Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinin Türkçe kökenli dinî söz varlığı
Religious vocabulary of Turkish origin in Armenian letter Kypchaq Turkish
- Tez No: 921003
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HÜSEYİN YILDIZ, DOÇ. DR. ABDULKADİR ÖZTÜRK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Kıpçakça, Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi, Dinî Söz Varlığı, Kipchak, Kipchak Turkish with Armenian Alphabet, Religious, Vocabulary
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ordu Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 780
Özet
Her toplum tarihî süreç içerisinde çeşitli inanç sistemine dâhil olmuştur. Her bir inanç sistemi beraberinde kendi söz varlığını da getirmiş, bundan dolayı her dilin dinî söz varlığı sürekli bir değişime uğramıştır. 8. asırdan itibaren yazı dili olarak karşımıza çıkan Türk dili, tarihi süreçte gelişimini sürdürerek çeşitli kollara ayrılarak farklı kültürlerle etkileşim içinde bulunmuştur. Bu etkileşim Türk dilinin zengin bir söz varlığına da olanak sağlamıştır. Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin dini söz varlığı, bu dilin tarihsel, kültürel ve sosyal bağlamda önemli bir bağlayıcısıdır. Kıpçak Türklerinin Hristiyanlık ile ilişkileri, dilin gelişmesinde ve Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin söz varlığında oldukça önemli izler bırakmıştır. Bunlardan dolayı Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi, Türk dili açısından oldukça önem taşımaktadır. Kıpçak sahasının tarihi bir kolu olan Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi üzerine pek çok araştırmacı tarafından sözlükler, tezler hazırlanmış; çeşitli çalışmalar ortaya konulmuştur. Ancak daha önce bu tarihi lehçe üzerine detaylı bir dini terminoloji çalışması yapılmamıştır. Hazırladığımız“Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesinin Türkçe Kökenli Dinî Söz Varlığı”adlı tezde Ermeni Harfli Kıpçak Türkçesi'nin dini söz varlığı incelenerek dilin, kültürün ve inanç sistemlerinin anlaşılmasına katkı sağlamanın yanı sıra; toplumsal ve tarihsel bağlamda önemli çıkarımlar sunmaktadır. Bu tür bir çalışmanın bu kültürel zenginliğin ortaya çıkmasına kaynak oluşturması bu tezin ana amaçlarını oluşturmaktadır. Alanın önemli sözlükleri ve metinlerinden hareketle tespit edilen Türkçe kökenli dinî söz varlığı, örnek cümleler ve analizler çerçevesinde ortaya konulmuştur.
Özet (Çeviri)
Every society has been involved in different belief systems throughout history. Each belief system has brought its vocabulary with it, and therefore the religious vocabulary of each language has undergone constant change. The Turkish language, which emerged as a written language in the 8th century, has continued to develop throughout history, branching out into different branches and interacting with different cultures. This interaction has given the Turkish language a rich vocabulary. The religious vocabulary of Armenian-Kipchak Turkish is an important binding force for this language in historical, cultural and social contexts. The relations of the Kipchak Turks with Christianity have left significant traces in the development of the language and vocabulary of Armenian-Kipchak Turkish. For these reasons, Armenian-Kipchak Turkish is very important for the Turkish language. Many researchers have prepared dictionaries and theses on Armenian-Kipchak Turkish, a historical branch of Kipchak, and various studies have been presented. However, a detailed study of the religious terminology of this historical dialect has not been carried out. In the dissertation we have prepared, entitled“Turkish-Origin Religious Vocabulary in Armenian-Letter Kipchak Turkish”, the religious vocabulary of Armenian-Letter Kipchak Turkish is examined, and in addition to contributing to the understanding of the language, culture, and belief systems, it also provides important inferences in the social and historical context. The main purpose of this thesis is that such a study provides a source for the emergence of this cultural wealth. The religious vocabulary of Turkish origin, determined from the most important dictionaries and texts of the field, is presented in the framework of sample sentences and analyses.
Benzer Tezler
- Tarihȋ Kıpçak Türkçesinde alıntı kelimeler
Loan words in historical Kypchaq Turkish
AYŞE ADIGÜZEL
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER
- 'Ermeni harfli Kıpçakça Zebur=Psalter' adlı eser ile memlük Kıpçak Türkçesiyle yazılmış 'İrşâdü'l-Mülûk ve's-Selâtîn' adlı eserin şekil bilgisi bakımından karşılaştırılması
Morphologic comparison of the work named 'Qypchaqish Psalter' written in Armenian-Qypchaq Turkish and the work named 'İrşâdü'l-Mülûk ve's-Selâtîn' written in Mamluk- Qypchaq Turkish
HASAN SEVBAN KAPDAN
Doktora
Türkçe
2014
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. AHMET BİCAN ERCİLASUN
- Ermeni harfli bir Kıpçak metni: Azizlerin Hayat Hikayeleri: Metin- inceleme -dizin
The Kipchak text with armenian-letter: Life Stories of Saints Text- analysis- index
YEŞİM ŞAHİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimAnkara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JALE DEMİRCİ
- Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinde isimlerin kavram alanları
Conceptual fields of the nouns in Kipchak Turkish with Armenian letters
ZELİHA TUĞUZ
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARGUNŞAH
- Ermeni harfli Kıpçak Türkçesinde söz dizimi
Syntax of Kipchak Turkish in Armenian scripts
YASEMİN TAŞ
Doktora
Türkçe
2025
DilbilimErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP GÜNER