Geri Dön

Envisioning the future of urban design from cinematic spaces: An exploration through science fiction films

Kentsel tasarımın geleceğinin sinematik mekanlar aracılığıyla değerlendirilmesi: Bilim kurgu filmleri üzerinden bir keşif

PDF İndir

  1. Tez No: 916868
  2. Yazar: DİLA BABAOĞLU
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Sahne ve Görüntü Sanatları, Şehircilik ve Bölge Planlama, Architecture, Performing and Visual Arts, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 205

Özet

Gelecek üzerine çalışmalar, geçmişten ve bugünden farklı olarak bu andan sonra ne olacağıyla ilgilenmektedir. Tüm olası senaryolar içinden tercih edilen gelecek senaryosunu elde etmek için gelecek üzerine çalışmak önem arz etmektedir. Kentlerin geleceği üzerine yapılan çalışmalar incelendiğinde kent ve kent yaşamının umutsuz bir vaka olarak görüldüğü ortaya çıkmaktadır. Birçok kent sosyal, ekonomik, çevresel, yönetişimsel ve diğer pek çok önemli konuda çeşitli sorunlarla karşı karşıyadır çünkü kentleşme kontrolsüz bir hızda ve biçimde tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Mevcut kentlerin bugün bile karşılaştığı zorlukları düşündüğümüzde, kentlerin geleceği üzerine çalışmak günümüzde giderek daha fazla önemli hale gelmektedir. Öte yandan, kentsel mekânların geleceğini aktaran pek çok çeşitli görseller/imgeler/tasvirler üretilmektedir. Sinema, çeşitli fütüristik kentsel imgeleri filmler yoluyla aktarması ve kitlesel olarak tüketilen bir sanat eseri türü olması dolayısıyla bu konuda önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle bilim kurgu türündeki filmler, çeşitli sinematik mekânlar aracılığıyla kentsel mekânın geleceğini etkili bir şekilde tasvir etmektedir. Bu tez, kentsel tasarımın geleceği üzerine yapılan çalışmalara katkı sunmak amacıyla fütüristik bilim kurgu filmlerinden ipuçları ortaya koymayı amaçlamaktadır. Fütüristik bilim kurgu filmleri aracılığıyla aktarılan olası gelecek kentsel mekânlar ile gelecekte olması tercih edilen mekânlar arasındaki ilişkiye dayanarak bilim kurgu filmleri analiz edilmiştir. Bu analizde, sinematik mekânlarda aktarılan kentsel tasarımın gizli/görünmez ipuçları ve bilim kurgu filmlerinin farklı kentsel tasarım yaklaşımlarını nasıl uyarladığı/sunduğu ortaya çıkarılmıştır. Bu tez, sinematik mekânların kentsel mekânların geleceğinin tartışılmasında nasıl araçsallaştırılabileceği üzerine bir yaklaşım önerisi sunmaktadır. Bu analizi gerçekleştirmek üzere tez çalışması iki teorik bölümü içerecek şekilde düzenlenmiştir. 2. Bölümde kentsel tasarım alanında kentlerin geleceğinin nasıl kavramsallaştırıldığı, 3. Bölümde ise şehrin sinematik temsilinin nasıl ortaya konduğu aktarılmıştır. Tezde vaka çalışması olarak bilim kurgu filmlerinin analiz edilmesinde toplam beş etaptan oluşan iki aşamalı bir süreç takip edilmiştir. Dört etaptan oluşan araştırmanın birinci aşaması 4. Bölümde aktarılmıştır. Bu bölümde, kentsel tasarımın geleceğine ilişkin mekânsal ve teorik referansları değerlendirmek üzere 70 bilim kurgu filmi ele alınmıştır. Birinci aşamanın sonunda, ele alınan bütün filmler kategorize edilmiş, gruplandırılmış ve orta vadeli bir gelecek zamanda fütüristik şehri dünyada etkili bir şekilde tasvir ettiği belirlenen 6 film belirlenmiştir. 5. Bölümden başlayan analizin ikinci aşamasında, belirlenen 6 film sinemametrik (cinemetrics) yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Sinematik mekanlardan seçilen görseller ve sahneler kolaj, yan yana koyma (juxaposition) ve üst üste koyma (superposition) yoluyla yeniden ele alınarak fütüristik bilim kurgu filmlerinde tasvir edilen kentsel mekan ve tasarım öğelerinin tartışması yürütülmüştür. Yukarıda belirtilen amaç ve yönteme dayanarak, ikinci bölüm kentlerin geleceği üzerine çalışmada önemli kavramları sunmaktadır. Teknoloji, moda ve sağlık çalışmalarının yanı sıra kentsel tasarımda gelecek tanımlarına başvurarak farklı alanlarda geleceğin nasıl kavramsallaştırıldığı ortaya konmuştur. Ayrıca, bu bölümde bilim kurgu (science fiction) ve kurgusal tasarım (design fiction) gibi temel kavramlar tanımlanmaktadır. Bilim kurgu ve bilimsel gerçeklerin (science fact) bir araya gelmesiyle ortaya çıkan kurgusal tasarım konseptinin, kentlerin geleceğinin sinematik mekânlar aracılığıyla incelenmesinde uygun bir yaklaşım olduğu belirtilmiştir. Kurgusal tasarım yaklaşımında kentsel mekânın diegetik temsilinin önemi vurgulanmıştır. Ayrıca, bu bölümde kentsel tasarım mesleğinde kentlerin geleceği üzerine geliştirilen farklı yaklaşımlar ve öneriler sunulmuştur. Gelecekteki kentsel mekânın tasarımını ele alan bu öneriler üç ana bölüm altında gruplandırılmıştır: (I) kentlerin geleceğini geçmişten referans alarak tasarlamak, (II) gelecekteki kentleri mekândaki belirsizliğe bir çözüm olarak tasarlamak ve (III) politik figürlerin fütüristik kent imajına etkisini ele alarak gelecek kentleri değerlendirmek. Bu bölümde, bu yaklaşımlarının hiçbirinin tek başına kentsel tasarımın geleceğini ele almada etkili olmadığı sonucuna varılmıştır. 2. Bölümde kentlerin geleceğini kentsel tasarım çalışmaları üzerinden ele aldıktan sonra, 3. Bölümde sinema alanındaki çalışmalara değinilmiştir. Bu bölümde, sinemanın kentlerde üretilen ve tüketilen bir kitle iletişim aracı türü olduğuna ve mekânın sinematik temsilinin çeşitli izleyicileri sinema turisti olarak nasıl çekebileceğine değinilmiştir. Ayrıca 3. Bölüm, sinematik mekânın film çalışmalarında nasıl tanımlandığını ve mekânın sinematik temsilinin kentsel mekânı analiz etmek için nasıl uygun bir materyal olduğunu ortaya koymaktadır. Bu bölümde çekim (shot), sahne (scene) ve kadraj(frame) gibi temel sinema terimlerden bahsedilmektedir. Mekânın temsilinde mimari ve sinematografik özelliklerin bir arada aktarıldığı bir temsil yöntemi olarak sinemametrik (cinemetrics) sunulmuştur. Tezin vaka çalışması, 4. ve 5. Bölümde toplam beş etapta yürütülmüştür. İlk etapta, ilgili disiplinlerde mekânın temsili hakkında en çok atıf alan filmlerden 70 fütüristik bilim kurgu filmi seçilmiş ve bir film havuzu oluşturulmuştur. İkinci etapta, film havuzundaki filmler, kentsel tasarımın geleceğine yönelik verdiği referansları keşfetmek üzere incelenmiştir. Kentsel tasarımın geleceği için mekânsal referanslar içeren filmler tekrar ele alınmış ve konsept çizimlerle desteklenmiştir. Üçüncü etapta, film havuzundaki bütün filmler, daha önce 2. Bölümde aktarılan mekân konseptleriyle bağdaştırılmıştır. Araştırmanın dördüncü etabında, filmler konu aldığı gelecek zaman ve aktardığı görsel içeriğe göre sınıflandırılmıştır. Orta vadeli gelecekte (2050 ile 2425 arasında) ve dünyada geçen filmlerin araştırmanın sonraki aşamalarını yürütmek için en uygun filmler olduğu belirlenmiştir. Seçilen 6 film (İsyan, Yargıç Dredd, Bulut Atlası, Beşinci Güç, Hayal Şehir ve Aeon Flux) beşinci etaba aktarılmıştır. 5. Bölümden başlayan analizin beşinci etabında, seçilen 6 filmin her biri, kentsel tasarımın geleceğini sinematik mekânlar üzerinden tartışmak için, aktardıkları mekânsal ve teorik referanslar açısından ayrı ayrı analiz edilmiştir. Bu filmlerin kentsel tasarıma dair hangi ipuçlarını sunduklarının yanı sıra bu tasarım fikrini nasıl ilettiklerine odaklanılmıştır. Sinematik mekânların nasıl aktarıldıklarının analizinde, filmin temposu (ortalama çekim uzunluğu) ve kentsel tasarım karakteristiğini aktaran sahnelerin toplam süresinin filmin uzunluğuna oranı değerlendirilmiştir. Bu verilerin sinematik mekânın yorumlanmasında tamamlayıcı yönleri ortaya konduğu vurgulanmıştır. Ayrıca beşinci etapta, sinematik mekânlarda hangi kentsel tasarım ipuçlarının saklı olduğunu ortaya çıkarmak için sinemametrik ile sahneler üzerinden bir analiz yürütülmüştür. Bu filmlerin meydanları, merkezi buluşma alanlarını, şehir merkezlerini, sokak ve caddeleri, diğer ulaşım hatlarını, mekânsal organizasyonu, binaları, diğer yapıları, kentsel alanlardaki faaliyetleri ve çeşitli kentsel tasarım öğelerini nasıl tasvir ettiği ortaya çıkarılmıştır. Her bir filmin, hangi kentsel tasarım yaklaşımlarını nasıl adapte ettiği açıklanmıştır. Filmler tarafından adapte edilerek sinematik mekanlara entegre edilen şu kentsel konseptlere ulaşılmıştır: Totaliter Mimarlık, Jane Jacobs tarafından önerilen Doğal Gözetim Sistemi, Sola Morales tarafından geliştirilen Akupunktur Kentler, Le Corbusier tarafından geliştirilen Işıltılı Şehir, Dayanıklı Şehir Konsepti, Rowe ve Koetter tarafından geliştirilen Kolaj Şehir, Fuller tarafından tasarlanan Kubbeli Şehir, Ebenezer Howard tarafından ortaya konan Bahçe Şehir Hareketi, Brutalist Mimarlık ve Güzel Şehir Hareketi. Filmlerin yayın tarihi ile her bir kentsel tasarım konseptinin aktif olduğu dönem göz önünde bulundurularak, filmlerin bu konseptleri uyarlamasında kentsel tasarımın geleceği için orijinal ipuçları sağladığı ortaya çıkarılmıştır. Sonuç bölümünde, bilim kurgu eserleri ile kentsel tasarımın geleceği arasındaki bağı güçlendirmeye yönelik tezin katkısı vurgulanmıştır. Bu bölümde araştırma soruları tartışılmış ve ileriki çalışmalarda göz önünde bulundurulabilecek hususlar belirtilmiştir. Bilim kurgu filmlerindeki fütüristik kentsel ortamlar ile gerçek dünyadaki fütüristik şehirler arasındaki ilişki vurgulanmıştır. Sinematik mekanlardaki şehirlerin fütüristik temsillerinin mevcut şehirlerle, şehirlerin geleceğinin ise filmlerdeki fütüristik temsilleriyle bağlantılı olduğu öne sürülmüştür. Bu tezden elde edilen sonuçlara dayanarak, sinematik mekânların araçsallaştırılması yoluyla kentsel tasarımın geleceği üzerine yapılan çalışmalara katkı sunulduğuna inanılmaktadır.

Özet (Çeviri)

Studying the future involves exploring what lies ahead different from the past and present. When future studies are considered together with urban studies, the challenges of envisioning future cities become evident. As indicated in many contemporary urban studies, our cities face a range of issues—social, economic, environmental, governmental, and so on. Reconsidering existing cities' challenges and high urbanization rates, studying the urban future requires more and more attention nowadays. On the other hand, there are various visuals/images generated in envisioning the future of cities. Cinema, as a medium in representing various futuristic urban images and as a form of widely consumed artwork, plays a crucial role in envisioning the future. Films especially in science fiction genre portray many futuristic urban settings through cinematic spaces. This thesis aims to uncover insights from futuristic science fiction films in the study of future in urban design. In order to strengthen the relationship between the possible future settings conveyed through futuristic science fiction films and preferred settings of urban design in the future, science fiction films are explored. In this investigation, hidden/invisible clues of urban designs in cinematic spaces are revealed. It is explored how science fiction films adapt/present different urban design approaches. This thesis proposes how cinematic spaces can be instrumentalized in discussing the future of urban spaces. In order to conduct the investigation, two theoretical sections are organized to discuss how the future city is conceptualized in urban design field (Chapter 2) and to discuss how to read the cinematic representation of the city in cinema (Chapter 3). The exploration of the science fiction films is laid on two stages in Chapter 4 and Chapter 5. First stage is conducted in four phases to investigate the selected 70 science fiction films for their spatial and theoretical references to the future of urban design. At end of first stage, all films are categorized and 6 films are identified to focus on. In second stage of investigation in Chapter 5, selected 6 films are explored by using method of cinemetrics. Reconsidering cinematic spaces by collage, juxtaposition and superposition, the discussion of future urban space and design elements depicted in the sci-fi films is conducted scene by scene. Based on the aim and methodology above, Chapter 2 introduces a framework for studying the urban future. It emphasizes how the future is conceptualized in different fields such as technology, fashion, health in addition to urban studies. It defines science fiction and design fiction. It suggests that design fiction, which emerged in the mix of science fiction and science fact, is a convenient approach to evaluate the futuristic urban design settings from cinematic spaces in the discussion of the future of urban design. It highlights the role of diegetic representations of the urban space in cinematic spaces. Moreover, Chapter 2 provides an alternative reading of concepts developed for the future of space in urban design field. The conceptualization of the future space is grouped under three major groups: (I) designing the future cities originated from the past, (II) designing the future cities as a solution for the ambiguity of space and (III) considering the political motifs in generating futuristic urban concepts. In this chapter, it is concluded that none of these conceptions is singularly effective in approaching the future of urban design. Chapter 3 focuses on cinema and cinematic representation of space. It defines cinema as a type of mass media that is consumed and produced in the cities. It emphasizes how cinematic representation of space attracts various audiences as cine-tourists. Also, Chapter 3 introduces how cinematic space is defined in film studies and puts forward how cinematic representation of the space is convenient for exploring the urban space. Basic terms such as shot, scene and frame are defined in this chapter. Cinemetrics, as an advanced drawing system for representing the space is introduced. The case study of this thesis is comprised of five phases, which are given in Chapter 4 and Chapter 5. In the first phase, a film pool of 70 futuristic science fiction films is generated from the most cited films in the relevant disciplines about the representation of space. In the second phase, all of the films in the pool are reviewed to rediscover their references to the future of urban design. The films that entail spatial references for the future of urban design are converted into ideal drawings. In the third phase, the films are mapped according to their theoretical relevance to the concepts of the future space in urban design, introduced in Chapter 2. In the fourth phase of the investigation, the films are classified according to the time and visual content that they convey. 6 science fiction films, Equilibrium, Dredd, Cloud Atlas, Fifth Element, Logan's Run and Aeon Flux are identified and transferred to the fifth phase. In the fifth phase of the investigation beginning from Chapter 5, the selected 6 films are explored separately to reveal their spatial and theoretical references to contemplate the future of urban design from cinematic spaces. It is focused on how these films convey futuristic design ideas in addition to which clues of urban design they present. To understand how urban design clues are conveyed in the films, film tempo (average shot length) and proportion of scenes that present the urban design characteristic are referred to as supplementary aspects to be combined with the qualitative analysis of the cinematic spaces. To reveal which urban design clues are hidden in the cinematic spaces, scene by scene exploration is conducted with cinemetrics. It is decoded how these films portray various urban design characteristics of city elements, relying on the Lynch's image of the city. Squares, central meeting areas, city centers, streets, pathways, roads, other transportation lines, urban organization, site characteristics, buildings, man-made structures and activities are explored from futuristic urban settings in the cinematic spaces. Each films are reconsidered with which urban design concepts they adapt. It is concluded that 10 design concepts of Totalitarian Architecture, Natural Surveillance System proposed by Jane Jacobs, Acupuncture Urbanism developed by Sola Morales, Radiant City developed by Le Corbusier, Resilient City Concept, Collage City by Rowe and Koetter, Domed City by Fuller, Garden City Movement by Ebenezer Howard, Brutalist Architecture and City Beautiful Movement are adapted in these films. Based on the relationship between the films' release and concept's active period, it is revealed that film's adaptation of urban design concepts, movements and approaches provide evident clues to discuss the future of urban design. In the conclusion part, the thesis contribution to strengthen the link between the science fiction works and the future of urban design is emphasized. This chapter addresses the research questions and denote final remarks to be explored in further studies. Referring relationship between futuristic urban settings in science fiction films and the futuristic cities in the real world, it suggests that the futuristic representations of cities in the cinematic spaces are linked to the existing cities while the future of cities is linked to their futuristic representations in the films. Based on the outcomes generated from this thesis, it is believed that it contributes to strengthen the link between science fictional works particularly conveyed through cinematic spaces and the future of urban design via instrumentalization of cinematic space.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    949132

    Antik dönemden 21. yüzyıla kent ütopyaları: Mekansal organizasyon ve tasarım pratikleri

    Urban utopias from the ancient period to the 21st century: Spatial organisation and design practices

    S. BEGÜM ÇİÇEK

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2025

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. İSMAİL EREN KÜRKÇÜOĞLU

  2. Tez No

    605727

    Envisioning plural futures through narratives and design

    Anlatılar ve tasarım ekseninde çoklu gelecek tahayyülleri

    ELİF GÖZDE ÖZTOPRAK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. PELİN DURSUN ÇEBİ

  3. Tez No

    789527

    Biyopolitika kavramı üzerinden salgın hastalıklar ve mimarlık ilişkisinin okunması

    Examining the relationship between epidemic diseases and architecture through the concept of biopolitics

    ECEM ALTINTAŞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ERDEM CEYLAN

  4. Tez No

    709826

    Modeling socio-spatial change: Impact of socio-technological factors on future urban space configuration

    Sosyo-mekansal değişimin modellenmesi: Sosyo-teknolojik faktörlerin geleceğin kentsel mekan kurgusuna etkisi

    ASLI ULUBAŞ HAMURCU

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. FATİH TERZİ

  5. Tez No

    904935

    Urban coexisting habitats in Karaköy: A more-than-human approach to the city

    Karaköy'ün kentsel ortak yaşam habitatları: Kente insanötesi yaklaşımı ile bakmak

    DUYGU SAYĞI EK

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2024

    MimarlıkMEF ÜNİVERSİTESİ

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TOMRİS AKIN

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ESRA SERT ATAK

Geri Dön