Teleüt ağzının Eski Türkçeye göre söz varlığı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 915122
- Danışmanlar: PROF. DR. ÖZLEM AYAZLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Teleütler, Eski Türkçe, tehlikedeki Türk dili, söz varlığı, Teleuts, Old Turkic, endangered Turkic language, lexicon
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 319
Özet
Teleütler, nüfus azalması ve kültürel erozyon tehlikesiyle karşı karşıya kalmış, Sibirya'da yaşayan Türk kökenli bir topluluktur. Bu çalışma, Teleüt halkının dil ve kültürel mirasını koruma çalışmalarına katkı sunmak amacıyla hazırlanmıştır. Çalışmada Teleütlerin dili ve özellikle Teleütçenin Eski Türkçe ile olan söz varlığı açısından incelenirken dilin tarihî kökenlerini ve günümüzdeki durumu değerlendirilmiştir. Teleütler, tarihsel süreç içinde Rusya'nın etkisi altına girmiş ve göçebe yaşamlarını bırakarak yerleşik düzene geçmişlerdir. Bu süreçte dil yapıları ve kelime hazineleri üzerinde değişiklikler olmuş ve Teleütçe, Altay Türkçesi içinde yer alan bir lehçe hâline gelmiştir. Günümüzde Teleütlerin nüfusu yaklaşık 3000 civarındadır ve bu azalan nüfus, dilin ve kültürel öğelerin korunmasını zorunlu kılmaktadır. Tezin metodolojisi, eski Türk dilleri araştırmalarıyla paralel olarak Teleütçe üzerinde odaklanmaktadır. Ana amaç, Teleütçenin Eski Türkçe ile olan benzerliklerini ve farklılıklarını belirlemek ve bu analizler aracılığıyla Türk dili tarihine katkı sağlamaktır. Çalışmada dil bilim yöntemleri kullanılarak söz varlığı üzerine yoğunlaşılmış ve fonetik ve morfolojik özellikler üzerinde durulmuştur. Sonuçlar, Teleütçenin Eski Türkçenin pek çok özelliğini koruduğunu göstermiştir. Ancak kültürel etkileşimler ve zaman içindeki değişimler sonucu farklılaşan unsurlar da ortaya konmuştur. Bu analizler, Teleütlerin dil mirasının korunması için atılacak adımları ve Türk dili araştırmalarına yönelik yeni bakış açılarını ortaya koymaktadır. Tez, Teleütlerin dil ve kültürel mirasının önemini vurgularken dil bilimine katkı sağlamayı ve yok olma tehlikesi altındaki dillerin korunması konusunda bilinç oluşturmayı hedeflemektedir. Bu çalışmanın aynı zamanda Teleüt ağzı ve Eski Türkçenin bilinmeyen yönlerini aydınlatarak Türkçenin tarihsel gelişimine ve diyalektoloji alanına önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This thesis examines the efforts to preserve the language and cultural heritage of the Teleuts, a Turkic ethnic group facing population decline and cultural erosion while residing in Siberia. The study focuses on the Teleut language, particularly its lexicon in comparison to Old Turkic, evaluating its historical origins and current status. Over historical periods, the Teleuts came under the influence of Russia, transitioning from a nomadic lifestyle to settlement, which brought changes in their language structures and vocabulary. Teleut, thus, evolved into a dialect within the Altay Turkic language family. Presently, the Teleut population numbers approximately 3,000 individuals, emphasizing the imperative need to safeguard their language and cultural elements. The methodology of the thesis centers on Teleut, paralleling research on ancient Turkic languages. The primary objective is to identify similarities and differences between Teleut and Old Turkic lexicons, thereby contributing to the history of Turkic languages. The study predominantly focuses on vocabulary, employing linguistic methods, with limited discussion on phonetic and morphological features. The findings demonstrate that Teleut preserves many characteristics of Old Turkic, yet cultural interactions and temporal changes have introduced divergent elements. These analyses underscore the necessity for initiatives to preserve Teleut language heritage and introduce new perspectives in Turkic language research. In emphasizing the significance of Teleut language and cultural heritage, this thesis aims to contribute to linguistics and raise awareness about the preservation of endangered languages. It is anticipated that this study will shed light on unexplored aspects of the Teleut dialect and Old Turkic, thus making substantial contributions to the historical development of Turkish and the field of dialectology.
Benzer Tezler
- Tehlikedeki dil olgusu: Teleütçe örneklemi
Endangered language phenomenon: Teleut paradigm
MİKAİL CENGİZ
Doktora
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÜLKÜ ÇELİK ŞAVK
- Wilhelm Radloff'un 'Opit Slovarya Tyurkskih Nareçiy' adlı sözlüğündeki Altay lehçesine ait kelimelerin incelenmesi (Ses bilgisi-karşılaştırmalı sözlük)
A research of the words that belong to altai dialect in Wilhelm Radloff's dictionary named 'Opit Slovarya Tyurkskih Nareçiy' (Phonology-comparative dictionary)
FATİH NUMAN KÜÇÜKBALLI
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UFUK DENİZ AŞCI
- Altay Türkçesi ile Kırgız Türkçesinin karşılaştırmalı ses, şekil ve cümle bilgisi
Comparative phonetics, morphology and syntax of Altai Turkish and Kyrgyz Turkish
GULKAIYR CHAPAJY
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıManisa Celal Bayar ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERHAT KARABULUT
- Altay Türklerinin sosyo-kültürel yapısı, geleneksel sporları ve oyunları
Socio-cultural structure, traditional sports and games of the Altai Turks
CEMİL ŞİMŞEK
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Kırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ BUYAR
PROF. DR. MEHMET TÜRKMEN
- Pallas'ın Zoographia Rosso-Asiatica'sında Türkçe ve Moğolca hayvan adları
The Turkish and Mongolian vocabulary of animal names in Pallas's Zoographia Rosso-Asiatica
BAŞAK PERÇİN BOSTAN
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürkiyat Araştırmaları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BÜLENT GÜL