Fıkıh-matematik ilişkisi: Ferâiz hesaplamaları örneği
The relationship between fiqh and mathematics: The case of inheritance (Farāʾiḍ) calculations
- Tez No: 927658
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLAL AYBAKAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Hukuk, Matematik, Religion, Law, Mathematics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İbn Haldun Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 165
Özet
Müslümanın amelî hayatını düzenleyen fıkıh ilmi, hayatın her alanına taalluk eden hükümleri itibariyle kapsamlı bir niteliğe sahiptir. Fıkhın bu geniş kapsamı, onun diğer ilimlerle etkileşim içerisinde gelişmesini zaruri kılmıştır. Zira fıkhın bir mesele hakkında doğru hükme varması o meselenin mahiyetine vakıf olması ile, meselelerin mahiyetine vakıf olmak ise o meselelerin ilgili olduğu diğer ilimlerde derinleşme ile mümkündür. Fıkhın etkileşim içerisinde olduğu ilimlerden biri de matematiktir. Bu çalışma, fıkıh ve matematik arasındaki teorik etkileşimi özellikle İslam miras hukuku, fıkıh literatüründeki adıyla ferâiz ilmi üzerinden ele almayı amaçlamaktadır. Bu kapsamda tez, giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş içerisinde fıkhın genel itibariyle diğer ilimler, özelde ise matematik ile etkileşimine değinilerek meseleye dair mukaddime sunulmuştur. Tezin ilk bölümünde fıkıh eserleri üzerinden matematiğin kullanımı incelenmiş, klasik kaynaklarda kullanılan matematiğin mahiyeti belirtilerek fıkıh eserlerindeki hesaplamalara dair bir tasnif yapılmıştır. İkinci bölümde ferâiz ilmi matematik ile ilişkisi açısından ele alınmış, tezin odak noktasını oluşturan üçüncü bölümde ise İslam matematik eserlerindeki ferâiz bölümleri incelenmiştir. Konuya ilişkin kimi İslam matematik eserlerinde, matematiğin teorik bölümlerinin anlatımının akabinde bu ilmin pratik yönünün ferâiz hesaplamaları üzerinden gösterildiği saptanmıştır. Buradan hareketle İslam matematik eserlerinden örneklem seçilmiş ve bu eserlerdeki problemler fıkhî açıdan tasnif edilerek fıkhın matematik içerisindeki kullanımı ortaya konulmuştur. Bu sayede matematiğin teorik ve pratik gelişiminde ferâiz ilminin, genel itibariyle de fıkhın katkısı değerlendirilmiştir.
Özet (Çeviri)
The science of fiqh, which serves as a guide for the practical life of Muslims, encompasses a comprehensive scope due to its rulings that pertain to all areas of life. This extensive scope necessitates the development of fiqh in interaction with other sciences. Indeed, the accurate judgment of Islamic law on matters depends on a thorough understanding of the nature of those matters, which in turn requires proficiency in the relevant disciplines. One of the sciences with which fiqh engages in a two-way dialectical relationship is mathematics. This study aims to explore the theoretical interaction between fiqh and mathematics, specifically through the lens of Islamic inheritance law, also known as the science of farāʾiḍ in traditional literature. The thesis consists of an introduction, three main chapters and a conclusion. The introduction provides a preamble on the general interaction of fiqh with other sciences, particularly mathematics. In the first chapter, the use of mathematics in fiqh works is examined, and the nature of mathematics employed in classical sources is specified, followed by a classification of calculations found in fiqh texts. The second chapter addresses the science of farāʾiḍ in relation to mathematics, while the third chapter, which constitutes the focal point of the thesis, explores the farāʾiḍ sections within Islamic mathematical works. It is observed that in certain Islamic mathematical works, the practical aspect of this science is demonstrated through inheritance calculations following the theoretical explanations of mathematics. Based on this observation, a sample of Islamic mathematical works is selected, and the problems in these works are classified from a fiqh perspective, thereby revealing how fiqh is utilized within mathematics. Through this approach, the contribution of farāʾiḍ specifically, and fiqh more generally, to the theoretical and practical development of mathematics is evaluated.
Benzer Tezler
- Abdülkâhir el-Bağdâdî'de kelâm–mantık ilişkisi
'Abd al-Qāhir al-Baghdādī on the relationship of kalam and logic
YUSUF ARIKANER
- Sufi tradition in Ottoman Egypt according to al-Jabarti's Aja'ib al-athar
El-Ceberti'nin Aca'ibü'l-asar adlı eserine göre Osmanlı Mısır'ında sufi gelenek
ŞEYMA MERT
Yüksek Lisans
İngilizce
2025
Tarihİstanbul Medeniyet ÜniversitesiUluslararası Osmanlı Çalışmaları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FATİH BAYRAM
- Matematiksel üretkenlik testi (MÜT)'nin ilköğretim 6. 7. ve 8. sınıflar düzeyinde psikometrik özelliklerinin incelenmesi
A research study on psychometric properties of the creative mathematical ability test (C-MAT)
YELİZ TÜRKAN
- İntegral dönüşümleri ile elde edilen transfer fonksiyonlar
Transfer functions obtained by integral transforms
MEHMET KAR
- Konvekslik kavramının soyutlaştırılması üzerine
The abstraction of the concept of convexity
YÜCEL DEMİRSOY
