Sendikalarda örgütsel adalet algısının iş performansı üzerindeki etkisinde psikolojik iyi oluşun aracılık rolü: Memur Sendikaları Konfederasyonu çalışanları üzerinde bir araştırma
The mediating role of psychological well-being in the effect of perceived organizational justice in trade unions on job performance: A study on employees of the public servants' trade unions confederation
- Tez No: 930165
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ALPER BAHADIR DALMIŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Sendika, örgütsel adalet, iş performansı, psikolojik iyi oluş, Trade union, organizational justice, job performance, psychological well-being
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Türk Hava Kurumu Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 193
Özet
Bu çalışma, kamu görevlileri sendikacılığı bağlamında, sendikalarda adalet algısının iş performansı üzerindeki etkisini ve bu ilişkide psikolojik iyi oluşun aracılık rolünü incelemeyi amaçlamaktadır. Türkiye'de kamu görevlileri sendikacılığı, işçi sendikacılığına kıyasla akademik literatürde daha az incelenmiş ve eksik kalan bir alan olarak dikkat çekmektedir. Kamu çalışanlarının örgütlenme ihtiyacı ve uluslararası normların etkisi, memur sendikacılığının doğuşunu ve gelişimini şekillendiren temel unsurlar arasında yer almıştır. 1961 Anayasası ile memurlara sendika kurma hakkı tanınmış; ancak grev ve toplu sözleşme haklarının kapsam dışında bırakılması, düzenlemelerin eksik bir çerçevede kalmasına neden olmuştur. 1965 yılında yürürlüğe giren 657 Sayılı Devlet Memurları Kanunu, memurların toplu iş sözleşmesi yapmasını yasaklayarak sendikal faaliyetleri daha da sınırlamıştır. 1990'lı yıllar, uluslararası çalışma normlarına uyum süreciyle memur sendikacılığının ivme kazandığı bir dönem olmasına karşın, 2001 ve 2010 yıllarında yapılan eksik düzenlemeler, grev hakkının olmaması nedeniyle memurların toplu sözleşme süreçlerindeki sınırlamaları devam ettirmiştir. Araştırmada betimsel ve ilişkisel tarama modeli benimsenmiş ve yapısal eşitlik modellemesi (SEM) gibi doğrulayıcı analiz yöntemleri kullanılmıştır. Örneklem, Memur-Sen'e bağlı hizmet kolu sendikalarında görev yapan 395 kişiden rastgele seçilen 216 katılımcıdan oluşmaktadır. Veriler, Demografik Bilgi Formu, Örgütsel Adalet Ölçeği (Colquitt, 2001), Psikolojik İyi Oluş Ölçeği (Diener vd., 1985) ve İş Performansı Ölçeği (Motowidlo, 2003) kullanılarak toplanmıştır. Analizler, SPSS ve AMOS programlarıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları, örgütsel adalet algısının iş performansı ve psikolojik iyi oluş üzerinde doğrudan ve anlamlı bir etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Bununla birlikte, psikolojik iyi oluşun bu etkide aracılık rolü oynamadığı tespit edilmiştir. Psikolojik iyi oluşun örgütsel adalet algısı ile güçlü bir pozitif ilişkiye sahip olduğu, ancak iş performansı üzerinde anlamlı bir etki yaratmadığı görülmüştür. Bu durum, psikolojik iyi oluşun iş performansını doğrudan etkileyen bir aracı değişken olarak değil, adalet algısının bireysel refah üzerindeki etkisini güçlendiren bir unsur olarak işlev gördüğünü göstermektedir. Çalışmada kullanılan ölçeklerin geçerlilik ve güvenirlik analizleri, ölçeklerin yüksek derecede güvenilir olduğunu ortaya koymuştur. Doğrulayıcı faktör analizi sonuçları, ölçeklerin yapı geçerliğini ve modelin uyum değerlerini doğrulamıştır. Elde edilen bulgular, sendika yöneticileri ve politika belirleyiciler için çalışanların adalet algısını artırmaya yönelik stratejiler geliştirilmesi konusunda faydalı ipuçları sunabilir. Karar alma süreçlerinde daha fazla şeffaflık sağlanması, etkili iletişim kanallarının güçlendirilmesi ve çalışan refahını destekleyen programların uygulanması, iş performansı ve bağlılık üzerinde olumlu etkiler sağlayabilir. Çalışma, örgütsel adalet, iş performansı ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkilere dair literatüre mütevazi bir katkı sağlamayı amaçlamaktadır.
Özet (Çeviri)
This study aims to examine the impact of perceptions of justice in unions on job performance and the mediating role of psychological well-being in this relationship within the context of public employees' unions. Compared to labor unions, public employees' unions in Turkey have been less explored in academic literature and remain an under-researched area. The need for organization among public employees and the influence of international norms have been key factors shaping the emergence and development of public employee unionism. Although the 1961 Constitution granted civil servants the right to establish unions, the exclusion of strike and collective bargaining rights left the regulations incomplete. The enactment of Law No. 657 on Civil Servants in 1965 further restricted union activities by prohibiting civil servants from engaging in collective bargaining. The 1990s marked a turning point for public employee unionism, driven by compliance with international labor norms. However, the incomplete regulations introduced in 2001 and 2010 continued to limit collective bargaining processes for public employees due to the absence of strike rights. The research adopts a descriptive and relational survey model, employing structural equation modeling (SEM) as a confirmatory analysis method. The sample consists of 216 participants randomly selected from 395 individuals working in service branch unions affiliated with Memur-Sen. Data were collected using the Demographic Information Form, the Organizational Justice Scale (Colquitt, 2001), the Psychological Well-Being Scale (Diener et al., 2009), and the Job Performance Scale (Motowidlo, 2003). Analyses were conducted using SPSS and AMOS software. The findings reveal that perceptions of organizational justice have a direct and significant impact on job performance and psychological well-being. However, psychological well-being was not found to mediate this relationship. Psychological well-being demonstrated a strong positive relationship with perceptions of organizational justice but showed no significant effect on job performance. This suggests that psychological well-being functions not as a mediating variable directly affecting job performance but rather as a factor enhancing the impact of justice perceptions on individual well-being. The reliability and validity analyses of the scales used in the study indicate that the scales are highly reliable. Confirmatory factor analysis results verified the construct validity of the scales and demonstrated acceptable model fit values. The findings provide valuable insights for union leaders and policymakers to develop strategies aimed at enhancing employees' perceptions of justice. Increasing transparency in decision-making processes, strengthening effective communication channels, and implementing programs that support employee well-being may positively influence job performance and commitment. This study aims to make a modest contribution to the literature on the relationships between organizational justice, job performance, and psychological well-being.
Benzer Tezler
- Öğretmenlerin okullara ilişkin örgütsel adalet algıları üzerinde sendikaların etkisi
The effect of unions on teachers' perceptions of organizational justice regarding schools
FATMA KÜBRA GÖKKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimAkdeniz ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KEMAL KAYIKÇI
- Örgütsel adalet ve çalışan hakları kapsamında endüstri ilişkileri ve insan kaynakları yönetiminin incelenmesi: Bir alan araştırması
Investigation of industrial relations and human resources management in the scope of organizational justice and employee rights: A field research
SEVCAN BİLGEN KARAKURT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET GÜLER
- Sendikal bağlılığın iş memnuniyeti ve örgütsel bağlılığa etkisi
The effect of union commitment on job engagement and organizational commitment
ZEYNEP VİLDAN GÜNDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriKırıkkale Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSMAİL GÖKDENİZ
- Sendikaların örgütsel yapısı ve katılımcılık
The organizational structure of trade-unions and participation
ZEYNEP ŞİŞLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriDokuz Eylül ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF.DR. FEVZİ DEMİR
- Identité de classe sociale et l'ethnicité
Sınıf ve etnisite kimliği
HURİ KİRAZ ÖZDOĞAN
Yüksek Lisans
Fransızca
2013
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. FÜSUN ÜSTEL