Neoliberalizmin Türkiye'de eğitim politikalarına hükûmet programları üzerinden etkisi
The impact of neoliberalism on education policies in Türkiye through government programs
- Tez No: 936321
- Danışmanlar: DOÇ. DR. YUSUF PUSTU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Kamu Yönetimi, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kamu Yönetimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 163
Özet
Bu çalışmanın amacı, 1980'li yıllardan itibaren kamu yönetiminde etkisini artıran neoliberal politikaların, Türk hükûmet programlarında eğitim politikalarına etkilerini incelemektir. Çalışma kapsamında 1983 ile 2018 yılları arasında ilan edilen 21 hükûmet programı incelenmiştir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılmış ve eğitim politikalarının etkilerini ortaya çıkarmak için temel eğitim göstergeleri ve istatistiksel verilerden yararlanılmıştır. Öncelikle hükûmet programlarına, daha sonra kalkınma planlarına, millî eğitim şura kararlarına, Millî Eğitim Bakanlığı stratejik planlarına ve diğer üst politika belgelerine ulaşılarak dönemsel açıdan kapsamlı bir inceleme yapılmıştır. Eğitim, milletlerin ve toplumların bağımsız yaşamaları ve kalkınmaları açısından kritik öneme sahiptir. Eğitim mevzuatı ve yasal dayanaklar da toplumsal ve küresel değişime uygun olarak çağın ihtiyaçları doğrultusunda değişmektedir. 1980'li yıllar, küreselleşme ve neoliberalizm etkisiyle eğitim politikalarında ve kamu yönetiminde önemli değişikliklerin yaşandığı bir dönemi temsil etmektedir. Bu dönemde kamu yönetiminde başlayan neoliberalizm etkileri hükümetlerin çeşitli politika araçları ile hayata geçmiştir. Türkiye'de ise bu politika araçları arasında önemli bir yere sahip olan hükûmet programları aracılığıyla neoliberalizmin etkileri kamu yönetimine ve eğitim politikalarına yansımıştır. Cumhuriyetin ilanından 1983 yılına kadar toplam 44 hükûmet kurulmuş, 1983'ten 2018'e, Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne geçildiği döneme kadar ise 21 hükûmet kurulmuş ve bu hükûmetlerin programları TBMM'de sunulmuştur. Bu çalışmada, neoliberal anlayışın etkisini göstermeye başladığı dönemden başlayarak Cumhurbaşkanlığı Hükûmet Sistemi'ne geçişe kadar olan süreçte ilan edilen 21 hükûmet programı özellikle ele alınmıştır. Bu kapsamda programlarda ilan edilen politikaların neoliberal yaklaşımlarla uyumu ele alınmış ve etkileri incelenmiştir. Araştırma sonucunda; 1980'li yıllardan sonra ortaya çıkan neoliberal yaklaşımların hükûmet programlarını etkilediği görülmüştür. Bu dönemde neoliberal politikaların etkisiyle eğitim politikalarında özellikle eğitimde özelleştirme, piyasa odaklı gelişmeler ve özel sektöre yönelik teşviklerin artışı dikkat çekmiştir. Ayrıca küreselleşme süreci ve neoliberal düşünce sistemi, sosyal refah devleti anlayışından kısmen vazgeçilmesine yol açmış; piyasa temelli çözümler ve serbest piyasa anlayışı eğitim alanında da etkili olmuştur. Bununla birlikte, hükûmet programlarında devletin sosyal politikalar aracılığıyla vatandaş üzerindeki eli ve korumacı yaklaşımı da önemle vurgulanmıştır. Eğitimde sürdürülebilir politikaların artırılması amacıyla hükûmet programlarındaki eğitim politikalarının detaylı analizler ve katılımcı süreçlerle desteklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the effects of neoliberal policies, which have increased their influence in public administration since the 1980s, on education policies in Turkish government programs. Within the scope of the study, 21 government programs announced between 1983 and 2018 were examined. Document analysis technique, one of the qualitative research methods, was used in the study and basic education indicators and statistical data were utilized to reveal the effects of education policies. Firstly, government programs, then development plans, national education council decisions, strategic plans of the Ministry of National Education and other top policy documents were accessed and a comprehensive periodical review was conducted. Education is critical for the independent survival and development of nations and societies. Educational legislation and legal bases also change in line with the needs of the age in accordance with social and global changes. The 1980s represent a period of significant changes in education policies and public administration under the influence of globalization and neoliberalism. In this period, the effects of neoliberalism in public administration were realized through various policy instruments of governments. In Türkiye, the effects of neoliberalism were reflected on public administration and education policies through government programs, which have an important place among these policy instruments. From the proclamation of the Republic until 1983, a total of 44 governments were established, and from 1983 to 2018, when the Presidential Government System was adopted, 21 governments were established and the programs of these governments were presented to the Grand National Assembly of Türkiye. In this study, the 21 government programs announced in the period starting from the time when the neoliberal approach started to show its influence until the transition to the Presidential Government System are specifically addressed. In this context, the compatibility of the policies announced in the programs with neoliberal approaches was discussed and their effects were examined. As a result of the research, it was observed that the neoliberal approaches that emerged after the 1980s affected the government programs. In this period, under the influence of neoliberal policies, privatization in education policies, market-oriented developments and the increase in incentives for the private sector attracted attention. In addition, the globalization process and neoliberal thought system led to a partial abandonment of the social welfare state approach; market-based solutions and free market understanding were also effective in the field of education. As well as that, government programs also emphasized the state's hand on citizens through social policies and its protectionist approach. It is concluded that in order to increase sustainable policies in education, education policies in government programs should be supported by detailed analyses and participatory processes.
Benzer Tezler
- Türkiye'de 2005-2015 dönemi sosyal politika temel konularını esas alan akademik yayınların ve hükümet programlarının nitel analizi
Qualitative data analysis of academic publications and government programs based on social policy basics for the period 2005-2015 in Turkey
UFUK BİNGÖL
Doktora
Türkçe
2017
Kamu YönetimiSakarya ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YILMAZ ÖZKAN
- Türkiye'de eğitim politikalarında anti-entelektüalizm ve bilginin değersizleştirilmesi
Anti-intellectualism and devaluation of knowledge in education policies in Turkey
FATİH SERDAR ÖZGÜLTEKİN
Doktora
Türkçe
2025
İletişim BilimleriHacettepe Üniversitesiİletişim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BURCU CANAR
- İstanbul'da eğitim donatımlarının planlanmasına ve uygulanmasına yönelik model araştırması
Model research on planning and application of education infrastructures in Istanbul
SUAT ÇABUK
Doktora
Türkçe
2003
Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YÜCEL ÜNAL
- Türkiye'de neoliberalleşme sürecinde öğretmenlerin sosyal statüsü
Social status of teachers in the process of neoliberalization in Turkey
SİNEM ERDAL KOPTEKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileriİstanbul ÜniversitesiÇalışma Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UMUT OMAY
- Kamu politikaları bağlamında neoliberalizme yönelik teorik ve uygulamaya yönelik eleştiriler
Theoretical and practical criticism of neoliberalism in the context of public policies
MUSTAFA SARIKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
EkonomiSüleyman Demirel ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HÜLYA AĞCASULU