Sağlık hizmetleri kullanımı davranışsal modeli çerçevesinde ağız ve diş sağlığı hizmetleri kullanımını belirleyen bireysel faktörler: İstanbul ilinde yetişkinler üzerine bir anket uygulaması
Individual determinants of dental healthcare services utilization according to the framework of the behavioral model of healthcare services use: An application of a survey on adults in İstanbul
- Tez No: 935850
- Danışmanlar: DOÇ. DR. HALUK ŞENGÜN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Sağlık, hizmet, davranış, erişim, dental, ağız, diş, health, service, behaviour, access, dental, oral, teeth
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Aydın Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: İşletme Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 388
Özet
Dünya Sağlık Örgütü'ne göre Ağız ve Diş Hastalıkları, önlenebilir nitelikte olmasına rağmen, çok sayıda ülke için ağır bir sağlık yükü oluşturmakta; insanları yaşamları boyunca etkileyerek rahatsızlıklara, şekil bozukluklarına ve ölümlere neden olabilmektedir. İnsanların, ağız ve diş sağlığı hizmetlerinden zamanında yararlanmaları durumunda bu sonuçlardan kolayca kaçınılabilecektir. Bu olgu, ağız ve diş sağlığı hizmetleri kullanımını belirleyen faktörleri açıklamaya yönelik sağlık davranışı modelleri geliştirilmesine ve bu yönde çalışmalar yapılmasına yol açmıştır. Ancak Türkiye'de Ağız ve Diş Sağlığı Hizmetleri Kullanma (ADSHK) davranışını etkileyen faktörler konusunda bilgi açığı bulunmaktadır. Bu çalışma, Andersen Sağlık Hizmeti Kullanımı Davranışsal Modeli (SHKDM) çerçevesinde bir anket uygulayarak, İstanbul'daki yetişkinlerin ağız ve diş sağlığı hizmetleri kullanma davranışını belirleyen bireysel faktörleri inceleyen ilk çalışmadır. Rassal örneklem yöntemiyle 980 yetişkinden toplanan veriler SPSS 22 programıyla analiz edilmiştir. İlk aşamada verilerin frekans dağılımları belirlenmiştir. Sonrasında Andersen SHKDM'nin öngördüğü yatkınlaştırıcı, etkinleştirici ve ihtiyaç faktörleri ile ADSHK arasındaki ilişkiler lojistik regresyon yöntemiyle analiz edilmiştir. Bulgular; Andersen Modeli'nin öngördüğü şekilde yatkınlaştırıcı faktörlerin (cinsiyet, medeni durum, hanehalkı büyüklüğü, eğitim düzeyi, yerleşim, sosyal ağyapı), etkinleştirici finansal faktörlerin (kişisel gelir, hanehalkı geliri, sigorta türü, ADS Sigortası, tedavi maliyeti, ödeme gücü), etkinleştirici örgütsel faktörlerin (diş hekimlerinin yeterliliği, hasta yoğunluğu, bekleme süresi), ihtiyaç faktörünün (oral ağrı), sağlık davranışının (diş fırçalama frekansı) İstanbul'daki yetişkinlerin ADSHK'na yönelik davranışlarını belirlediğini ortaya koymuştur. Yatkınlaştırıcı ve etkinleştirici faktörlerin ADSHK üzerinde belirleyici olması öncelikle ADSHK'na ayrılan kaynakların etkin kullanılamadığı aşırı ya da eksik kaynak kullanımına ve avantajlı ve dezavantajlı gruplar arasında yatay hakkaniyetsizliğe işaret etmektedir.
Özet (Çeviri)
The burden of oral diseases has been identified as one of the major public health problems globally. Even though many oral diseases are preventable according to the WHO, oral diseases pose a major health burden for many countries and affect people throughout their lifetime, causing pain, discomfort, disfigurement, and even death. These consequences may be avoidable if people seek oral health care on time. Although many studies have investigated oral health-seeking behavior elsewhere, there is a specific paucity of information on core factors that influence oral health-seeking behavior in Turkey. This study is the first which aimed to identify individual factors that influence Dental Health Services Use (DHSU) behaviour among adults in Istanbul/Türkiye by applicating a questionnaire based on the framework of Andersen's Behavioral Model of Health Services Use (BMHSU). The study conducted a structured survey on randomly selected 980 adults. The data were analyzed using the SPSS 22 software. Descriptive statistical analysis were done mostly through frequency analysis at the first step. To further validate the effect of predisposing, enabling and need factors on DHSU, logistic regression analysis were conducted. Depending on the evidences it is concluded that predisposing factors (gender, marital status, household size, education level, location, social networks), enabling financial factors (personal income, household income, insurance type, oral health insurance, treatment costs, power of payment), enabling organizational factors (proficiency of dentists, intensity of patients, waiting time length), need factors (oral pain) and health behaviours (tooth brushing frequency) factors determine the DHSU among adults in Istanbul as Andersen's Model argued. These evidences imply inefficient that is over or lower use of resources and horizontal inequety among advantageous and disadvantageous groups.
Benzer Tezler
- Hastane bilgi yönetim sistemi aracılığıyla erişkinlerin ağız ve diş sağlığına ilişkin tedavi ihtiyaçları ve maliyetlerinin incelenmesi
Assessment of adults' treatment needs and costs in dental health services through the hospital information management system
ZEHRA ÖZGE ÇANDERELİ
Doktora
Türkçe
2025
Sağlık Kurumları YönetimiMarmara ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA MUMCU
- Bir sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin cinsel sağlık ve üreme sağlığı hizmet kullanımları ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi
Assessment of sexual and reproductive health service utilization and related factors among students of a health services vocational school
IŞIL ÖNEY
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Halk SağlığıEge ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MELTEM ÇİÇEKLİOĞLU
- Sağlık hizmetleri kullanımında hakkaniyet: Türkiye sağlık sisteminin değerlendirilmesi
The equity in health care utilization: Evaluation of Turkish health care system
ABİDE AKSUNGUR
Doktora
Türkçe
2020
Sağlık Kurumları YönetimiHacettepe ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF ÇELİK
- Sağlık hizmetleri kullanımı ve hasta tatmininin değerlendirmesi: Somali'de anne ve çocuk sağlığı hizmetleri üzerine bir araştırma
An assessment of health services utilization and patient satisfaction: A research on maternal and child health services in Somalia
BİSHAR ABDİ MOHAMED
Doktora
Türkçe
2023
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara ÜniversitesiSağlık Kurumları Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YASEMİN AKBULUT
- Türkiye'de sağlık hizmetleri kullanımının belirleyenleri: Bir mikro veri analizi
The determinants of health care utilization in Turkey: A micro data analysis
NİLÜFER ERDEM