Yahyâ bin Abdullâh'ın Kasîde-i Bürde Şerhi: Tercümetü'l-Esrâr fi Medhi Seyyidi'l-Ebrâr (İnceleme-tenkitli metin)
Yahyâ bin Abdullâh's commentary on the Qasîdat al-Burda: Tercümetü'l-Esrâr fî Medhi Seyyidi'l-Ebrâr (Analysis and critical edition)
- Tez No: 932765
- Danışmanlar: PROF. DR. SERKAN TÜRKOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 734
Özet
Bu çalışmada, 17. yüzyılda Yahyâ b. Abdullâh tarafından kaleme alınan Tercümetü'l-Esrâr fî Medhi Seyyidi'l-Ebrâr adlı eser, Türk edebiyatındaki şerh geleneği bağlamında incelenmiştir. Şerh kavramı, bir metni açıklamak, anlaşılır hâle getirmek ve çoğu zaman ilmî bir çerçevede yorumlamak amacıyla yapılan faaliyetleri ifade eder. Bu gelenek, özellikle dinî, felsefî ve edebî metinlerin anlaşılmasını kolaylaştırmak için geliştirilmiş ve klasik Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Çalışmanın temel amacı, Yahyâ b. Abdullâh'ın 17. yüzyılda kaleme aldığı Kasîde-i Bürde şerhini şekil, muhteva ve yöntem yönünden incelemek; bu şerhin, hem şerh geleneği hem de Kasîde-i Bürde şerhleri içerisindeki konumunu tespit etmektir. Ayrıca eserin diğer şerhlerle benzerlik ve farklılıkları ortaya konularak, klasik şerh usullerine ne ölçüde bağlı kalındığı ve şârihin kendine özgü yönleri değerlendirilmiştir. Araştırma sürecinde nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi esas alınmış; eserin mevcut üç yazma nüshası tespit edilerek incelenmiştir. Bu nüshalar transkripsiyon yöntemiyle Latin alfabesine aktarılmış, eksiksiz tek nüsha olan Süleymaniye Yazma Eserler Kütüphanesi, Yazma Bağışlar 5515 numaralı kayıt esas alınarak diğer iki nüsha ile karşılaştırmalı değerlendirmeler yapılmıştır. Latin alfabesine aktarılan metin tematik analiz yöntemiyle incelenmiştir. Bu bağlamda, şerhten hareketle Yahyâ b. Abdullâh'ın hayatına dair veriler ortaya konulmuş; eserin muhtevası, dil ve üslup özellikleri, şerh planı ve yöntemi ayrıntılı biçimde analiz edilmiştir. Elde edilen bulgularla, eserin Türk edebiyatındaki klasik şerh geleneği içindeki özgünlüğü tartışılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study examines the work Tercümetü'l-Esrâr fî Medhi Seyyidi'l-Ebrâr, authored by Yahyâ b. Abdullâh in the 17th century, within the context of the commentary (sharh) tradition in Turkish literature. The concept of“sharh”refers to the activity of explicating a text, making it more comprehensible, and interpreting it-often within an academic or scholarly framework. This tradition was developed to facilitate the understanding of religious, philosophical, and literary texts and holds a significant place in classical Turkish literature. The primary aim of this study is to examine Yahyâ b. Abdullâh's commentary on the Qasîdat al-Burda in terms of its form, content, and methodology, and to determine its position both within the sharḥ tradition and among other commentaries on the Qasîda. The study also explores similarities and differences between this work and other sharḥs, evaluating the extent to which it adheres to classical commentary methods while also identifying features unique to the author. The research is based on qualitative methodology, primarily document analysis. Three manuscript copies of the work were identified and examined. These were transcribed into the Latin alphabet through a comparative transcription method. The most complete manuscript-Süleymaniye Manuscript Library, Manuscript Donations, No. 5515-was used as the principal source, and the other two copies were analyzed in comparison. The transcribed text was subjected to thematic analysis. Based on this, biographical information about Yahyâ b. Abdullâh was compiled, and the work's content, linguistic features, commentary structure, and exegetical method were analyzed in detail. The findings reveal the unique characteristics of the work and its position within the classical commentary tradition of Turkish literature.
Benzer Tezler
- شرح قصيدة بانت سعاد للشيخ عبد الله بن فخر الدين الأعرج، الموصلي دراسةً وتحقيقًا
Musullu Abdullah bin Fahri'd-Dîn el-Arac'in 'Şerhu Kasîdeti 'Bânet Su'ad'isimli elyazmasını inceleme ve tahkik
RAFAL TAREQ ORAİBİ AL-GBURI
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ KUTAIBA FARHAT
- فرائد اللآلئ للعلامة يحيى بن عبد الله فخر الدين الرومي في الفقه الحنفي (ت: 864هـ) من باب الطهارة إلى باب الشفعة (دراسةً وتـحقيقاً)
Yahyâ bin Abdullah Fahreddin er-Ravi'nin (Ö. 864 H.) Hanefî fıkhı hakkındaki Ferâid el-Âlî adlı eserinin Taharet bâbından şufa bâbına kadar inceleme ve tahkiki
İBRAHİM CÂSİM ABDULLAH EL-CİNÂNÎ
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDUSSELÂM YUSUF İSA YAKUB
- فرائد اللآلئ للعلامة يحيى بن عبد الله فخر الدين الرومي في الفقه الحنفي(ت: 864ه) من باب الشركة إلى باب العتق (دراسةً وتحقيقاً)
Yahyâ bin Abdullah Fahreddin er-Ravi'nin (Ö. 864 H.) Hanefî fıkhı hakkındaki Ferâid el-Âlî adlı eserinin şirket bâbından ıtk bâbına kadar inceleme ve tahkiki
DHUHA DHARI DHEYAB AL-MASHHDANI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ABDULSALAM YOUSUF ESSA AL-YAGOOB
- فرائد اللآلئ ليحيى بن عبد الله فخر الدين الرومي في الفقه الحنفي (ت864ه)
Yahya bin Abdullah Fahreddin er-Rûmî'nin Hanefi fıkhına ilişkin Ferâidu'l-Âlî adlı eseri (İnceleme ve tahkik)
SADEER AMER MAHMOOD SHAABO
Yüksek Lisans
Arapça
2022
DinÇankırı Karatekin ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. Kutaiba Farhat
- منهج ابن أبي الخير العِمراني في الرد: كتاب الانتصار أنموذجاً
İbn Ebi'l-Hayr El-İmrani'nin reddiye yöntemi: El-İntisar örneği
SALEH ABDULLAH MOHAMMED HEZAM
Yüksek Lisans
Arapça
2024
Dinİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EL HASSEN SID AHMED EL HABIB