Bilişsel gelişim programının (COGENT) özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan okul öncesi çocukların erken okuryazarlık becerilerine etkisi
The Effect of cognitive development program (COGENT) on early literacy skills of preschool children at risk of special learning deficiency
- Tez No: 919945
- Danışmanlar: PROF. DR. VESİLE YILDIZ DEMİRTAŞ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Özel öğrenme güçlüğü, öğrenme güçlüğü riski, okul öncesi dönem, erken okuryazarlık, hızlı isimlendirme, dikkat, Learning disability, learning difficulty risk, preschool period, early literacy, rapid naming, attention
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Özel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Özel Eğitim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 186
Özet
BİLİŞSEL GELİŞİM PROGRAMININ (COGENT) ÖZEL ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ RİSKİ TAŞIYAN OKUL ÖNCESİ ÇOCUKLARIN ERKEN OKURYAZARLIK BECERİLERİNE ETKİSİ Özel öğrenme güçlüğü, erken çocukluk döneminde tanılanması ve uygun programlarla müdahale edilmesi gereken bir alandır. Alan yazında, öğrenme güçlüğü açısından risk grubunda yer alan çocuklar için erken müdahalenin gerekliliğine ve okul öncesi dönemdeki çocuklara yönelik programların tasarlanmasına ihtiyaç duyulduğu görülmektedir. Öğrenme güçlüğü riskli çocukların öğrenme şekilleri açısından akranlarına kıyasla daha sistematik ve daha zengin öğrenmelere ihtiyaçları vardır. Bu çalışmanın amacı, okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden özel öğrenme güçlüğü (ÖÖG) riski olan 60-72 ay aralığındaki çocuklara yönelik geliştirilmiş bilişsel gelişim programı olan COGENT'in erken okuryazarlık becerileri üzerindeki etkililiğini belirlemektir. Bu araştırmada, yarı deneysel desenlerden biri olan eşit olmayan gruplar ön test-son test deney deseni kullanılmıştır. Bu desende, deney grubunun yanı sıra bir grup karşılaştırma veya kontrol amacıyla belirlenmiştir. Araştırmanın bağımlı değişkeni, okul öncesi dönemdeki çocukların erken okuryazarlık performansı, bağımsız değişkeni ise bilişsel gelişim programı (COGENT) olarak tanımlanmıştır. Deney grubuna bilişsel gelişim programı uygulanırken, kontrol grubu bu eğitimden yararlanmamıştır. Araştırmanın çalışma grubu, 2012-2023 eğitim-öğretim yılında Burdur'da okul öncesi eğitime devam eden çocuklardan oluşmuştur. Bu grupta, özel öğrenme güçlüğü riski taşıyan çocuklardan deney ve kontrol gruplarında 12'şer, tipik gelişim gösteren çocuklardan ise yine deney ve kontrol gruplarında 12'şer olmak üzere toplamda 48 çocuk yer almıştır. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları, öğrenme güçlüğü riski taşıyan ve tipik gelişim gösteren çocukları belirleme ölçekleri, bilişsel gelişim programının etkililiğini belirleme ölçeği ve çalışmanın sosyal geçerliğini belirlemeye yönelik ölçekler olmak üzere üç gruptan oluşmuştur. Öğrenme güçlüğü riskli ve tipik gelişim gösteren çocukları belirlemek amacıyla Okul Öncesi Dönem (60-72 Ay) Öğrenme Güçlüğü Riskli Çocuklar İçin Aday Bildirim Ölçeği (Öğretmen Formu), Bilişsel Yetenekler Testi Form-6 BYTF-6 (Cognitive Abilities Test Form 6- CATF-6) ve Raven'ın Renkli Prograsif Matrisler Testi kullanılmıştır. Bilişsel gelişim programının etkililiğini belirlemek amacıyla Erken Okur Yazarlık Testi (EROT), Hızlı İsimlendirme Testi ve Beş Yaş Çocuklarının Dikkat Toplama Testi (Frankfurter Test Für Funjahrige Konzentration) (FTF-K) kullanılmıştır. Çalışmanın sosyal geçerliğini belirlemek amacıyla Çocuklara ve Öğretmenlere Yönelik Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu kullanılmıştır. Deneysel sürecin başında ve sonunda elde edilen nicel veriler SPSS 23.00 paket programında analiz edilmiştir. Çalışmanın diğer bir verisi olan ve yarı yapılanmış görüşmeler sonucunda elde edilen nitel veriler ise, tümevarım veri analizi tekniği ile analiz edilmiştir. Bu analizde veriler temalar haline dönüştürülerek, kategorilere göre frekans ve yüzdeleri hesaplanmıştır. Çalışmadan elde edilen nicel bulgular, bilişsel gelişim programının öğrenme güçlüğü riski taşıyan çocukların erken okuryazarlık, hızlı isimlendirme ve dikkat alanlarında; tipik gelişim gösteren çocukların ise hızlı isimlendirme ve dikkat performanslarında gelişim sağladığını göstermiştir. Bunun yanı sıra çalışmaya katılan öğrenciler ve öğretmenleri bilişsel gelişim programını faydalı bulmuş ve araştırmanın sosyal geçerliği sağladığı görülmüştür.
Özet (Çeviri)
THE EFFECT OF COGNITIVE DEVELOPMENT PROGRAM (COGENT) ON EARLY LITERACY SKILLS OF PRESCHOOL CHILDREN WITH SPECIAL LEARNING DEFICIENCY Specific learning disabilities are an area that should be diagnosed in early childhood and intervened with appropriate programs. In the literature, it is seen that there is a need for early intervention for children in the risk group in terms of learning disabilities and the need to design programs for preschool children. Children at risk for learning disabilities need more systematic and richer learning compared to their peers in terms of learning styles. The aim of this study was to determine the effectiveness of COGENT, a cognitive enhancement program developed for 60-72-month-old children at risk of specific learning disabilities (SLD) attending preschool education institutions, on early literacy skills. In this study, one of the quasi-experimental designs, the nonequivalent groups pretest-posttest design, was employed. In this design, in addition to the experimental group, a comparison or control group was determined. The dependent variable of the study was defined as the early literacy performance of preschool children, while the independent variable was the cognitive enhancement program (COGENT). The cognitive enhancement program was implemented for the experimental group, whereas the control group did not receive this training. The study group consisted of children attending preschool education in Burdur during the 2012-2023 academic year. The group included 12 children with learning disabilities risk in the experimental and control groups, as well as 12 typically developing children in both the experimental and control groups, for a total of 48 children. The data collection tools used in the study were divided into three categories: scales for identifying children at risk for learning disabilities and typically developing children, scales for assessing the effectiveness of the cognitive enhancement program, and scales for evaluating the social validity of the study. To identify children at risk for learning disabilities and typically developing children, the Candidate Notification Scale for Children at Risk for Learning Disabilities in Preschool (60-72 Months) (Teacher Form), Cognitive Abilities Test Form 6 (CATF-6), and Raven's Colored Progressive Matrices Test were used. To assess the effectiveness of the cognitive enhancement program, the Early Literacy Test (EROT), Rapid Naming Test, and Frankfurter Test for Five-Year-Olds' Concentration (FTF-K) were utilized. For determining the social validity of the study, a Semi-Structured Interview Form for Children and Teachers was employed. Quantitative data collected at the beginning and end of the experimental process were analyzed using the SPSS 23.00 software. Qualitative data obtained from semi-structured interviews were analyzed using the inductive data analysis technique. In this analysis, the data were categorized into themes, and frequencies and percentages were calculated accordingly. The quantitative findings of the study indicated that the cognitive enhancement program improved early literacy, rapid naming, and attention skills in children at risk for learning disabilities. Additionally, it enhanced rapid naming and attention performance in typically developing children. Furthermore, both the participating students and their teachers found the cognitive enhancement program beneficial, demonstrating the social validity of the study.
Benzer Tezler
- Bilişsel Gelişim Programının (COGENT) özel öğrenme güçlüğü olan öğrencilerin okuma ve yazma becerilerine etkisi
The effect of Cognitive Enhancement Program (COGENT) on reading and writing skills of students with specific learning disabilities
FURKAN ATMACA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiÖzel Eğitim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. VESİLE YILDIZ DEMİRTAŞ
- Oyun temelli bilişsel gelişim programının 60-72 aylık çocukların bilişsel gelişimine etkisi
The effect of game based cognitive development programme on cognitive development of 60-72 months old children
BENGÜ TÜRKOĞLU
Doktora
Türkçe
2016
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA USLU
- Ev merkezli bilişsel gelişim destek programının 18-24 aylık bebeklerin bilişsel gelişimlerine ve adaptif davranışlarına etkisinin incelenmesi
The examination of the effects of home-based cognitive development support program on the cognitive development of 18-24 months and their adaptive behaviors
SİBEL ATLİ
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLEN BARAN
- Bilişsel esneklik temelli gelişim destek programının 60-72 aylık çocukların sosyal bilişsel becerileri ve sosyal duygusal iyi oluşlarına etkisi
The effect of cognitive flexibility based developmental support program on social cognitive skills and social emotional well-being of 60-72 months children
EMRULLAH CAN YAVUZ
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimKarabük ÜniversitesiÇocuk Gelişimi ve Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM GÖZÜN KAHRAMAN
- Bilişsel oyun temelli dil gelişim programının ana dili Türkçe olmayan okul öncesi dönem çocuklarının ikinci dil (Türkçe) edinimine etkisinin incelenmesi
Analyzing the effect of cognitive game-based language development programme on the second language (Turkish) acquisition of preschool children whose native language is Non-Turkish
ŞUHEDA BETÜL NUR ÖZLEVENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. BENGÜ TÜRKOĞLU