From parental control to child control: The role of stress and psychological well-being in parents
Annenin kontrolünden çocuğun kontrolüne: Ebeveynlerde stress ve iyi oluş halinin rolü
- Tez No: 921954
- Danışmanlar: PROF. DR. AYŞE BİLGE SELÇUK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: ketleyici kontrol, ebeveynin olumlu kontrolü, ebeveynin olumsuz kontrolü, ebeveynlik stresi, ebeveynin psikolojik iyi oluş hali, inhibitory control, self-regulation, negative parental control, positive parental control, parenting stress, parental psychological wellbeing
- Yıl: 2022
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Koç Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 85
Özet
Kendini düzenleme becerilerinin önemli bir parçası olan ketleyici kontrol baskın bir tepkiyi bastırabilme yeteneğini ifade eder ve çocukların sosyal-duygusal, bilişsel ve akademik gelişimlerinde önemli bir rol oynar. Araştırmalar ketleyici kontrolün okul öncesi yıllarda önemli düzeyde artış gösterdiğini ve ebeveyn davranışlarının ketleyici kontrolün gelişimini etkilediğini göstermiştir. Ebeveynliğin önemli bir boyutu ebeveynin kontrol davranışlarıdır. Ebeveyn kontrol davranışları olumlu (rehberlik eden, özerkliği destekleyen, teşvik edici) ve olumsuz (müdahaleci, aşırı kontrol içeren, güç iddia edici) kontrol olarak iki şekilde incelenebilir. Okul öncesi dönemde bu davranışları ayrıştıran ve aynı çalışma içinde inceleyen araştırmalar kısıtlı sayıdadır. Bu nedenle bu araştırmanın ana amacı hem bireyselci ve toplumcu değerleri içinde barındıran ve literatürde az sayıda araştırma olan bir örneklemde bu ilişkileri incelemektir. Ketleyici kontrolün gelişiminde doğrudan veya ebeveynlik davranışları aracılığı ile rol oynayabilecek faktörlerden biri ebeveynlikle ilgili stres düzeyidir. Ayrıca bu ilişkiler ebeveynin psikolojik iyi oluş haline göre değişkenlik gösterebilir. Bu doğrultuda, bu ilişkileri incelemek amacıyla, 384 okul öncesi yaştaki çocuk (ortyas= 58.7 ay; SS =8.58; ranj=36-72 ay, 192 erkek) ve ebeveyninden veri toplanmıştır. Ebeveyn kontrolü 15 dakikalık anne-çocuk serbest oyun seanslarıyla gözlemsel olarak, çocuğun ketleyici kontrolü davranışsal ölçümlerle, diğer veriler ise anne anketleri ile ölçülmüştür. Bulgulara göre çocuğun ketleyici kontrolü ile ebeveynin olumsuz kontrolü arasında negatif bir ilişki varken, olumlu kontrol ile aralarında anlamlı bir ilişki yoktur. Ayrıca ebeveynlik stresinin ketleyici kontrolle doğrudan ilişkisinin yanısıra yalnızca psikolojik iyi oluş hali daha düşük düzeyde olan ebeveynler için, ebeveynlik stresinin olumsuz kontrol üzerinden ketleyici kontrol gelişiminde rol oynadığı gösterilmiştir. Bu ilişkiler pozitif kontrol için bulunamamıştır. Bulgular ebeveynin olumlu ve olumsuz kontrolünü kavramsal olarak ayrıştırarak ve etkilerini ayrı ayrı göstererek ve ayrıca psikolojik iyi oluş halinin stres, negatif kontrol ve çocuğun ketleyici kontrolü arasındaki ilişkilerde önemini göstererek literatüre katkıda bulunur.
Özet (Çeviri)
ABSTRACT Inhibitory control, an important aspect of self-regulation, refers to the ability to suppress a dominant response and plays an important role in children's social-emotional, cognitive and academic development. Research shows that it significantly improves during preschool, and parenting behaviors influence its development. A significant aspect of parenting is parental control. Parental control behaviors can be classified as negative parental control, including coercion, intrusiveness, and power assertion, and positive parental control, including guidance, autonomy support, and encouragement. However, research which examines parental negative and positive control in the same study linked with inhibitory control during preschool is scarce. Therefore, the main aim of this study was to show the relationship between negative and positive parental control, and child inhibitory control in an understudied sample that has both individualistic and collectivistic features. Moreover, parenting stress can influence child inhibitory control, either directly or indirectly through parental negative and positive parental control. Hence, these indirect relations may be dependent on parental psychological well-being. To examine these associations, the data were collected from 384 preschool-aged children (M= 58.7 months; SD=8.58; min-max=36-72 months; 192 boys) and their mothers. Parental control was measured observationally with 15-minute mother-child free play sessions, child inhibitory control was measured by a behavioral measure, and mother questionnaires were used for parenting stress and wellbeing. Results showed that while there was a negative relation between negative parental control and child inhibitory control, no significant association between positive control and inhibitory control was found. However, moderated mediation analysis indicated that parenting stress was linked to inhibitory control through negative control only for mothers with lower levels of psychological well-being, as well as the direct relation between parenting stress and inhibitory control. These associations could not be found for positive control. The findings extended the literature by distinguishing positive and negative control as well as their separate influences and showing the moderating effect of psychological well-being on the relation between parenting stress and child inhibitory control via negative parental control.
Benzer Tezler
- Realisms and working women in the novels of Gaskell and Brontë
Gaskell ve Brontë'nin romanlarında gerçekçilik ve çalışan kadınlar
RANA KAHVECİ
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
İngiliz Dili ve EdebiyatıOrta Doğu Teknik Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MARGARET J. M. SÖNMEZ
- Epileptik nöbet geçiren-sağlıklı çocuğu olan annelerin tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenler açısından incelenmesi
Studying of burnt out levels of mothers of with children having epileptic seizures and healthy children with respect to different variables
SEVİL AKMAN
- The mediating role of psychological adjustment on the relations among perceived parental acceptance - rejection, perceived parental control and cross - situational coping styles during early adolescence
Erken ergenlikte algılanan ebeveyn kabul - reddi, algılanan ebeveyn kontrolü ve durumlar arası başa çıkma stilleri arasındaki ilişkilerde psikolojik uyumun aracı rolü
ÇİSEM GÜREL
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
PsikolojiBoğaziçi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. FATOŞ ERKMAN
- Çocuk yoğun bakım ünitesinde ailelere verilen danışmanlık hizmetinin ailelerin kaygı ve stresle başa çıkma düzeylerine etkisinin incelenmesi
Examining the effect of counseling services given to families in the pediatric intensive care unit on the families' coping with anxiety and stress
GİZEM GÜR AYKUT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HemşirelikYeditepe ÜniversitesiHemşirelik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FİLİZ ARSLAN
- Bipolar bozukluk ve psikotik bozukluk erken dönemde aile odaklı terapinin etkilerinin incelenmesi
Investigation of the effects of family-focused therapy in the early period of bipolar disorder and psychotic disorder
TEVHİDE EKİN SÜT
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2023
PsikiyatriDokuz Eylül ÜniversitesiÇocuk Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA NESLİHAN İNAL
PROF. DR. İBRAHİM EMRE BORA