmalar); Medya Etkisi Alt Ölçeği'nde de 16 maddeden oluşan üç faktörlü (medya etkisiyle bireyin bedene yönelik içselleştirmeleri, medyada beden imajına ilişkin karşılaştırmalar ve değerlendirmeler, medyada beden imajına ilişkin bakış açısı) bir yapı elde edilmiştir. DFA sonucunda AFA ile elde edilen modelin Aile Etkisi ve Medya Etkisi Alt Ölçeği'nde doğrulandığı sonucuna ulaşılmış, Akran Etkisi Alt Ölçeği'ne ilişkin yapılan DFA sonucunda alt ölçekten iki madde çıkarılmıştır. Her bir alt ölçeğe ilişkin yapılan DFA'dan elde edilen uyum indeksleri modellerin oldukça iyi uyum gösterdiğini ortaya koymuştur. Ölçeğe ilişkin yakınsak ve ıraksak geçerlik, güvenirlik ve madde analizi kapsamında elde edilen bulgular geliştirilen ölçme aracının bireylerin beden imajları üzerindeki aile, akran ve medya etkisini belirlemeye yönelik geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. Yordayıcı korelasyonel araştırma modelinde desenlenen üçüncü aşamada, araştırma grubunu 1212 ergen oluşturmuştur. Yapısal eşitlik modellemesi kullanılarak genel ergen örneklemi, kız ergen örneklemi ve erkek ergen örneklemi için kurulan her bir modelin yeterince iyi uyum gösterdiği ortaya koyulmuştur. Araştırma kapsamında hipotez edilen yollara bakıldığında genel ergen örnekleminde akran etkisinin; kız ergen örnekleminde aile ve medya etkisinin; erkek ergen örnekleminde akran ve medya etkisinin kişilik özelliklerini doğrudan etkilediği görülmüştür. Her bir grupta kişilik özelliklerinden içselleştirmeye giden doğrudan yollar olduğu, kız ergen örnekleminde ise kişilik özelliklerinden karşılaştırmaya giden doğrudan bir yol olduğu görülmüştür. Her bir grupta kişilik özellikleri genel psikolojik işlevselliği pozitif yönde anlamlı bir şekilde yordamıştır. Genel ergen örnekleminde ve erkek ergen örnekleminde düzensiz yeme davranışlarından genel psikolojik işlevselliğe giden doğrudan yol olduğu, kız ergen örnekleminde ise tam tersine genel psikolojik işlevsellikten düzensiz yeme davranışlarına giden doğrudan bir yol olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlardan hareketle ortaya koyulan kapsamlı çoklu etki modeli literatüre yeni bir bakış açısı sağlamış ve üçlü etki modeline önemli destek sunmuştur.

Özet (Çeviri)

Considering that the body becomes an important center of attention for the individual during adolescence and adolescents begin to form their body image under the influence of ideal body presented by the society in which they live, it is seen that sociocultural factors are quite important in the development of body image. Given that the body images of individuals and the effect of these sociocultural factors on body image may show inter individual differences, it is thought that the inclusion of individual factors in the original tripartite influence model may reveal important results. At this point, the research was conducted in three stages. In the first stage, it was aimed to adapt the Physical Appearance Comparison Scale - 3 and the Social Comparison Scale into Turkish, which had not been used before in studies on body image in Turkey. The second stage, which was carried out according to the exploratory sequential design, one of the mixed method designs, was grounded on two dimensions, quantitative and qualitative. In this sense, the qualitative dimension aimed to describe how family, peer and media influence is experienced by adolescents, while the quantitative dimension intended to develop and test a measurement tool that measures family, peer and media influence based on qualitative findings and theoretical knowledge. In the third stage, it was aimed to test the comprehensive multiple influence model, which integrates the tripartite influence model, which defines family, peers and media as three formative sociocultural influences on body image, and individual factors affecting body image. Within the context of adaptation studies in the first stage, which was designed in the survey model, data were collected from 447 adolescents for the Physical Appearance Comparison Scale - 3 and 403 adolescents for the Social Comparison Scale. The findings obtained within the scope of linguistic equivalence, content validity, construct validity, convergent and divergent validity, reliability and item analysis for both the Physical Appearance Comparison Scale - 3 and the Social Comparison Scale demonstrated that these measurement tools are valid and reliable in determining individuals' comparison tendencies. In the qualitative dimension of the second stage, which was conducted using exploratory sequential design, a total of 145 adolescents were asked to write essays on“family, peer and media influences on body image”and semi-structured interviews were conducted with a total of 18 adolescents. In the processing of the qualitative data obtained from the participants, inductive content analysis was used and three overarching themes, namely“family influence”,“peer influence”and“media influence”, were identified based on the adolescent views. In the quantitative dimension of the second stage, an item pool was created for the Family, Peer and Media Influence on Body Image Scale in line with the codes, subcategories, categories, themes and theoretical information in the literature. Within the scope of the scale studies, data were collected from 425 adolescents for exploratory factor analysis (EFA) and 397 adolescents for confirmatory factor analysis (CFA). As a result of EFA, the Family Influence Subscale had three factors consisting of nine items (internalizations of individual towards body due to family influence, positive influence of family, evaluations of family on body image); the Peer Influence Subscale had three factors consisting of 15 items (evaluations of peers on body image, internalizations of individual towards body due to peer influence, comparisons with peers regarding body image); the Media Influence Subscale had three factors consisting of 16 items (internalizations of individual towards body due to the influence of media, comparisons and evaluations of body image in the media, perspectives on body image in the media). As a result of CFA, it was concluded that the model constructed with EFA was confirmed in the Family Influence and Media Influence Subscale, however two items were removed from the subscale as a result of CFA for the Peer Influence Subscale. The fit indices obtained from the CFA for each of these subscales revealed that the models showed a very good fit. The findings obtained within the context of convergent and divergent validity, reliability and item analyses of the scale demonstrated that the developed measurement tool is a valid and reliable for determining family, peer and media influence on individuals' body images. In the third stage, which was designed in the predictive correlational model, the research group consisted of 1212 adolescents. Using structural equation modelling, it was revealed that each model established for the general adolescent sample, the female adolescent sample and the male adolescent sample showed a reasonably good fit. Looking at the hypothesized pathways within the scope of the research, it was seen that peer influence in the general adolescent sample, family and media influence in the female adolescent sample, peer and media influence in the male adolescent sample directly affect personality traits. In each group, there were direct pathways from personality traits to internalization, and in the female adolescent sample, there was a direct pathway from personality traits to comparison. In each group, personality traits predicted general psychological functioning positively and significantly. It was concluded that there was a direct path from disordered eating behaviors to general psychological functioning in the general adolescent and male adolescent samples. In the female adolescent sample, on the contrary, there was a direct path from general psychological functioning to disordered eating behavior. Based on the results obtained from the study, the comprehensive multiple influence model provided a new perspective to the literature and provided a considerable support to the tripartite influence model.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    648767

    Üniversitelerde kurumsal tanıtım faaliyetlerinin kurum imajının oluşmasındaki rolü: Bir vakıf üniversitesi örneği

    The role of corporate promotion activities in the formation of institution image in universities: A case of a foundation university

    ESMA AYBUKE ÖZDİL

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    İletişim BilimleriKTO Karatay Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ BİROL BÜYÜKDOĞAN

  2. Tez No

    589742

    Siyasal iletişim sürecinde aday imajının seçmen davranışı üzerine etkisi; 31 Mart 2019 Yerel Seçimleri Konya örneği

    The efects of a candidate's imag on voter beha-vior in political communication process; samp-les from March 31, 2019 local elections in Konya

    AYŞE GÜL YAKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    GazetecilikSelçuk Üniversitesi

    Gazetecilik Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SÜLEYMAN HAKAN YILMAZ

  3. Tez No

    825591

    Bilgi kaynakları ve demografik faktörlerin turistlerin destinasyon imajı üzerine etkisi: İstanbul ili örneği

    Influence of information resources and demographic factors on tourists' destination image: A case study in Istanbul

    MEHMET ÖMER ÖZÜÇAĞLIYAN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    İşletmeİstanbul Gelişim Üniversitesi

    İşletme Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HİLAL KILIÇ

  4. Tez No

    630372

    Ergenlerde beden imajı, reddedilme duyarlılığı ve öz-yeterlik arasındaki ilişkiler: Bir ölçek geliştirme çalışması ve uygulaması

    Relationship between body image, rejection sensitivity and self-efficacy in adolescents: A scale development study and application

    EZGİ SAYLAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    PsikolojiTrabzon Üniversitesi

    Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. VESİLE OKTAN

  5. Tez No

    872194

    Obez kadınlarda genital benlik imajının cinsel yaşam kalitesi ile ilişkisi

    The relationship of genital self-image with sexual quality of life in obese women

    ÖZLEM SÜZER

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    HemşirelikNecmettin Erbakan Üniversitesi

    Hemşirelik Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ HAMİDE AYGÖR

Geri Dön