Hibrit Tehdit Unsuru Orman Yangınları ile Mücadele için Bulanık Karar Verme Modeli ve Türkiye Helikopter Filosunun Optimizasyonu
Fuzzy Decision Making Model and Optimization of Türkiye Helicopter Fleet for Combating Hybrid Threat Element Forest Fires
- Tez No: 932437
- Danışmanlar: PROF. DR. CEVRİYE GENCER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Endüstri ve Endüstri Mühendisliği, Industrial and Industrial Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Milli Savunma Üniversitesi
- Enstitü: Alparslan Savunma Bilimleri ve Milli Güvenlik Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Harekat Araştırması Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Endüstri Mühendisliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Ormanlar, ekosistemin dengesini sağlayarak oksijen üretimi, karbon depolama ve biyolojik çeşitliliğin korunması açısından hayati bir rol oynar. Orman yangınları, ekolojik yapıyı tahrip ederek doğal yaşamı, tarımı ve insan yerleşimlerini tehdit eden yıkıcı felaketlerdir. Günümüzde orman yangınları, yalnızca doğal afetler değil, kasıtlı olarak çıkarıldığında hibrit tehdit unsuru olarak da stratejik bir risk oluşturabilmektedir. Helikopterler, hızlı tepkileri, dar alanlara erişimleri ve etkili su tahliye sistemleri nedeniyle yangınlarla mücadelede çok önemlidir. Bu tez, daha etkili yangın söndürme için karar modeli geliştirerek orman yangını helikopter filosunu değerlendirmektedir. Çalışmanın motivasyonu, yangın yönetiminde kaynakların optimum kullanımını sağlayan sistematik bir yaklaşım önermektir. Potansiyel yangın alanlarını belirlemek için Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) kullanılmıştır. Ayrıca filodaki helikopterlerin değerlendirilmesi için Bulanık Mantık ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) entegrasyonu sağlanmıştır. q-Rung Orthopair Bulanık Küme (q-ROBK) tabanlı Alternative Ranking Technique based on Adaptive Standardized Intervals (ARTASI) Tekniği, ağır ve orta sınıf orman yangını helikopterlerini değerlendirmek için yenilikçi bir çerçeve olarak literatüre tanıtılmıştır. Sonuçlar, maliyet ve su taşıma kapasitesini kritik değerlendirme faktörleri olarak vurgulamaktadır. Orman yangınları ile mücadelede helikopterlerin kullanımını değerlendirmek amacıyla potansiyel yangın alanı olarak belirlenen bölge üzerinde minimum maliyetli filonun tespiti için optimizasyon modeli kurulmuştur. Karar ve optimizasyon modellerine ait sonuçlar tüm helikopter tipleri için karşılaştırılmıştır. Alternatifler arasında bulunan“T-70”helikopterine ait sonuçlar Türkiye'nin yangınla mücadele yeteneklerini geliştirme yönündeki başarılı çabalarını yansıtmaktadır. Metodoloji uygulaması sırasında kriter ağırlıklarındaki, q parametresindeki ve optimizasyon senaryolarındaki değişiklikler, helikopter değerlendirmesi için önerilen yaklaşımın orman yangını yönetiminde sağlamlığını ve uygulanabilirliğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Forests are essential for ecosystem balance, producing oxygen, storing carbon, and preserving biodiversity. Forest fires are catastrophic events that threaten habitats, agriculture, and human settlements by destroying ecosystems. Today, forest fires are not only natural disasters but can also pose a strategic risk as a hybrid threat when deliberately ignited. Helicopters are crucial in combating fires due to their rapid response, access to narrow areas, and efficient water discharge systems. This thesis aims to evaluate the forest fire helicopter fleet by developing a decision model for more effective fire suppression. The motivation of the study is to propose a systematic approach that ensures the optimal use of resources in fire management. Geographic Information System (GIS) was utilized to identify potential fire-prone areas. Additionally, Fuzzy Logic and Multi-Criteria Decision-Making (MCDM) were integrated to assess the helicopters in the fleet. The q-Rung Orthopair Fuzzy Set (q-ROFS)-based Alternative Ranking Technique based on Adaptive Standardized Intervals (ARTASI) method has been introduced into the literature as an innovative framework for evaluating heavy and medium-class forest fire helicopters. The results emphasize cost and water carrying capacity as critical evaluation factors. In order to evaluate the use of helicopters in fighting forest fires, an optimization model was established to determine the minimum cost fleet on the region determined as a potential fire area. The results of the decision and optimization models were compared for all helicopter types. The results of the“T-70”helicopter among the alternatives reflect Türkiye's successful efforts to improve its firefighting capabilities. The changes in the criteria weights, q parameter and optimization scenarios during the methodology application show the robustness and applicability of the proposed approach for helicopter evaluation in forest fire management.
Benzer Tezler
- Hibrit savaşlarda yeni dönem: Yapay zekâ teknolojileri destekli psikolojik harekat
New era in hybrid wars: Psychological operations supported by artificial intelligence technologies
KADİR UZGUR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Savunma ve Savunma Teknolojileriİstanbul Aydın ÜniversitesiUluslararası İlişkiler ve İstihbarat İncelemeleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖZGÜR TÖR
- Hibrit savaşın bir boyutu olarak siber saldırılar ve Türkiye'nin durumu
Cyberattacks as a dimension of hybrid warfare and the stuation in Turkey
ERSİN ÇAHMUTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Savunma ve Savunma TeknolojileriMilli Savunma ÜniversitesiStrateji ve Güvenlik Araştırmaları Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ BURAK DARICILI
- Bursa ili karayolundan kaynaklanan karbon ayak izi miktarının belirlenmesi ve alınabilecek önlemlerin ortaya konulması
Determining the amount of carbon footprint from the Bursa province highway and putting the measures to be taken
FERİT EKİNCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çevre MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiÇevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHAMMET YUNUS PAMUKOĞLU
- Hibrit savaş konsepti kapsamında profesyonel askeri eğitimin planlanması
Professional military education planning under the concept of hybrid warfare
ASLI MERCİMEK
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve ÖğretimMilli Savunma ÜniversitesiAskeri Eğitim Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜNGÖR ŞAHİN
- Katı atık tesisi yer seçiminde hibrit çok kriterli karar verme yöntemleri: Şanlıurfa örneği
Hybrid multi-criteria decision making methods in solid waste plant site selection: The case of Şanlıurfa
MUHAMMET ENES ALTUNDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Endüstri ve Endüstri MühendisliğiHarran ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SERKAN KAYA