Bâbürlü dönemi astronomi ve astroloji
Astronomy and astrology in the Baburid period
- Tez No: 933847
- Danışmanlar: PROF. DR. NESLİHAN DURAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Bâbürlü İmparatorluğu, Astronomi, Astroloji, Kozmolojik Egemenlik, Baburids Empire, Astronomy, Astrology, Cosmological Sovereignty
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İnönü Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Türk Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 222
Özet
Bâbürlü İmparatorluğu (1526-1858), kozmolojik temalar ve çeşitli inanç sistemlerinin derin etkileşimiyle şekillenen bir devlet yapısına sahipti. Bu dönemde hükümdarların meşruiyeti, Türk-Moğol gelenekleri ile İslâm ve Hindu kültürleri arasındaki etkileşim yoluyla güçlendirilmiştir. Bâbürlü döneminde kozmolojik inançlar ve astrolojik uygulamalar, hükümdarların yönetim anlayışında büyük bir önem taşımaktadır. Astronomi ve astroloji, karar alma süreçlerinde belirleyici bir rol oynamış; bu bilgilerin toplumsal yapıya ve hükümdarların kimlik biçimlenmelerine katkıda bulunduğu gözlemlenmiştir. İmparatorluğun meşruiyetini pekiştirmek adına miraç olayı, Bâbürlü hükümdarlarının kendilerini Tanrı tarafından kutsanan özel bir varlık olarak konumlandırmasında sıkça başvurdukları bir tema olmuş, siyasi güç ve meşruiyetin pekiştirilmesinde stratejik bir araç olarak kullanılmıştır. Zahirüddin Muhammed Bâbür ile Nasırüddin Muhammed Hümayun dönemlerinde hükümdarların astronomi ve astrolojiye olan tutkuları daha belirgin görülmektedir. Bâbür Şah, kendi ismini alacak olan devletin kuruluşunda önemli pay sahibi olarak seferlerin hem hazırlıkları hem de icra sürecinde gökyüzündeki gezegen hareketlerine önem verip askerî faaliyetlerini buna göre gerçekleştirmiştir. Rüyaların kerâmeti ve yıldızların hareketleri onun stratejik kararlarını etkilemiştir. Hümayun Şah dönemi, eğitim ve bilime olan ilgiyi ön plana çıkarmış; devlet işleri dört ana element (ateş, hava, su ve toprak) temel alınarak düzenlenmiştir. Hümayun Şah, çocuklarının doğumu için olumlu gökyüzü vakitlerini göz önünde bulundurmuş ve astrolojik hesaplamalar yapmıştır. Ekber Şah'ın doğumu sırasında Jüpiter ve Venüs'ün kavuşumu, astroloji açısından olumlu bir işaret olarak değerlendirilmiştir. Astrolojik hesaplamalar, dönemin toplumsal ve siyasi olayları üzerinde büyük bir etki yaratmıştır. Ekber Şah, yıllık vergi sistemini güneş takvimine dayandırarak kamu düzenlemelerinde önemli değişiklikler sağlamış; bu durum devlet işleyişine ciddi katkılar sunmuştur. Ekber Şah döneminde astroloji, yöneticilerin karar alma süreçlerinde önemli bir kaynak hâline gelmiştir. Cihangir ve Şah Cihan dönemlerinde astroloji, siyasi iletişim ve stratejik yönelimlerde vazgeçilmez bir alan olarak kullanılmıştır. Bir diğer unsur da Bâbürlü İmparatorluğu'nun kozmolojik yapısının önemli bir parçası, gözlemevlerinin inşası olmuştur. İslâm tarihinde bilinen dokuz rasathaneden beşi Türk-Moğol hükümdarları tarafından inşa edilmiştir. Bâbürlü döneminde Jaipur, Delhi, Benares, Ujjain ve Madura gibi şehirlerde yerlerde de gözlemevleri kurulduğuna dair bilgiler mevcuttur. Bâbürlü İmparatorluğu'nun kozmolojik devleti, derin kültürel ve inanç sistemlerinin bir sentezini yansıtmaktadır. Yöneticilerin otoritesi, mitolojik ve kozmolojik unsurlarla pekiştirilmişken farklı toplum dinamikleriyle olan etkileşimleri, devletin sürdürülebilirliğinde önemli bir rol oynamıştır. Gelecek nesildeki liderlerin, tarih boyunca astrolojinin etkisinden ders alarak daha bilinçli ve dikkatli kararlar almaları gerektiği düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
The Baburids Empire (1526-1858) had a state structure shaped by cosmological themes and a deep interaction of various belief systems. The legitimacy of rulers during this period was strengthened through the interaction between Turko-Mongol traditions and Islamic and Hindu cultures. Cosmological beliefs and astrological practices played an important role in the rulers' understanding of governance during the Baburids period. Astronomy and astrology played a decisive role in decision-making processes and contributed to the social structure and identity formation of the rulers. In order to reinforce the legitimacy of the empire, the miraj event was a frequent theme of the Baburids rulers' positioning themselves as a special being blessed by God, and was used as a strategic tool to consolidate political power and legitimacy. During the reigns of Zahir al-Din Muhammad Babür and Nasir al-Din Muhammad Humayun, the rulers' passion for astronomy and astrology is more evident. Babur Shah, who had an important share in the establishment of the state that would take his name, paid attention to the planetary movements in the sky both in the preparation and execution of the campaigns and carried out his military activities accordingly. The divination of dreams and the movements of the stars influenced his strategic decisions. The period of Humayun Shah emphasized the interest in education and science, and state affairs were organized on the basis of the four main elements (fire, air, water and earth). Humayun Shah considered favorable celestial times for the birth of his children and made astrological calculations. The conjunction of Jupiter and Venus during Akbar Shah's birth was considered a favorable sign in terms of astrology. Astrological calculations had a great impact on the social and political events of the period. Akbar Shah made significant changes in public regulations by basing the annual tax system on the solar calendar, which contributed significantly to the functioning of the state. Under Akbar Shah, astrology became an important source in the decision-making processes of rulers. During the reigns of Jahangir and Shah Jahan, astrology was used as an indispensable field in political communication and strategic orientations. Another important element of the cosmological structure of the Baburids Empire was the construction of observatories. Five of the nine observatories known in Islamic history were built by Turko-Mongol rulers. There is information that observatories were established in cities such as Jaipur, Delhi, Benares, Ujjain and Madura during the Baburids period. The cosmological state of the Baburids Empire reflects a synthesis of deep cultural and belief systems. While the authority of rulers was reinforced by mythological and cosmological elements, their interaction with different social dynamics played an important role in the sustainability of the state. Future generations of leaders should learn from the influence of astrology throughout history and make more informed and careful decisions.
Benzer Tezler
- An intellectual biography of 'Abd al-Ḥakīm al-Siyālkūtī (D. 1657): His place in Hind intellectual history and influence upon Ottomans
'Abdülhakim Siyâlkûtî'nin (Ö. 1657) entelektüel biyografisi: Hint entelektüel tarihindeki yeri ve Osmanlılar üzerindeki etkisi
ABDULLAH AL MAMUN
Doktora
İngilizce
2023
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul Medeniyet ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM HALİL ÜÇER
- Edinburgh Üniversitesi Arşivi'ndeki Or. Ms. 374 numaralı Babür dönemi albümü
The Baburid period album numbered Or. Ms. 374 in the Archives of the University of Edinburgh
İKBAL TUĞÇE ŞEN SEÇİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Sanat TarihiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖKKEŞ HAKAN ÇETİN
- Batı Bengal'deki Babürlü Dönemi (1576-1757) camileri ve türbeleri
Mughal mosques and tombs in Western Bengal (1576-1757)
ABU BAKKAR SIDDIQUE
- Delhi ve Agra'daki Babürlü türbelerinde mimari süsleme (1557-1658)
Architectural ornamentation in Mughal tombs in Delhi and Agra (1557 – 1658)
FADİME ÖZLER
- Şah Cihan Dönemi Babürlü devletinin dış politikası
The baburid foreign policy in the Reign of Shah Jahan
CİHAN ORUÇ