20. yüzyıl başlarında Çağatay Türkçesiyle yazılmış Naôm Çehâr Derviş (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dizin)
Written in the early 20th century in Chagatai Turkish Naôm Çehâr Derviş (Review-transcribed text-index)
- Tez No: 927321
- Danışmanlar: PROF. DR. TALİP YILDIRIM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Uşak Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 663
Özet
Naôm Çehâr Derviş, 1855 yılında günümüz Türkistan Eyaleti'nde dünyaya gelen ve 20. yüzyıl başlarında kaleme aldığı eserlerle zengin bir edebî miras bırakan Şâdi Töre JÊñgirulı'nın otuza yakın manzum eserinden biridir. 1913 yılında Taşkent'teki Gulam Hasan Arifjanova litografyasında basılan Naôm Çehâr Derviş, geç dönem Çağatay Türkçesiyle yazılmış dinî-tasavvufi bir eserdir. Bu çalışma, giriş bölümü dâhil dört bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Şâdi Töre JÊñgirulı'nın hayatı, kişiliği, eserleri ve eserleri üzerinde yapılan çalışmalar ile çalışmamıza konu olan Naôm Çehâr Derviş adlı eser hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde, metindeki dil bilgisi özellikleri, ses ve şeklil bilgisi başlıkları altında incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Naôm Çehâr Derviş'in transkripsiyonlu metni verilmiştir. Metnin çeviri yazısı yapılırken Kazakistan'ın başkenti Astana'da yer alan L.N. Gumilev Avrasya Millî Üniversitesi, Otırar Kütüphanesi Nadir Eserler ve El Yazmaları bölümündeki 126 numaralı klasörde muhafaza edilen nüsha esas alınmıştır. Metnin sadece ilk sayfasındaki birkaç eksik parça köşeli parantez içinde üç nokta ile gösterilmiştir. Dördüncü bölümde, metnin sözlük ve gramer dizini verilmiştir. Bu çalışmayla, hem Şâdi ve eserinin Çağatay Türkçesi klasik sonrası devrinin şair ve eserleri arasında anılması hem de eserdeki ses ve şekil özelliklerinin yanı sıra eserin söz varlığı ortaya konularak son dönem Çağatay Türkçesi çalışmalarına katkı sağlanması amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Naôm Çehâr Derviş is one of the nearly thirty verse works of Şâdi Töre JÊñgirulı, who was born in 1855 in present-day Turkestan Province and left a rich literary legacy with his works written in the early 20th century. Published in 1913 in the Gulam Hasan Arifjanova lithography in Tashkent, Naôm Çehâr Derviş is a religious-mystical work written in late Chagatai Turkish. This study consists of four parts, including the introduction. In the introduction, information about the life, personality, works, and studies on the works of Şâdi Töre JÊñgirulı and Naôm Çehâr Derviş, which is the subject of our study, are given. In the second chapter, the grammatical features of the text are analyzed under the headings of phonology and morphology. In the third section, the transcribed text of Naôm Çehâr Derviş is given. The transcription of the text is based on the copy kept in folder 126 in the Rare Works and Manuscripts section of the Otırar Library of the L.N. Gumilev Eurasian National University in Astana, the capital of Kazakhstan. Only a few missing fragments on the first page of the text are indicated by ellipses in square brackets. In the fourth chapter, the dictionary and grammatical index of the text are given. This study aims both to commemorate Şâdi and his work among the poets and works of the post-classical period of Chagatai Turkish and to contribute to the studies of the last period of Chagatai Turkish by revealing the phonetic and morphological features of the work as well as the vocabulary of the work.
Benzer Tezler
- Doğu Türkçesinde (14.-16. yy.) cümle ve sözcük öbekleri
Lexical bundles and sentence in the Eastern Turkish (14th- 16th centuries)
EMİNE TEMEL
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GÜLŞEN SEYHAN ALIŞIK
- Bedayiʿü'l-Lugat'ta geçen Çağatay Türkçesi kelimeler ve örnek beyitlerin incelenmesi (Transkripsiyon-çeviri)
Analysis of Chagatay Turkish words and sample statutes in Bedayiʿü'l-Lugat (Trnscription-circumference)
ABDUL KHALIL AHMAD OUGHLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıErciyes ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TURGUT KOÇOĞLU
- Çağatay Türkçesi ve Özbek Türkçesindeki isim varlığı üzerine bir inceleme
Researech on the presence of nouns in Chagatay Turkish and Uzbek Turkish
FADİME NUR KOCAAĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DilbilimUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZGÜR AY
- Türk dili ve edebiyatı eğitimi kapsamında Özbek destanlarından Polkän rivayeti olan Aväzḫån'ın (340-375 sayfalar) destan dili açısından incelenmesi
Within the scope of Turkish language and literature education examination of Äväzḫån (340-375 pages) one of Uzbek epics and narrated by Polkän, in terms of epic language
BEYZA DEMİRCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN
- Özbek destanlarından Polken rivayeti Göroġlining Tugilişi (Vr. 7-47) adlı eserin destan dili eğitimi açısından incelenmesi
The study of Goroglining Tugilisi (Vr. 7-47) in terms of epic language, an Uzbek epic narrated by Polken
SEMA AKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Öğretmenliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MESUT ŞEN