Saha ve Tuva Türkçelerinde isim
Nouns in Sakha (Yakut) and Tuvan
- Tez No: 937740
- Danışmanlar: PROF. DR. FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 288
Özet
Özet: Tezin konusu, Saha ve Tuva Türkçesinde isimler, isim yapımı ve isim çekim eklerinin karşılaştırmalı olarak incelenmesidir. Bu amaçla isim yapım eklerinin özellikleri, isim grubuna giren kelime türleri olan sıfatlar, zamirler, zarflar ve bunların kullanımları ayrı ayrı ele alınmıştır. Çalışmanın konusu esas olarak morfoloji ile ilgili olduğundan ses bilgisi ve söz dizimi gibi alanlara girilmemiştir. Öte yandan Türkçenin morfolojisi, söz dizimini de büyük ölçüde belirlediğinden gerekli yerlerde söz dizimi özelliklerinden de bahsedilmiştir. Aynı şekilde, Türk dilinde kelimeler ek aldığında seslik değişmeler meydana geldiğinden bunlarla ilgili durumlarda ve özelikle eklerin fonetik varyantlarının açıklanmasında ses bilgisi konularına da yer verilmiştir. Bilindiği üzere bu iki lehçe coğrafi ölçütlere göre yapılan sınıflandırmada Türk yazı dillerinin Kuzeydoğu veya Sibirya Grubu içinde yer almaktadır. Tezin temel amacı, coğrafi olarak aynı grupta yer alan söz konusu iki lehçe arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır. Çalışmada eş zamanlı karşılaştırmalı dil bilgisi yöntemi kullanılmış; söz konusu lehçeler Türk dilinin tarihî dönemleriyle karşılaştırılmamıştır. Tarihî karşılaştırmanın başka bir çalışma bağlamında ele alınmasının daha uygun olacağı düşünülmüştür. Ayrıca söz konusu lehçeler diğer çağdaş Türk lehçeleriyle de karşılaştırılmamıştır. Bu çalışma kapsamında söz konusu iki lehçenin dil bilgisi üzerine yazılmış eserlerden yararlanılarak hem teorik bilgiler hem de kullanım örnekleri hakkında veri toplanmış; yazılı edebî metinlerden de örnekler alınmıştır. Bilim Kodu : 30101 Anahtar Kelimeler : Saha Türkçesi (Yakut Türkçesi), Tuva Türkçesi, isim, isim yapımı, isim çekimi, yapım ekleri, çekim ekleri, karşılaştırmalı dil bilgisi
Özet (Çeviri)
Abstract: The subject of the thesis is the comparative study of nouns, noun formation and inflection in Sakha and Tuvan Turkic. For this purpose, the features of noun formation suffixes, word types that fall into the noun group, namely, real nouns, adjectives, pronouns and adverbs, and their usage are discussed separately. Since the subject of the study is mainly related to morphology, areas such as phonology and syntax have not been covered. On the other hand, since the morphology of Turkic also determines its syntax to a great extent, syntactic features have also been mentioned where necessary. Similarly, in the Turkic Language, inflection and derivation are made with suffixes, and suffixes are asimilated to according to their roots. In cases related to these, phonology issues have been also covered. As it is known, these two dialects are included in the North-Eastern or Siberian Group of Turkic written languages in the classification made based on geographical criteria. The main purpose of the thesis is to reveal the similarities and differences between these dialects, which are geographically in the same group. The synchronic linguistic method is used in the study; the dialects in question were not compared with the historical periods of the Turkic language. It has been thought that it would be more accurate to consider the historical comparison in the context of another study. In addition, the dialects in question have not been compared with other contemporary Turkic dialects. Within the scope of this study, data on both theoretical information and usage examples have been collected by making use of works written on the grammar of the two dialects in question; and examples have also been taken from written literary texts. Science Code : 30101 Key Words : Sakha language (Yakut language), Tuvan language, noun, noun formation, noun inflectionation, derivative suffixes, inflectional suffixes, comparative grammar
Benzer Tezler
- Türk dili üzerine ses bilimsel bir inceleme
A phonological review on the Turkish language
GAMZE YILDIRIM
Doktora
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACI İBRAHİM DELİCE
- Sibirya sahası Türk destanlarında Şamanizm'in izleri
Traces of Shamanism in Turkish epics of Siberia
HASAN KIZILDAĞ
Doktora
Türkçe
2022
Halk Bilimi (Folklor)Ondokuz Mayıs ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞAHİN KÖKTÜRK
- Kuzeydoğu Türk lehçelerinin karşılaştırmalı ses bilgisi
The Comparative phonetic of north-east Turkish dialects
GÜLSÜN KİLLİ
- Sibirya Türk lehçelerinde bitki adları (Saha-Tuva)
The plant names in Siberia Turkic languages (Sakha-Tuvan)
SÜMEYYE TEKE
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Tarihi ve çağdaş Türk lehçelerinde geniş zaman (Basit çekim)
Wide time in historical and contemporary Turkish dialects (Simple shooting)
SERVET BOĞA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimSiirt ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAHAP BULAK