Özel sektör dış borçlanmasının ekonomik büyüme ve enflasyon üzerindeki etkisi: Türkiye ekonomisi örneği (2005-2023)
The effect of private sector external debt on economic growth and inflation: The case of Turkish economy (2005-2023)
- Tez No: 925539
- Danışmanlar: PROF. DR. HALİL TUNALI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonomi, Economics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İktisat Politikası Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 133
Özet
Özel kesimin dış finansman kaynaklarına erişiminin kolaylaştırıldığı 1980 yılının sonundan itibaren özel sektör dış borçlanmasının önündeki engellerin kaldırılması ile birlikte dış borçlanmada özel kesimin payı artmıştır. Özellikle 2005 yılı ve sonrası dönemde özel kesim dış borçlanması hızla yükselerek kamu sektörü dış borç stoku ile arasındaki makas genişlemiştir. Dolayısıyla dış borçlanmada meydana gelen değişimlerin büyüme ve enflasyon gibi makro iktisadi değişkenler üzerindeki olumlu ve olumsuz etkileri içerisinde kamu sektörü dış borçlanmasının yanı sıra özel sektör dış borçlanmasının etkileri de yer almaktadır. Literatürde dış borçlanma ve makro değişkenler arasındaki ilişkiye yönelik çalışmalarda özel ve kamu sektör ayırımına oldukça sınırlı sayıda yer verilmiştir. Bu çalışma, literatürdeki bu eksikliğin giderilmesinde olumlu bir katkı sunmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada, 2005:Q1-2023:Q3 çeyreklik verileri kullanılarak Türkiye'de özel sektör ve kamu sektörü dış borç stokunun büyüme ve enflasyon üzerindeki etkileri analiz edilmiştir. Bu perspektif ile çalışmada yapısal kırılmasız ve yapısal kırılmalı birim kök testleri, birim kök testlerine uygun eşbütünleşme testleri, hata düzeltme modeli, ARDL, VAR ve Granger nedensellik analizleri ile değişkenler arasındaki ilişki çok yönlü olarak incelenmiştir. Çalışmanın neticesinde Türkiye'de ele alınan dönemler itibariyle özel sektör dış borç stoku ile büyüme arasında kısa ve uzun dönemde pozitif ilişki tespit edilmiştir fakat uzun dönem parametresi istatistiksel olarak anlamsız çıkmıştır. Bununla birlikte özel sektör dış borç stoku ile enflasyon arasında kısa dönemde ilişki bulunamamıştır, uzun dönemde ise özel sektör dış borçlanmasının enflasyon üzerindeki etkisi negatif olarak bulunmuştur. Çalışmadaki diğer bağımsız değişken kamu sektörü dış borç stokunun ekonomik büyüme üzerindeki kısa dönem etkisi negatif iken uzun dönemde pozitiftir fakat bu uzun dönemdeki ilişki istatistiksel olarak anlamlı değildir. Diğer yandan kamu sektörü dış borç stokunun uzun dönemde enflasyon üzerinde arttırıcı bir etkisi bulunmakla birlikte kısa dönemde bir ilişki tespit edilememiştir. Son olarak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin yönünü tespit etmek amacıyla kullanılan Granger nedensellik testine göre özel ve kamu sektörü dış borç stoklarından büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilirken enflasyonun bağımsız değişken olduğu modelde özel sektör dış borç stoku ile enflasyon arasında bir Granger nedensellik ilişkisi bulunamamıştır fakat kamu sektörü ve enflasyon arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi elde edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Since the end of the 1980s, when the private sector's access to external financing sources was facilitated, the barriers to private sector external borrowing have been removed and the private sector's share in external borrowing has increased. Especially in the period of 2005 and onwards, private sector external borrowing has increased rapidly and the gap between it and the public sector external debt stock has widened. Therefore, the positive and negative effects of changes in external borrowing on macroeconomic variables such as growth and inflation include the effects of public sector external borrowing as well as the effects of private sector external borrowing. In the literature, studies on the relationship between external borrowing and macro variables have included a very limited number of studies on the private and public sector distinction. This study was conducted to make a positive contribution to addressing this deficiency in the literature. In the study, the effects of private and public sector external debt stock on growth and inflation in Turkey were analyzed using the quarterly data of 2005:Q1-2023:Q3. With this perspective, the relationship between variables was examined in a multi-faceted manner with unit root tests without and with structural breaks, cointegration tests suitable for unit root tests, error correction model, ARDL, VAR and Granger causality analyses. As a result of the study, a positive relationship was found between private sector external debt stock and growth in the short and long term, but the long-term parameter was found to be statistically insignificant. However, no relationship was found between private sector external debt stock and inflation in the short term, and the effect of private sector external borrowing on inflation was found to be negative in the long term. The other independent variable in the study, the short-term effect of public sector external debt stock on economic growth is negative, while it is positive in the long term, but this long-term relationship is not statistically significant. On the other hand, although public sector external debt stock has an increasing effect on inflation in the long term, no relationship was found in the short term. Finally, according to the Granger causality test used to determine the direction of the causality relationship between the variables, a one-way causality relationship from private and public sector external debt stocks to growth was detected, while in the model where inflation is the independent variable, no Granger causality relationship was found between private sector external debt stock and inflation, but a two-way causality relationship was obtained between the public sector and inflation.
Benzer Tezler
- Türkiye'de makroekonomik istikrarın sürdürülebilirliğinde dış borçlanmanın rolü
The role of external debt in the sustainability of macroeconomic stability in Turkiye
ŞABAN ÖNCEBE
- Türkiye'de kamu açıklarının finansmanı ve ekonomik etkileri
Financing public deficits in Turkey and the economic effects
MISRA TUĞ SÖZER
- İktisadi kalkınma açısından Türkiye'de 1980 sonrası vergi uygulamaları
Başlık çevirisi yok
MEHMET YÜCE
- Enflasyonla mücadelede istikrar politikaları
Başlık çevirisi yok
BİLGİN ORHAN ÖRGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
1998
EkonomiMarmara Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OSMAN ZEKAYİ ORHAN
- Bütçe açıklarının finansmanında iç borçlanmanın yeri ve etkileri -Türkiye ekonomisi üzerine ekonometrik bir çalışma-
Başlık çevirisi yok
METİN DEMİRAY