Klasik Türk müziğinde en sık kullanılan üç çalgının hicaz makamına ait üç farklı form örneği ile otonom sinir sistemi üzerindeki etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of the three most commonly used instruments in classical Turkish music on the autonomous nervous system with three different form examples of the hijaz type
- Tez No: 915223
- Danışmanlar: PROF. DR. BARIŞ ERDAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Müzik, Music
- Anahtar Kelimeler: Klasik Türk Müziği, Makam, Çalgı, Form, Otonom Sinir Sistemi, Classical Turkish Music, Maqam, İnstrument, Form, Autonomic Nervous System
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Müzik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 105
Özet
Bu çalışma, Klasik Türk müziğinde en sık kullanılan üç çalgının (Ney, Klasik Kemençe, Tanbur) Hicaz makamına ait üç farklı form (Peşrev, Saz Semâi ve Sirto) örneği ile otonom sinir sistemi üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi amaçlamıştır. Çalışma 30 (%50) kadın ve 30 (%50) erkek olmak üzere toplam 60 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcıların genel yaş ortalamaları 26,08±6,71 olarak tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan çalgılar; Ney, Klasik Kemençe ve Tanbur'dur. Çalışmada kullanılan saz eserleri ise; Hicaz Peşrev-Beste: Refik FERSAN, Hicaz Saz Semâi-Beste: Gazi Giray HAN II, Hicaz Sirto-Beste: Sultan AZİZ olarak belirlenmiştir. Bu saz eserleri yavaş, orta hız ve hızlı türevleri katılımcılara dinletilerek uygulanmıştır. Araştırmada öncelikle katılımcıların her tempoda, çalgı türlerine göre müzik beğenisi, enerjiklik ve çalgı beğenilerinin karşılaştırılmasına ilişkin psikolojik ölçüm bulguları değerlendirilmiştir. Buna göre, bütün türlerde Tanbur beğenisi öne çıkmıştır. Tempolara göre müzik beğenisi, çalgı beğenisi ve enerjiklik düzeyi karşılaştırılmıştır. Ney ve Kemençe çalgısının tempolara göre müzik beğenisi ve çalgı beğenisi skorları arasında bir fark bulunmadığını ancak Tanbur'la seslendirilen Sirto (en hızlı tempo) örneğinde bu üç değerin (müzik beğenisi, çalgı beğenisi ve enerjiklik) daha yüksek fark yarattığını göstermektedir. Özellikle Sirto beğenisi ve enerjiklik düzeyi diğer tempolara-türlere göre daha yüksek bir fark yaratmıştır. Çalışmada tempo hızı en yüksek tür Sirto'dur. Dolayısıyla hızlı temponun beğeni ve enerjiklik ile pozitif ilişkilenmesinde önemli bir etken olduğu söylenebilir. Psikolojik ölçümlerde Tanbur çalgı tercihinin öne çıkmasına bir diğer temel neden, kültürel olarak bu çalışma kapsamında katılımcıların mızraplı çalgılara daha fazla aşina olması gösterilebilir. Diğer bir deyişle aşinalığın ortaya çıkmasında sıklıkla dinlenen müzik türleri ve kültürel çalgılar arasında bir ilişkilendirme yapılabilir. Psikolojide maruz kalma etkisine ilişkin alan yazın, önceden varolan aşinalığın bir uyarana yönelik beğeniyi artırma eğiliminde olduğuna yönelik çok sayıda kanıt sunmaktadır. Dolayısıyla genel alan yazın tür, tını, yapı, karmaşıklık ve diğer faktörlerden bağımsız olarak müzikten hoşlanmanın en önemli belirleyicisinin aşinalık olduğunu ve doğal koşullar altında tekrar tekrar dinlemenin hemen hemen her müzik parçasının beğenisini artırabileceğini göstermektedir denebilir. Bu durumun çalgı tınıları için de geçerli olabileceğini varsaymak mantıksaldır. Kültürümüzde en çok Türk müziği türlerinin dinlendiği bilinmektedir. Bu müziklerde yer alan çalgılar göz önüne alınırsa, kanımızca Anadolu içinde en çok maruz kalınan çalgılardan birinin bağlama ve ailesi olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Benzer şekilde Ud, Tar, Kanun, Gitar gibi hem popüler hem geleneksel müziklerde sıklıkla kullanılan ditmeli/mızraplı çalgıların yaygınlığı muhtemelen çoğu üflemeli ve yaylı çalgının kullanımına göre daha fazladır. Bu bağlam en genel çıkarsamada, en azından bir boyutuyla çalışmamıza iştirak eden katılımcıların maruz kalma ve aşinalığa bağlı olarak Tanbur'a yönelimini açıklamaktadır diyebiliriz.
Özet (Çeviri)
This study aimed to evaluate the effects of the three most frequently used instruments in Classical Turkish Music (Ney, Classical Kemençe, Tanbur) on the autonomic nervous system with examples of three different forms (Peşrev, Saz Semâi and Sirto) belonging to the Hijaz maqam. The study was conducted with a total of 60 participants, 30 (%50) female and 30 (%50) male. The general average age of the participants was determined as 26.08±6.71. İnstruments used in the study; Ney, Classical Kemençe and Tanbur. The instrumental pieces used in the study were determined as; Hijaz Peşrev-Composition: Refik FERSAN, Hijaz Saz Semâi-Composition: Gazi Giray HAN II, Hijaz Sirto-Composition: Sultan AZİZ). The slow, medium speed and fast versions of these instrumental pieces were listened to and applied to the participants. In the study, firstly, the psychological measurement findings regarding the comparison of the participants musical taste, energetic and instrument taste at each tempo and according to the instrument types were evaluated. Accordingly, the Tanbur taste was prominent in all types. Music taste, instrument taste and energetic levels were compared according to tempos. It is shown that there is no difference between the musical taste and instrument taste scores of Ney and Kemençe instruments according to tempos, but in the example of Sirto (fastest tempo) performed with Tanbur, these three values (music taste, instrument taste and energetic) created a higher difference. Especially, the Sirto taste and energetic level created a higher difference compared to other tempos-types. The genre with the highest tempo speed in the study is Sirto. Therefore, it can be said that fast tempo is an important factor in the positive relationship between taste and energetic. Another basic reason for the prominence of the Tanbur instrument preference in psychological measurements can be shown as the fact that the participants are culturally more familiar with plectrum instruments within the scope of this study. In other words, a connection can be made between frequently listened to musical genres and cultural instruments in the emergence of familiarity. The literature on the exposure effect in psychology provides a lot of evidence that pre-existing familiarity tends to increase the liking for a stimulus. Therefore, it can be said that the general literature shows that familiarity is the most important determinant of liking music, regardless of genre, timbre, structure, complexity and other factors, and that repeated listening to almost any piece of music under natural conditions can increase the liking. It is logical to assume that this situation may also be valid for musical instrument tones. It is known that Turkish music genres are listened to the most in our culture. Considering the instruments used in these music, we think it would not be wrong to say that the bağlama and its family are among the instruments most exposed to in Anatolia. Similarly, the prevalence of ditmeli/plucked instruments such as Oud, Tar, Kanun and Guitar, which are frequently used in both popular and traditional music, is probably higher than the use of most wind and string instruments. We can say that this context, in its most general inference, explains, at least in one dimension, the orientation of the participants in our study towards Tanbur, depending on their exposure and familiarity.
Benzer Tezler
- Mode mixture and other modal harmony applications in Turkish rock music: An anthology
Türk rock müziğinde mod karışımı ve diğer modal armoni uygulamaları: Bir seçki
TUNAHAN KARAAĞAÇLI
- Yeni Cami'nin akustik açıdan performans değerlendirmesi
Evaluation of the acoustical performance of the New Mosque
EVREN YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEVTAP YILMAZ DEMİRKALE
- Anadolu liselerindeki öğrencilerin cep telefonlarındaki zil seslerini belirlemelerindeki etmenlerin çeşitli değişkenler yönünden incelenmesi (Ankara ili/Sincan örneği)
Examination of the factors in anatolian high school students' preference of ringtones in mobile phones in terms of various variables (Ankara/Sincan example)
NERMİN KARAKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SALİH AYDOĞAN
- Ses sanatkârı Münip Utandı'nın hayatı ve icra özellikleri
The life and performance characteristics of voice artist Münip Utandı
SEÇİL OLGUN
- Erken Cumhuriyet dönemi musiki politikaları ve halkevlerindeki musiki çalışmaları
Early republican era music policies and musical activities in community centers
NURETTİN ÖZDEMİR
