Antalya ilinde birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran hastaların kolorektal kanser hakkında bilgi düzey,tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi
Assessment of knowledge level, attitudes and behaviors regarding colorectal cancer among patients applying to primary healthcare services in antalya
- Tez No: 939837
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN HÜSEYİN AVCI
- Tez Türü: Tıpta Uzmanlık
- Konular: Aile Hekimliği, Family Medicine
- Anahtar Kelimeler: Kolorektal Kanser, Kanser Tarama Testleri, Dışkıda Gizli Kan Testi, Kolonoskopi, Bilgi Düzeyi, Tutum
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Tıp Fakültesi
- Ana Bilim Dalı: Aile Hekimliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Amaç: Kolorektal kanser (KRK), dünya genelinde önemli bir halk sağlığı sorunu olup, erken tanı ve tarama testleri mortalite oranlarını düşürmektedir. Bu çalışma, Antalya ilinde birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran bireylerin kolorektal kanser taramalarına yönelik bilgi düzeylerini, tutumlarını ve davranışlarını değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Yöntem: Bu araştırma, kesitsel ve tanımlayıcı bir çalışma olup, Antalya ilinde birinci basamak sağlık hizmetlerinden faydalanan 388 bireyin (197 kadın, 191 erkek) katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara, KRK tarama testleri ile ilgili tutumlarını ve bu testleri erteleme durumlarını değerlendiren Kolorektal Kanser Tarama Davranışları Yarar ve Engel Algısı Ölçeği kullanılmıştır. Katılımcıların demografik özellikleri, kronik hastalık öyküleri ve ailede kanser ve KRK varlığı sorgulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 25.0 istatistik programı kullanılmış olup, bağımsız örneklem t testi, varyans analizi, Pearson korelasyon analizi ve eşleştirilmiş t testi gibi analiz yöntemleri uygulanmıştır. Bulgular: Çalışmaya toplam 388 kişi katılmış olup, katılımcıların %50,8'i kadın, %49,2'si erkektir. Katılımcıların %61,3'ü en az bir kez kanser tarama testi yaptırdığını belirtmiştir. DGKT yarar algısı (2,97 ± 0,73) ve kolonoskopi yarar algısı (3,33 ± 0,31) yüksek bulunurken; DGKT engel (2,02 ± 0,23) ve kolonoskopi engel algısı (2,03 ± 0,31) daha düşük düzeyde saptanmıştır. Genç yaş grubundaki bireylerde, kadınlarda ve düşük eğitim düzeyine sahip katılımcılarda tarama tutumlarının anlamlı şekilde düşük olduğu belirlenmiştir. Kronik hastalığı olan ve ailesinde kolorektal ya da başka bir kanser tanısı bulunan bireylerde ise tarama testlerini erteleme düzeyleri anlamlı şekilde daha düşük bulunmuştur(p=0,01). Sonuç: Çalışma bulguları, kolorektal kanser taramalarına yönelik farkındalık ve bilgi düzeyinin bireyler arasında farklılık gösterdiğini ortaya koymuştur. Genç yaş grubundaki bireylerde, kadınlarda ve düşük eğitim düzeyine sahip katılımcılarda farkındalık düzeyi anlamlı şekilde daha düşük bulunmuştur. Ailesinde KRK veya başka bir kanser tanısı bulunan bireylerin tarama testlerini erteleme düzeylerinin ise anlamlı şekilde daha düşük olduğu saptanmıştır. DGKT'ye yönelik engel algısında öne çıkan ifadeler; testin nasıl yapılacağına dair bilgi eksikliği, sonucun kötü çıkmasına ilişkin endişe, zaman yetersizliği, maliyetin sorun oluşturması ve testin utandırıcı bulunmasıdır. Kolonoskopiye ilişkin engel algısında ise; işlemin ağrılı olabileceği düşüncesi, bağırsakların zarar görebileceği korkusu, tanımadık bir doktora muayene olma zorunluluğu, işlem öncesi bağırsak temizliği için özel ilaç kullanmanın ve yiyecek kısıtlamalarının zorlayıcı bulunması yüksek puanlı maddeler olarak öne çıkmıştır.
Özet (Çeviri)
Objective: Colorectal cancer (CRC) is a major global public health issue, and early diagnosis through screening tests significantly reduces mortality. This study aimed to evaluate the knowledge levels, attitudes, and behaviors related to colorectal cancer screening among individuals applying to primary healthcare services in Antalya, Türkiye. Methods: This descriptive, cross-sectional study was conducted with 388 individuals (197 women, 191 men) receiving primary healthcare services in Antalya. Data were collected using the“Perceived Benefits and Barriers of Colorectal Cancer Screening Scale,”which evaluates attitudes toward fecal occult blood test (FOBT) and colonoscopy and the tendency to delay such tests. Participants' sociodemographic characteristics, chronic disease status, and family history of cancer or CRC were also assessed. Statistical analyses were performed using SPSS 25.0, employing independent samples t-test, ANOVA, Pearson correlation, and paired samples t-test. Results: Of the participants, 50.8% were female and 49.2% were male. A total of 61.3% reported having undergone at least one cancer screening test. The mean perceived benefit scores were high for FOBT (2.97 ± 0.73) and colonoscopy (3.33 ± 0.31), while the mean perceived barrier scores were lower for FOBT (2.02 ± 0.23) and colonoscopy (2.03 ± 0.31) (p
Benzer Tezler
- Antalya il merkezinde 1. basamak sağlık kuruluşlarına başvuran yaşlı hastaların yaşam kalitesi ve rehabilitasyon ihtiyaçlarının değerlendirilmesi
The evaluation of the need of rehabilitation and life quality of whose old patients who use primary health care service in the city of Antalya
HASAN HÜSEYİN AVCI
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2011
Aile HekimliğiAkdeniz ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN YAMAN
- Birinci basamak sağlık hizmetlerine başvuran erişkin hastalarda sosyal medya bağımlılığı ile uyku kalitesi arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi
Evaluation of the relationship between social media addiction and sleep quality in adult patients admitted to primary healthcare services
FURKAN YUNUSOĞLU
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2025
Aile HekimliğiAkdeniz ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ HASAN HÜSEYİN AVCI
- Antalya ilinde yaz döneminde yaşlılarda sağlık ekolojisi
Başlık çevirisi yok
YÜCEL ÇEVİREN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2010
Aile HekimliğiAkdeniz ÜniversitesiAile Hekimliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HAKAN YAMAN
- Antalya ili merkez Konyaaltı ilçesi'nde tip 2 diyabet ve hipertansiyon prevalansının araştırılması ve erken tanı ve tarama programlarının etkinliğinin değerlendirilmesi
Evaluation of type 2 diabetes and hypertension prevalance and effectiveness of early detection and screening programme in Konyaalti district, Antalya
İLKNUR SÜLEMİŞ
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2016
Halk SağlığıAkdeniz ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. LEVENT DÖNMEZ
- Antalya ilinde nar yetiştiricilerin bilgi kaynakları ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanma durumunun saptanması
Determınıng sources of information and status of advısory services in pomegranate farmers
TUĞBA ÜNLÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiTarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı
PROF. ORHAN ÖZÇATALBAŞ