Bilim kurgu sinemasında yapay zeka karakterlerin inşası
The construction of artificial intelligence characters in science fiction cinema
- Tez No: 926609
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AHMET OKTAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ondokuz Mayıs Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Medya ve İletişim Bilimleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 194
Özet
Günümüzde yaşamın farklı alanlarında belirleyici olan yapay zeka, sinema alanında hem üretim sürecine yaptığı katkılar hem de filmlerin anlatı evrenlerinde yer alan bir karakter olarak giderek daha çok yer bulmaktadır. Özellikle bilim kurgu sinemasında, teknolojik ilerlemelerin ve gelecek tahayyüllerinin konu edilmesi nedeniyle yapay zeka karakterlere daha fazla yer verilmektedir. Yeni teknolojiler toplumsal çevreyi ve beraberinde toplumsal kültürü de dönüştürmektedir. Bu bağlamda yapay zeka karakterlerin tüm yönleriyle araştırılarak ortaya koyulması önem arzetmektedir. Bu çalışma, yapay zeka karakterlerin bilim kurgu sineması içinde nasıl inşa edildiğini sorunsallaştırmaktadır. Yapay zekaya sahip karakterlerin dönüşümlerini, estetik özelliklerini, bedenlenme biçimlerini, anlatı içerisinde nasıl konumlandırıldıklarını, ve bu karakterlere ilişkin ne tür değerler atfedildiğini ele almayı amaçlamaktadır. Bu imgeleştirme biçimlerinin toplumsal alana ilişkin belli tahayyüller üretip üretmediği, topluma ilişkin ne tür kolektif kaygı, korku ya da umutları ele verdiği, ne tür öngörülere işaret ettiği sorgulanacaktır. Bu amaçla, çalışmanın sınırlılıklarını göz önüne alarak, yapay zekânın bulunduğu evren içerisinden, amaca yönelik örneklem yöntemiyle, filmlerin türsel nitelikleri ve yapay zekanın bedensel varlığının film içinde yer alması gibi kriterler çerçevesinde 2000 sonrası vizyona giren yapay zeka temalı sekiz (8) film seçilmiştir. Bu filmlerdeki karakterler temele alınarak çalışmanın amacına yönelik çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Örneklem olarak seçilen filmler, gösterim yıllarına ilişkin bilgiler; A.İ. Yapay Zeka (2001); Terminatör 3:Makinelerin Yükselişi (2003); Ex Machina (2014); Chappie (2015); Blade Runner 2049 (2017); I Am Mother (2019); Alita: Savaş Meleği (2019); Atlas (2024). Belirtilen filmler metin analizi yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Şu sonuçlara ulaşılmıştır; Yapay zeka karakterleri genellikle insan benzeri tasarımlara veya işlevsellik odaklı mekanik yapılara sahiptir; bu, hem empati yaratmak hem de teknolojinin sınırlarını vurgulamak içindir. Yapay zeka karakterlere genellikle güç, hız, öğrenme kapasitesi, etik sorumluluk ve bazen insani duygular gibi değerler atfedilir. Bu tasarımlar, teknolojinin insanlıkla bütünleşeceği, etik ve sosyal sınamaların artacağı, aynı zamanda insanın evrimsel sınırlarını aşabileceği bir geleceği ima eder.
Özet (Çeviri)
Artificial intelligence, which plays a decisive role in various fields of life today, is increasingly finding its place not only in the production process of cinema but also as a character within the narrative worlds of films. Especially in science fiction cinema, due to the focus on technological advancements and future imaginings, there is more room for artificial intelligence characters. New technologies are transforming the social environment and, consequently, social culture. In this context, it is important to investigate and reveal the artificial intelligence characters in all their aspects. This study problematizes how artificial intelligence characters are constructed within science fiction cinema. It aims to address the transformations of artificial intelligence characters, their aesthetic features, modes of embodiment, how they are positioned within the narrative, and what values are attributed to these characters. The study will also question whether these modes of visualization produce certain imaginings about society, what collective anxieties, fears, or hopes they reflect, and what types of projections they point to. With these objectives in mind, taking into account the limitations of the study, eight (8) artificial intelligence-themed films released after 2000 have been selected through a purposeful sampling method, based on criteria such as the genre of the films and the presence of artificial intelligence as a physical entity in the films. Based on the characters in these films, inferences have been made related to the objectives of the study. The selected films and their release years are as follows: A.I. Artificial Intelligence (2001); Terminator 3: Rise of the Machines (2003); Ex Machina (2014); Chappie (2015); Blade Runner 2049 (2017); I Am Mother (2019); Alita: Battle Angel (2019); Atlas (2024). The mentioned films have been analyzed using the text analysis method. The following conclusions have been reached: Artificial intelligence characters generally have either human-like designs or function-focused mechanical structures, which serve to create empathy as well as highlight the limits of technology. Artificial intelligence characters are often attributed values such as power, speed, learning capacity, ethical responsibility, and sometimes human emotions. These designs imply a future where technology will integrate with humanity, ethical and social challenges will increase, and human evolutionary boundaries may be surpassed.
Benzer Tezler
- Animasyon filmlerde kullanılan robotların fiziksel ve karakteristik özellikleri üzerine uygulamalı bir çalışma: 'Wall-E, Robots, Big Hero 6' film örnekleminde
An applied study on the physical and characteristic features of robots used in animated films: In sample of 'Wall-E, Robots, Big Hero 6' movies
KAĞAN GÖKTEPE
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonSelçuk ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEDAT ŞİMŞEK
- Posthümanizm açısından bilim kurgu sinemasında robot kavramı
Robot concept in science fiction cinema in the context of posthumanism
DUYGU ERGÜN TAKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü SanatlarıEge ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LEYLA BUDAK
- Artificial intelligence in science fiction cinema
Bilim kurgu sinemasında yapay zeka
MEDİHA DELİCEO
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
Radyo-TelevizyonBahçeşehir ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NİLAY ULUSOY
- 2000 sonrası bilimkurgu sinemasında robotların cinsiyetlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
BURCU KAVAS
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Radyo-TelevizyonAnkara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EREN YÜKSEL
- Bilimkurgu sinemasında kadının temsili
Representation of women in science-fiction cinema
EMRAH KURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Radyo-TelevizyonOrdu ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞERMİN TAĞ KALAFATOĞLU