Metinlerarasılık kuramına göre Türk sözel anlatı geleneğinin modern tiyatroya yansıması (Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi örneği)
The reflection of the Turkish oral narrative tradition in modern theater according to the theory of intertextuality (The example of Refik Ahmet Sevengil Theater Library)
- Tez No: 921802
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ LATİFE ÖZCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Türk sözel anlatı geleneği, Türk Tiyatrosu, Metinlerarasılık, Refik Ahmet Sevengil, Turkish Oral Narrative Tradition, Turkish Theater, Intertextuality, Refik Ahmet Sevengil
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 225
Özet
Bu çalışma, Türk sözel anlatı geleneği içerisindeki destan, masal, efsane, Dede Korkut Hikâyeleri ve halk hikâyelerinin yeni bir icra ortamında sergilenmek üzere tiyatro metnine aktarılma sürecini ve bu aktarımın metinlerarasılık kuramı bağlamında incelenmesini konu edinmektedir. Aktarımın neticesi olarak ortaya çıkan güncel dinamikler; kültürel bir aktarımın ötesinde, metinlerarası ilişkiler üzerinden yeni bir okuma imkânı sunmakta ve metinlerarası düşünmeye sevk etmektedir. Giriş bölümünde, araştırmanın konusu, problemleri, amaçları ve önem, yöntemi, kapsamı ve sınırlılıkları açıklanmıştır. Birinci bölümde, Türk tiyatrosunun tarihsel gelişim süreci Türklerin en eski dönemlerinden başlayarak Cumhuriyet devrine dek kültürel ve toplumsal açılardan ele alınmıştır. Refik Ahmet Sevengil'in tiyatro tarihine olan katkılarına, modern tiyatronun gelişimindeki rolüne yer verilmiştir. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi tanıtılmış, erişilen oyular hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, Türk sözlü kültür geleneği ve metinlerarasılık kuramı ele alınmıştır. Türk sözlü kültürünün anlatı unsurları ve yapısal özellikleri ele alınmıştır. Aynı zamanda metinlerarasılık kuramının tanım ve yöntemleri hakkında bilgi verilerek kuramın Türk tiyatrosu üzerindeki uygulamalara elverişliliğine değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü Refik Ahmet Sevengil Tiyatro Kütüphanesi'nde yer alan tiyatro metinleri, metinlerarasılık kuramı çerçevesinde analiz edilmiştir. Çalışmanın sınırları doğrultusunda Türk sözel anlatı geleneğine ait destan, masal, efsane, Dede Korkut Hikâyeleri ve halk hikâyeleri hakkında bilgi verilerek seçilen oyunlar üzerinden sözel anlatı geleneği ile tiyatro eserleri arasındaki metinlerarasılık kuramına göre ilişkiler ortaya konmuştur. Ortaya koyulan ilişkinin kültürel aktarım ve süreklilik üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, bu çalışmada Türk sözel anlatı geleneği ile tiyatro arasındaki ilişkinin, kültürel bir aktarım süreci olarak nasıl şekillendiği ve bu aktarım sürecinde meydana gelen dönüşümlerin sonuçları değerlendirilmiştir. Bu analiz, tiyatro metinlerinin oluşum sürecinde Türk sözlü kültürünün konumunun ve arasındaki bağın daha iyi anlaşılmasını sağlamayı hedefler. Böylelikle yeni bir icra ortamında yaratılan sözel anlatı geleneği ürünlerinin sürekliliği üzerinde durulmuştur.
Özet (Çeviri)
This study focuses on the process of adapting epic tales, fairy tales, legends, Dede Korkut Stories, and folk tales within the Turkish oral narrative tradition into theater scripts to be performed in a new medium and examines this adaptation within the framework of intertextuality theory. The contemporary dynamics emerging as a result of this adaptation go beyond mere cultural transmission, offering a new avenue for interpretation through intertextual relationships and prompting intertextual thinking. In the introduction, the subject, problems, aims, significance, methodology, scope, and limitations of the research are explained. In the first chapter, the historical development of Turkish theater is addressed from the earliest periods of Turkish history to the Republican era, from cultural and societal perspectives. The contributions of Refik Ahmet Sevengil to theater history and his role in the development of modern theater are discussed. The Refik Ahmet Sevengil Theater Library of the General Directorate of State Theaters is introduced, and information about the plays accessed is provided. In the second chapter, the Turkish oral culture tradition and the theory of intertextuality are examined. The narrative elements and structural characteristics of Turkish oral culture are discussed. Additionally, the definitions and methods of intertextuality theory are presented, along with its applicability to Turkish theater practices. In the third chapter, the theater scripts housed in the Refik Ahmet Sevengil Theater Library of the General Directorate of State Theaters are analyzed within the framework of intertextuality theory. In line with the study's scope, information is provided about epics, fairy tales, legends, Dede Korkut Stories, and folk tales within the Turkish oral narrative tradition, and the intertextual relationships between these oral narratives and selected theater works are revealed. The effects of these relationships on cultural transmission and continuity are evaluated. As a result, this study assesses how the relationship between the Turkish oral narrative tradition and theater takes shape as a process of cultural transmission, as well as the outcomes of the transformations that occur in this process. This analysis aims to enhance understanding of the role and position of Turkish oral culture in the creation of theater scripts and the connections between the two. In this way, the study emphasizes the continuity of oral narrative tradition products created in a new performance medium.
Benzer Tezler
- Dede Korkut Hikâyeleri'nde anametinsel dönüşümler
Hypertextual transformations in the Dede Korkut Stories
NUH BEKTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Halk Bilimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA SEVER
- Kırmızı Saçlı Kadın'da metinlerarasılık ve psikanalitik eleştiri açısından Orhan Pamuk'un romancılığı
Orhan Pamuk's authorship in Kırmızı Saçlı Kadın in terms of intertexuality and psychoanalytic criticism
EMİNE ŞİMŞEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBE
- Gül İrepoğlu'nun romanlarına yeni tarihselci bir yaklaşım
An analysis on Gül İrepoğlu's novels from the perspective of new historicism
EBRU KAHRAMANLAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SİBEL BULUT
- Tezer Özlü'nün yaşamı, yazınsal kişiliği, yapıtları ve kurmaca metinlerinde Cesare Pavese etkisi
Tezer Özlu?s life, literary personality, works of art and the effect of Cesare Pavese on her fictional texts
NERMİN ŞERİF YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Edebiyatı Bölümü
PROF. DR. MUSTAFA ÖZCAN
- Attilâ İlhan'ın Duvar'ında göndermeler
Referentiality in Attilâ İlhan's Duvar
GÖNÜL ŞİMŞİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KORAY ÜSTÜN