Sürdürülebilir tarım açısından buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinde su baskını stresine toleransın ekofizyolojik ve biyokimyasal düzeyde incelenmesi
Ecophysiological and biochemical investigation of tolerance to waterlogging stress in wheat (Triticum aestivum L.) genotypes for sustainable agriculture
- Tez No: 928499
- Danışmanlar: PROF. DR. MURAT TİRYAKİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 177
Özet
Çalışma, su baskını stresine karşı toleranslı (Ekinoks, Meltem), orta derecede toleranslı (Karatoprak, Seri-82) ve duyarlı (Altınöz, Sönmez) olmak üzere altı farklı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşidinin, değişen su baskını sürelerine (Kontrol, 7 gün, 14 gün ve 28 gün) karşı ekofizyolojik ve biyokimyasal tepkilerini incelemeyi amaçlamaktadır. Araştırma, Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Tayfur Sökmen Yerleşkesi'ndeki Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü'ne ait serada, 100 x 300 x 27 cm (3 m² yüzey alanı) boyutlarındaki küvetlerde, tesadüf parsellerinde bölünmüş parseller deneme desenine göre üç tekrarlamalı olarak gerçekleştirilmiştir. Denemede su baskını uygulamaları ana parsel, buğday çeşitleri ise alt parsel olarak ele alınmıştır. Her bir parsele, dört sıra olacak şekilde ve 10 cm sıra arası mesafesiyle altı farklı buğday çeşidi elle ekilmiştir. Çalışmada, çeşitlerin sapa kalkma başlangıcı döneminde dört farklı süre ile (0, 7, 14 ve 28 gün) su baskını uygulanmıştır. Elde edilen sonuçlar, su baskını süresi arttıkça bitki başına kardeş sayısının, bitki yeşil alan miktarının, bitki vejetatif ağırlık miktarının ve bitki tane veriminin azaldığını göstermiştir. Ayrıca, uzun süreli su baskınına karşı en duyarlı çeşitlerin Sönmez ve Seri-82, en toleranslı çeşitlerin Ekinoks ve Altınöz olduğu belirlenmiştir. Ekinoks, Sönmez ve Altınöz çeşitleri, kısa süreli su baskınlarında daha yüksek verim göstermiş, ancak uzun süreli stres koşullarında Altınöz çeşidinde azalma, Sönmez çeşidinde ise daha belirgin bir düşüş gözlemlenmiştir. Biyokimyasal göstergeler, su baskını süresi ile birlikte oksidatif stresin arttığını ortaya koymuştur. MDA ve H₂O₂ seviyeleri, özellikle 28 günlük stres süresinde yüksek çıkarken, prolin seviyeleri uzun süreli stresle birlikte artmıştır. Ayrıca, SOD ve CAT aktiviteleri, çeşide özgü tepkiler sergileyerek bitkilerin stres koşullarına karşı geliştirdiği tolerans mekanizmalarını ortaya koymuştur. Sonuç olarak, su baskını stresine tolerans bakımından ekmeklik buğdaylar arasında önemli genotipik farklılıklar olduğu, uzun süren su baskınlarına hiçbir çeşidin tam anlamıyla tolerans göstermemiş olmasına rağmen yapılacak ıslah çalışmalarında mevcut çeşitlerin genetik materyal olarak kullanılabileceği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The study aimed to investigate the ecophysiological and biochemical responses of six different bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars, namely tolerant (Ekinoks, Meltem), moderately tolerant (Karatoprak, Seri-82) and susceptible (Altınöz, Sönmez) to waterlogging stress, to varying waterlogging durations (Control, 7 days, 14 days and 28 days). The research was carried out in the greenhouse of the Department of Field Crops, Faculty of Agriculture, Tayfur Sökmen Campus, Hatay Mustafa Kemal University, in 100 x 300 x 27 cm (3 m² surface area) tubs according to a split plot design with three replications in randomized plots. In the experiment, waterlogging treatments were considered as the main plot, and wheat varieties were considered as the sub-plots. Six different wheat cultivars were manually sown in each plot, with four rows and 10 cm row spacing. In the study, flooding was applied to the varieties during the beginning of the stem formation period for four different periods (0, 7, 14, and 28 days). The results showed that as the flooding period increased, the number of tillers per plant, the amount of plant green area, the amount of plant vegetative weight, and the plant grain yield decreased. In addition, it was determined that the most sensitive varieties to long-term flooding were Sönmez and Seri-82, while the most tolerant varieties were Ekinoks and Altınöz. Ekinoks, Sönmez, and Altınöz varieties showed higher yields in short-term flooding, but a decrease was observed in the Altınöz variety under long-term stress conditions, and a more significant decrease was observed in the Sönmez variety. Biochemical indicators revealed that oxidative stress increased with the duration of the flooding. MDA and H₂O₂ levels were high, especially in the 28-day stress period, while proline levels increased with long-term stress. In addition, SOD and CAT activities exhibited variety-specific responses, revealing the tolerance mechanisms developed by plants against stress conditions. As a result, it was concluded that there were significant genotypic differences among bread wheat in terms of tolerance to flooding stress, and although no variety was completely tolerant to long-term flooding, existing varieties could be used as genetic material in future breeding studies.
Benzer Tezler
- Biochar ve kadmiyum uygulamalarının buğdayın (Triticum aestivum) gelişimine ve besin elementi içeriğine etkisinin belirlenmesi
Determination of the effects of biochar and cadmium applications on the development and nutrient content of wheat (Triticum aestivum)
DHAY ALI GHALEB AL-NASERI
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatBolu Abant İzzet Baysal ÜniversitesiTohum Bilimi ve Teknolojisi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FERİT SÖNMEZ
- Kastamonu ilinde yetiştirilen siyez buğdaylarında (Triticum monococcum) toprak- tahıl arasında mineral madde ve bazı fizikokimyasal nitelikleri açısından toprak- tahıl arasındaki ilişkinin araştırılması
Investigation of the relationship between mineral content and some physicochemical properties between soil and cereal in siyez wheat (Triticum monococcum) grown in Kastamonu province
ŞABAN HAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Gıda MühendisliğiKastamonu ÜniversitesiSürdürülebilir Tarım ve Tabii Bitki Kaynakları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MÜGE HENDEK ERTOP
- Trakya bölgesinde buğday, arpa, mısır ve çeltik tarımında herbisit kullanımının sürdürülebilir tarım açısından değerlendirilmesi
Evaluation of herbicide using on wheat, barley, maize and rice farming in the Thrace region for sustainable agriculture
MEHMET BARIŞ AVCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
EkonomiTrakya ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. ÖMER AZABAĞAOĞLU
- Aspir/buğday ekim nöbeti sisteminde vermikompost kullanımının verim ve kalite üzerine etkilerinin araştırılması
Investigation of the effects of vermicompost usage on yield and quality in safflower / wheat rotation system
RECEP KODAŞ
- Tekirdağ ilinde üretilen buğday ve ayçiçeğinde girdi kullanımının sürdürülebilir tarım politikası açısından değerlendirilmesi
Evaluation of input usage at wheat and sunflower production in Tekirdağ province for sustainable agricultural policy
EBRU KORKUTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
EkonomiTrakya ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AHMET KUBAŞ