Ayniyat ve ahkam defterleri ışığında İzmir kazası (1808-1839)
Izmir district in the light of ayniyat and ahkam books (1808-1839)
- Tez No: 937847
- Danışmanlar: PROF. DR. ERTAN GÖKMEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Osmanlı, İzmir, II. Mahmud, Reform, Tüccar, Ticaret, İaşe, Ottoman, Izmir, Mahmud II, Reform, Merchant, Trade, Food
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Manisa Celal Bayar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 250
Özet
Batı Anadolu, Osmanlı İmparatorluğu'nda 18. yüzyılın sonlarından itibaren kapitalist dünya ekonomisi ile bütünleşen ilk bölgelerden biri olmuştur. İzmir bu dönemden itibaren Batı Anadolu'nun önemli ihraç limanları arasında yer almıştır. Batı Anadolu ve İzmir'in ticari faaliyetlerde ön plana çıkması İzmir'in yabancı tüccarlar için cazibe merkezi haline gelmesine neden olmuştur. Ancak İzmir'in aynı zamanda Dersaadet'in iaşesinin sağlanması hususunda önemli merkezlerden biri olması bazı durumlarda merkezi otorite ile yerel görevlileri karşı karşıya getirmiştir. Yerel görevlilerin ya da aracılık yapan bazı kişilerin devletin talep ettiği ürünleri yabancı tüccarlara daha yüksek fiyatlar ile satması İstanbul'un ihtiyaçlarını temin etme hususunda sıkıntı yaşamasına neden olmuştur. Bu tezde, ayniyat ve ahkam defterlerindeki kayıtlar incelenerek merkezi otoritenin İstanbul'un ve gerekli olduğu zamanlarda diğer yerlerin ihtiyaçları için İzmir'den yaptığı talepler incelenmiştir. Merkezi hükümet, ordu ve donanmanın ihtiyaçları için de İzmir'den birtakım taleplerde bulunmuştur. Bu tezde, söz konusu taleplerin İzmir'den karşılanma düzeyi yanında İzmir'de yürütülen ticari faaliyetler ve esnaf gruplarının durumu da ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tezde, ele alınan dönem II. Mahmud dönemine tekabül etmektedir. Dolayısıyla bu çalışmada II. Mahmud döneminde yaşanan önemli siyasi gelişmeler de ayniyat ve ahkam defterlerine İzmir merkezli olarak yansıdığı ölçüde ortaya konulmaya çalışılmıştır. II. Mahmud dönemi aynı zamanda önemli reformların da gerçekleştirilmeye çalışıldığı bir dönemdir. Bu tezde, II. Mahmud'un gerçekleştirdiği reformların taşraya yansımaları da İzmir merkezli olarak ortaya konulmaya çalışılmıştır. Tezin giriş bölümünde, İzmir ile ilgili literatür değerlendirmesi yapılmış ve tezin ana kaynaklarını oluşturan ayniyat ve ahkam defterleri hakkında genel bilgiler verilmiştir. Tez giriş bölümü dışında altı bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İzmir'in nüfusu ve idari taksimatı ile İzmir'i etkileyen önemli olaylar hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde İzmir'in iktisadi yapısı incelenmiştir. Üçüncü bölümde askeri yapı başlığı altında Yeniçeri Ocağının kaldırılmasının ve Asakir-i Mansure-i Muhammediye ordusunun kurulmasının İzmir'e yansıması ele alınmıştır. Dördüncü bölümde İzmir'deki asayiş ve güvenliğe dair gelişmeler incelenmiş ve kazada işlenen suçlar ve suçlulara verilen cezalara değinilmiştir. Beşinci bölümde merkezi idarenin yerel yöneticilerden talepleri incelenmiş, altıncı bölümde ise 1808-1839 yılları arasında İzmir'de yaşanan doğal afetler ve salgın hastalıklar hakkında bilgi verilmiştir. Çalışma sonuç ve kaynakça bölümleri ile sonuçlandırılmıştır.
Özet (Çeviri)
Western Anatolia in the Ottoman Empire was one of the first regions to integrate with the capitalist world economy from the late 18th century onwards. From this period onwards, İzmir became one of the most important export ports of Western Anatolia. The prominence of Western Anatolia and İzmir in commercial activities caused İzmir to become a centre of attraction for foreign merchants. However, the fact that İzmir was also one of the most important centres for the provision of food for Dersaadet brought the central authority and local officials into conflict in some cases. The fact that local officials or some intermediaries gave higher prices to foreign merchants for the products demanded by the state caused Dersaadet to face difficulties in supplying the needs of Istanbul. This thesis analyses the records in the books of ayniyat and ahkam to examine the demands made by the central authority from Izmir for the needs of Istanbul and other places when necessary. Dersaadet also made some demands from İzmir for the needs of the army and navy. In this thesis, the degree to which these demands were met in Izmir, as well as the commercial activities carried out in Izmir and the situation of the artisans are also tried to be revealed. The period covered in this thesis corresponds to the Mahmud II period. Therefore, in this study, important political developments during the reign of Mahmud II have been tried to be revealed to the extent that they are reflected in the books of ayniyat and ahkam centred on İzmir. The period of Mahmud II was also a period in which important reforms were attempted to be realised. In this thesis, the reflections of Mahmud II's reforms on the provinces have been tried to be revealed from an Izmir-centred perspective. In the introduction part of the thesis, a review of the literature on Izmir and general information about the ayniyat and ahkam books, which constitute the main sources of the thesis, are given. Apart from the introduction, the thesis consists of six chapters. The first chapter provides information on population and administrative division of Izmir, as well as important events affecting Izmir. In the second chapter, the economic structure of Izmir is analysed. In the third chapter, under the heading of military structure, the reflections of the abolition of the Janissary Corps and the establishment of the Asakir-i Mansure-i Muhammediye army on Izmir are discussed. In the fourth chapter, the developments regarding public order and security in Izmir are analysed and information is given about the crimes committed in the province and the punishments given to criminals. The fifth chapter analyses the demands of the central administration on local administrators. The sixth chapter provides information on natural disasters and epidemics in İzmir between 1808-1839. The study is concluded with a conclusion and bibliography.
Benzer Tezler
- 1720 numaralı Ayniyat Defteri'nin transkripsiyonu
The transcription of Ayniyat registry number 1720
AYŞE ÖZMEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TarihAtatürk ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED YASİN TAŞKESENLİOĞLU
- İlköğretim okullarında kurum denetiminin incelenmesi
Analysis of i̇nstitutional i̇nspection i̇n elementary schools
BEHİYE ERTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimCumhuriyet ÜniversitesiEğitim Bilimleri Bölümü
YRD. DOÇ. DR. CELAL TEYYAR UĞURLU
- İlköğretim kurumları kurum teftiş ölçütlerine ilişkin bir değerlendirme
An evaluation on the criteria of supervision in elementary schools
MEHMET ECE
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Eğitim ve ÖğretimAnkara ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HASAN HÜSEYİN AKSOY
- Eyüp Askeri Rüştiyesi'nin (1910-1916) giden evrak defteri ve değerlendirilmesi
The register book of the Eyüp Military Rushdiyya (1910-1916) and its evaluation
RAMAZAN TÜRKOL
- İlköğretim okullarında yöneticilerin, yönetici teftişine konu olan görevlerinin değerlendirilmesi (Kahramanmaraş ili örneği)
Başlık çevirisi yok
HÜSEYİN ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2000
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Yönetimi ve Denetimi Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HALİL AYTEKİN