Kuramsal çeviride terim birliği ve terimsel gereksinim: Umberto Eco'nun Opera Aperta adlı eserinin Türkçe çevirilerinde terim sorunlarının irdelenmesi
Terminology standardisation and terminological need level in theorical translation: Analysing terminology problems in Turkish translations of Umberto Eco's Opera Aperta
- Tez No: 924672
- Danışmanlar: PROF. DR. SÜNDÜZ ÖZTÜRK KASAR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Batı Dilleri ve Edebiyatı, Mütercim-Tercümanlık, Western Linguistics and Literature, Translation and Interpretation
- Anahtar Kelimeler: Umberto Eco, Opera Aperta, Açık Yapıt, terimbilim, terim birliği, Umberto Eco, Opera Aperta, the Open Work, terminology, terminology standardisation
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Batı Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Diller ve Kültürlerarası Çeviribilim Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 254
Özet
Bu doktora tezi, Umberto Eco'nun Opera Aperta başlıklı eserinin kaynak dil İtalyancadan Türkçeye yapılan üç farklı çevirisini Prof. Dr. Sündüz Öztük Kasar'ın geliştirdiği terimsel gereksinim düzeyleri sınıflandırması yöntemiyle inceleyerek, terim aktarımında karşılaşılan sorunları analiz etmeyi amaçlamaktadır. Göstergebilimci, edebiyatçı, eleştirmen ve düşünür kimlikleriyle Umberto Eco, kuramsal eserleri ve romanlarıyla edebiyat ve bilim dünyasında önemli bir yere sahiptir. Kuramsal nitelikteki eseri Opera Aperta, sanat eserlerine getirdiği yenilikçi bakış açısıyla yayımlandığı günden bugüne geniş yankı uyandırmış ve uluslararası düşünce dünyasında tartışma konusu olmuştur. Eserin Türkçeye yapılan dört çevirisinden üçü İtalyanca kaynak dilden gerçekleştirilmiştir. Bu çeviriler, özellikle terim aktarımı bağlamında dikkat çeken sorunlar ortaya koymuştur. Araştırma kapsamında eserde taranan terimler, terimsel gereksinim düzeylerine göre sınıflandırılmış ve çeviri süreçlerinde karşılaşılan sorunlar tespit edilmiştir. Bulgular, sıfır gereksinim ve birincil gereksinim düzeyindeki terimlerin çeviri açısından genelde sorun teşkil etmediğini, ancak ikincil ve tam gereksinim durumundaki terimlerde çevirmenlerin terim oluşturma yöntemlerine başvurması gerektiğini göstermektedir. Çalışmada ayrıca, kuramsal eser çevirmenlerinin sahip olması gereken mesleki yeterlilikler belirtilmiştir. Elde edilen sonuçlar, sosyal bilimler alanında terim eksikliği ve terim birliği sorunlarının yanı sıra çevirmenlerin özel alan bilgisindeki eksikliklerin, çeviri kalitesini etkilediğini ortaya koymuştur. Bu bağlamda, kuramsal eser çevirilerinde terim birliğinin sağlanması ve terim kaynaklı sorunların çözülmesi amacıyla, akademisyenler, dilbilimciler ve alan uzmanlarının iş birliği içinde çalışması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte yayınevlerinin çeviri süreçlerinde çevirmenlere yeterli zaman tanıması, redaksiyon desteği sağlaması ve alan uzmanlarıyla iş birliği içinde çalışmasının gerekliliği vurgulanmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyse the challenges encountered in term transfer by examining three different translations of Umberto Eco's Opera Aperta from the source language Italian into Turkish using the method of terminological need level classification developed by Prof. Sündüz Öztürk Kasar. As a writer, semiotician, literary critic, and philosopher, Umberto Eco has an important place in literature and science due to his contributions through his theoretical works and novels. His theoretical work Opera Aperta, with its innovative perspective on works of art, has resonated widely since its publication and has been a subject of international debate. Three of the four Turkish translations of the work were completed directly from Italian. These translations have revealed significant issues, particularly in the context of terminology transfer. Within the scope of this study, the terms identified in the work were categorized according to their terminological need levels, and the problems encountered during the translation process were analysed. The findings indicate that terms at zero and primary need levels generally do not pose significant challenges in translation. However, translators often need to employ term creation methods for terms at secondary and full need levels. The study also highlights the professional competencies that translators of theoretical works should possess. The results reveal that the lack of established terminology and terminological standardisation in the social sciences, as well as translators' insufficient specialized knowledge, adversely affect the quality of translations. In this context, it is concluded that academics, linguists, and subject-matter experts should collaborate to ensure terminological standardisation and address term-related challenges in theoretical translations. Furthermore, it is emphasized that publishing houses should allow translators sufficient time during the translation process, provide editorial and proofreading support, and foster collaboration with field experts.
Benzer Tezler
- A skopos-theoretic approach to the hybrid translation of the acquis communautarire
AB müktesebatı çevirilerine amaç odaklı hibrit stratejisi yaklaşımı
EDİP DURMUŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
PROF.DR. BERRİN AKSOY
- An analysis of ideological discourse in an ambivalent text from the perspective of semiotics of translation: The case of Just So Stories by Rudyard Kipling
Muğlak bir metindeki ideolojik söylemlerin çeviri göstergebilimi açısından incelenmesi: Rudyard Kıplıng'in Just So Storıes örneği
YASEMİN ÇETİN UYSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul Okan ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MESUT KULELİ
- Çeviride ortamın görünümleri: Metin türlerinin dönüşümü
Aspects of media in translation: Transformation of text types
RAGIP GÖKALP TÜLEK
Doktora
Türkçe
2017
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALEV BULUT
- Analysis of military terminology in the translation of war literature: A descriptive study on retranslations of Joseph Heller's Catch-22
Savaş edebiyatı çevirisinde askeri terminolojinin analizi: Joseph Heller'ın Madde-22 isimli eserinin yeniden çevirileri üzerine betimleyici bir çalışma
KÜBRA GÜL UYSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2024
Mütercim-TercümanlıkHacettepe ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ELİF ERSÖZLÜ
- Çeviri uygulamalarında koşut metinlerin işlevi: Hukuk metinleri temelli bir inceleme
The function of parallel texts in translational practice: An examination on the basis of legal texts
ZEYNEP YEŞİLKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Mütercim-Tercümanlıkİstanbul ÜniversitesiÇeviribilim Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURGUT GÜMÜŞOĞLU