Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş tatmini ve tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi: Sivas ili uygulaması
An investigation of the relationship between toxic leadership behaviors of school principals and teachers' jop satisfaction and burnout levels: A case study of Sivas province
- Tez No: 932838
- Danışmanlar: PROF. DR. HÜDAVERDİ BİRCAN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Okul Müdürü, Öğretmen, Toksik Liderlik, İş Tatmini, Tükenmişlik, School Principal, Teacher Toxic Leadership, Jop Satisfaction, Burnout
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 131
Özet
Bu çalışmada, öğretmenler tarafından algılanan okul müdürlerinin yöneticilik performanslarının araştırılarak öğretmenlerin iş tatmini ve tükenmişlik düzeyleri üzerindeki etkilerini ortaya konması ve toksik liderliğin tükenmişlik üzerine etkisinde iş tatmininin aracılık rolünün olup olmadığının belirlenmesi amaçlanmaktadır. Toksik liderlik, tükenmişlik ve iş tatmininin demografik değişkenlere göre de değerlendirilmesi çalışmanın ikincil amacını oluşturmaktır. Tanımlayıcı ve kesitsel modelde olan bu araştırmada veriler, 2023-2024 eğitim öğretim yılında Sivas ili ve zara ilçesinde görev yapan 385 ilkokul ve ortaokul öğretmenlerine;“Kişisel Bilgi Formu”,“Toksik(zehirli) Liderlik Ölçeği”,“Minnesota İş Tatmini Ölçeği”ve“Maslach Tükenmişlik Ölçeği”'ni kapsayan anket uygulanarak elde edilmiştir. Elde edilen veriler SPSS 26 (Statistical Package for the Social Sciences) ve SPSS v4.0 için PROCESS makrosu programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre öğretmenlerin toksik liderlik algılarının düşük seviyede olduğu görülmüştür. Bu algıda cinsiyet, medeni durum, yaş grupları ve eğitim düzeyi arasında anlamlı bir fark gözlemlenmemiştir. Toplam mesleki yıl, çalışılan okul türü arasında anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır. Toksik liderlik ve iş tatmini arasında anlamlı ve negatif yönlü bir ilişkinin olduğu, toksik liderlik ve tükenmişlik arasında anlamlı ve pozitif yönlü bir ilişkinin olduğu belirlenmiştir. İş tatmini ve tükenmişlik arasında ise anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu saptanmıştır. Toksik liderliğin tükenmişlik üzerine etkisinde iş tatmininin aracılık rolünde, doğrudan etkilerde; toksik liderliğin iş tatmini üzerinde (β: -0.490) anlamlı ve negatif yönde etkisinin olduğu ve açıklanan varyans değerinin (R2 )0.240 olduğu belirlenmiştir. Tükenmişlik üzerinde toksik liderliğin (β: 0.330) pozitif iş tatmininin(β: -0.369) negatif yönde etkisinin olduğu ve açıklanan varyans değerinin 0.364 olduğu saptanmıştır. Dolaylı etkide; toksik liderliğin tükenmişlik üzerinde (β: 0.180) anlamlı ve pozitif yönde etkisinin olduğu ortaya konmuştur. Yani toksik liderlik arttıkça tükenmişlik de artmaktadır. Tüm veriler birlikte değerlendirildiğinde; iş tatmininin modele dâhil edilmesiyle toksik liderliğin tükenmişlik üzerinde doğrudan (β: 0.330) ve dolaylı (β: 0.180) etkisi istatistiksel olarak anlamlıdır. Bu sonuçlar ışığında toksik liderliğin tükenmişlik üzerine etkisinde iş tatmininin kısmi aracılık rolü gösterdiği görülmüştür.
Özet (Çeviri)
This study aims to investigate the effects school principals of managerial performance as perceived by teachers on their jop satisfaction and burnout levels. Additionally, it seks to determine whether jop satisfaction plays a mediating role in the impact of toxic leadership on burnout. Evaluating toxic leadership, burnout and jop satisfaction according to demographic variablesis the secondary objectiveof the study. In this descriptive and cross-sectional study,“Personal Information Scale”,“Toxic (Poisonous) Leadership Scale ”Minnesota Jop Satisfaction Scale“ and ”Maslach Burnout Inventory" were administered 385 primary and secondary school teachers working in Sivas and Zara districts in the 2023-2024 academic year. The obtained data were analyzed using SPSS 26 (Statistical Package for the Social Sciences) and PROCESS macro for SPSS V4.0. The findings according to the research result, it was observed that teachers perceptions of toxic leadership were low. No significant difference was observed in tis perception between gender, marital satatus, age groups and education level. However a significant differences was found between total professional years and the type of school worked. A significant and negative correlation was found between toxic leadership and jop satisfaction. A significant positive relation was found between toxic leadership and jop satisfaction, and significant positive correlation was found between toxic leadership and burnout. A significant and positive relationship was also found between jop satifaction and burnout. In the mediating role of jop satisfaction in the effect of toxic leadership on burnout, effects showed that toxic leadership had a significant negative effect on jop satisfaction(β:-0.490) and the explaining of the variance(R2 ) 0.240. In terms of burnout, toxic leadership had a positive effect (β: 0. 330) and jop satisfaction had a negative effect(β:-0.369) and the explaining 0.364 of the varience.In the indirect effect, toxic leadership was found to have a significant positive effect on burnout (β: 0.180). In other words, as toxic leadership increases, burnout also increases. When all data were considered together, it was determined that both direct (β: 0.330) and indirect(β: 0.180) effects of toxic leadership on burnout were statistically significant when jop satisfaction was included in the model. In light of these findings, it has been observed that jop satisfaction plays a partial mediating role in the impact of toxic leadership on burnout..
Benzer Tezler
- Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin motivasyon ve iş tatmin düzeyleri arasındaki ilişki
The relationship between the toxic leadership behaviors of school managers and the levels of motivation and job satisfaction of teachers in terms of teachers' perceptions
SELÇUK ERTUĞRUL
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Eğitim ve Öğretimİstanbul Sabahattin Zaim ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. FARUK LEVENT
- Okul yöneticilerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin depresyon, anksiyete, stres ve iş anlamı arasındaki ilişkinin incelenmesi
Ivestigation of the relationship between school administrators' toxic leadership behaviours and teachers' depression, anxiety, stress and meaning of work
GÖNÜL GÜL YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimSivas Cumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN SARIÇAM
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin yaşam doyumu arasındaki ilişki
The relationship between toxic leadership behaviors of school principals and life satisfaction of teachers
KADRİYE EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiEğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABİDİN DAĞLI
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkide örgütsel sinizm ve psikolojik sermayenin aracılık etkisi
The intermediary effect of organizational cynicism and psychological capital on the relationship between toxic leadership behaviors of school administrators and school effectiveness
ÖZKAN KÜÇÜK
Doktora
Türkçe
2020
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZÜLFÜ DEMİRTAŞ
- Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between school principals' toxic leadership behaviors and organizational commitment of teachers
HAFİZE İLHAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimKarabük ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURHAYAT ÇELEBİ