Türkiye'de sinema ve dizi endüstrilerinde yaratıcı kadın emeği
Women's creative labor in cinema and TV serials industries
- Tez No: 931902
- Danışmanlar: PROF. DR. FERRUH MUTLU BİNARK
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İletişim Bilimleri, Communication Sciences
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 335
Özet
Bu araştırmada halen tam manasıyla sektörleşememiş, emek gücünün örgütlenme pratiklerinin yeterli olgunluğa erişemediği ve 2000'leri takiben dijtal platformların faaliyete geçmesiyle çeşitli dönüşümler geçiren Türkiye'deki sinema ve dizi endüstrilerinde kamera, DIT, set, ışık, backstage, kurgu, ses tasarımı ve coloristlik teknik mesleki alanlarında çalışan kadın emek gücünün emek pratikleri ve bu pratiklerin arkasındaki kapitalist ve ataerkil unsurların nasıl işlediği ile bu unsurların hangi biçimlerde iç içe geçerek kadın emek gücü açısından bir çifte ezilmişlik yarattığı anlaşılmaya çalışılmış ve bu amaçla 29 katılımcıyla yarı-yapılandırılmış derinlemesine mülakatlar üzerinden bir saha araştırması yürütülmüştür. Bu araştırmanın önemi, Türkiye'deki ilgili endüstrilerde teknik alanda çalışan kadın emek gücünün deneyimine derinlemesine ve farklı mesleki alanları dahil ederek geniş perspektiften bakan ve teknik kadın emek gücünün deneyiminin, emek gücünün sahip olduğu sermayeler ve mesleki statülerinin çizgi üstüne yakınlığı bağlamında nasıl farklılaştığını ele alması ve bu yönden kadın emek gücünün deneyimine homojen biçimde yaklaşan önceki yaratıcı emek, sinema ve dizi endüstrileri lüteratüründen ayrışmasıdır. Bu çalışmanın araştırma soruları, kadın emek gücünün Türkiye'deki sinema ve dizi endüstrilerindeki emek süreçlerinde güvencesizlik ve toplumsal cinsiyet eşitsizliği pratiklerini nasıl deneyimlediklerini derinlikli biçimde analiz edebilmek üzere, kadın emek gücünün yaşam öykü ve kariyer süreçleri, sinema ve dizi endüstrilerindeki işlere ilgilerinin nasıl geliştiği, emek süreçlerinde yetenek, yaratıcılık, özerklik benzeri öznellik değerleri ile emek süreçlerini nasıl ilişkilendirdikleri, istihdam pratikleri, emek süreçlerinde karşılaşılan ayrımcı tutumlar, güvencesizlik ve eşitsizliklerle nasıl mücadele ettikleri ve emek gücünün gündelik yaşam alanı deneyimleri üzerine kurulmuştur. Bu araştırmada kadın emek gücünün öznellik değerlerine erişimlerinin emek gücünün sahip olduğu ekonomik, sosyal, kültürel ve sembolik sermayeler ile sektörün güvencesiz ve ataerkil yapısı tarafından sınırlandığı, kadın emek gücünün yaşadığı çifte dezavantajdan ötürü kariyer süreçlerini ilerletebilmek için birer kültürel savaşçı/ kültürel Zeyna ve Nina'ya dönüşmek durumunda kaldığı, feminist kimliklerinin öne çıktığı, sektörün esnek istihdam yapısında kadın emek gücünün özel alanlarında emek süreçleriyle ilişkili çeşitli zamansal, mali maliyetler ile risk maliyetlerini üstlenmek durumunda kaldığı, sektörde yüksek istihdam ve gelir güvencesizliği yaşandığı, kadın emek gücünün yaşadığı güvencesizlik ve eşitsizliklerin kapitalist ve ataerkil istihdam koşullarında katmanlandığı, iç içe geçtiği ve bir güvencesizlik formunun başka bir güvencesizlik formuna dönüştüğü (güvencesizliklerin akışkan olduğu) bulgulanmıştır. Bu araştırmada ayrıca, Türkiye'deki sinema ve dizi endüstrilerinin dijitalleşmenin etkisiyle emek gücünün algısında sinema-dijital ve ulusal TV dizi sektörü olarak ikiye ayrıldığı, bu iki alt sektörün çalışma koşul ve olanaklarının farklılaştığı, bu iki alt sektördeki emek gücünün birbirinden kopuk olduğu, sektörde cam tavanların yatay ve dikeyde örgütsel ve bireysel boyutta deneyimlendiği, kadın emek gücü açısından zaman içinde bu cam tavanların sistematik bir mobbing ve sürekli bir dezavantaja dönüştüğü, sektördeki kadın emek gücünün de kadın emek gücüne karşı çeşitli ayrımcı tutumlar izlediği, bağımsız filmlerde kadın emek gücünün düşük bütçelerle çalışmasına 'kadın filmi' benzeri duygusal manipülasyon yaklaşımlarıyla ikna edilmeye çalışılıp sektördeki çeşitlilik politiklarının teknik pozisyonlarda kadın emek gücüne yer verme 'modası' dahilinde erkek emek gücüne itibar kazandırmaya dönük ve münferit çabalarla sınırlandığı sonucuna erişilmiştir. Bu araştırmada ayrıca, kadın emek gücünün sektörün güvencesiz ve eşitsiz koşullarında kariyerlerini sürdürebilmek için yasal örgütlenmeler, iş birlikleri, aktivizm, çeşitllik politikaları ve bireysel boyutta, yaşanan tacizlere sessiz kalma ya da tepki verme, çalışkan olma, işlerinde iyi olma, cinsiyetsiz bir tarz benimseme yahut feminen ve aykırı tarzlarında ısrar etme benzeri sözlü ve sözsüz mücadele stratejileri izledikleri sonucuna erişilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this research, it was aimed to understand the labor practices of women labor force working in the technical occupational fields of camera, DIT, set, lighting, backstage, editing, sound design and colorist in the cinema and TV series industries in Turkey, which has not yet been fully sectorized, where the organization practices of labor force have not reached sufficient maturity and which has undergone various transformations with the launch of digital platforms following the 2000s, and how the capitalist and patriarchal elements behind these practices operate, and in what ways these elements intertwine and create a double burden in terms of women labor force. For this purpose, a field research was conducted through semi-structured in-depth interviews with 29 participants. The importance of this research is that it looks at the experience of the female labor force working in the technical field in relevant industries in Turkey from an in-depth and broad perspective by including different professional fields, and discusses how the experience of the technical female labor force differs in the context of the capitals owned by the labor force and the proximity of their professional status to the line, and in this respect, it differs from the previous literature on creative labor, cinema and TV series industries, which approaches the experience of the female labor force homogeneously. The research questions of this study are based on the life stories and career processes of the female labor force, how their interest in jobs in the cinema and TV series industries develops, how they associate labor processes with subjectivity values such as talent, creativity and autonomy, employment practices, discriminatory attitudes encountered in labor processes, how they struggle with insecurity and inequalities, and the daily life experiences of the labor force, in order to analyze in depth how the female labor force experiences insecurity and gender inequality practices in the labor processes in the cinema and TV series industries in Turkey. In this research, the female labor force's access to subjectivity values is limited by the economic, social, cultural and symbolic capitals of the labor force and the insecure and patriarchal structure of the sector, they have to turn into cultural warriors/cultural Xena and Nina in order to advance their career processes due to the double disadvantage experienced by the female labor force, their feminist identities come to the fore, in the flexible employment structure of the sector, the female labor force has to undertake various temporal, financial costs and risk costs associated with labor processes in their private areas, there is high employment and income insecurity in the sector. It has been found that the insecurity and inequalities experienced by the female labor force are layered and intertwined under capitalist and patriarchal employment conditions, and one form of insecurity turns into another form of insecurity (insecurities are fluid). In this research, it is also revealed that the cinema and TV series industries in Turkey are divided into two as cinema-digital and national TV series sector in the perception of the labor force with the effect of digitalization, the working conditions and opportunities of these two sub-sectors differ, the labor force in these two sub-sectors is disconnected from each other, glass ceilings are experienced in the horizontal and vertical organizational and individual dimensions in the sector, over time these glass ceilings turn into a systematic mobbing and a constant disadvantage for the female labor force, the female labor force in the sector follows various discriminatory attitudes against the female labor force, and the female labor force in independent films It has been concluded that diversity policies in the sector are limited to isolated efforts to gain respect for the male labor force within the 'fashion' of including female labor force in technical positions, by trying to persuade it to work on low budgets with emotional manipulation approaches such as 'women's films'. This research also concluded that, in order to maintain their careers in the insecure and unequal conditions of the sector, the female labor force follows legal organizations, collaborations, activism, diversity policies and, at the individual level, verbal and non-verbal struggle strategies such as remaining silent or reacting to harassment, being hard-working, being good at their jobs, adopting a genderless style or insisting on feminine and contrary styles.
Benzer Tezler
- Dizi sektöründe özerklik sorunu: Bourdieu'cu bir yaklaşım
The problem of autonomy in the series sector: A Bourdieuan approach
DİLEK EVİRGEN
Doktora
Türkçe
2023
Radyo-TelevizyonAnkara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SEVGİ CAN YAĞCI AKSEL
- Kamera (Sinema-Tv) oyunculuğu yüksek lisans eğitimi için bir eğitim programı önerisi
A curriculum proposal for camera acting (Cinema-TV) master's education
ABDULLAH ÖZDEMİR
Doktora
Türkçe
2023
Sahne ve Görüntü SanatlarıAnkara ÜniversitesiGüzel Sanatlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE OKVURAN
DR. ÖĞR. ÜYESİ BARBAROS ANDİÇ
- 2000 sonrası Türk dizi ve filmlerinde görsel efektin gelişimi
Development of visual effects in Turkish TV series and cinema industry after 2000
ÖNDER AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sahne ve Görüntü SanatlarıÇankırı Karatekin ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SERKAN VURAL
- Türkiye'de dijital platformlar ve TRT tabii: Kamu yayıncılığı ve dijitalleşme
Digital platforms in Turkiye and TRT tabii: Public broadcasting and digitization
SENA GÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonIşık ÜniversitesiSinema Televizyon Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURAK YILMAZ
- Türk ekranında distopik anlatının 'Buğday' filmi, 'Sıcak Kafa' ve 'Derin Mor' dizileri üzerinden analizleri
Analysis of dystopian narrative on Turkish screen through 'Wheat' the movie, 'Hot Skull' and 'Deep Purple'
BETÜL KARADEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Radyo-TelevizyonMarmara ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞEYDA BARLAS BOZKUŞ