Archaeometrical characterisation and provenance of Early Bronze Age III pottery from Kültepe-Kaneš: A multianalytical investigation
Kültepe-Kaneš Erken Tunç Çağı III çanak-çömleğinin arkeometrik karakterizasyonu ve provenans analizi: Çoklu analitik bir inceleme
- Tez No: 940720
- Danışmanlar: DOÇ. DR. FATMA TOKSOY KÖKSAL, PROF. DR. ZEYNEP IŞIL KALAYLIOĞLU AKYILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeometri, Archaeometry
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: İngilizce
- Üniversite: Orta Doğu Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 257
Özet
Bu çalışmanın amacı, Kültepe-Kaneš Erken Tunç Çağı III çanak-çömleklerinin karakterize edilmesi, örneklerin kimyasal ve mineralojik kompozisyonlarının incelenip, petrografik özellikleri ile beraber değerlendirilmesi ve olası hammadde kaynakları ile karşılaştırılmasıdır. Kazıdan elde edilen örneklerin ithal veya yerel üretim oldukları sorusuna, elde edilen verilerin çok değişkenli istatistiksel analiz yöntemleriyle cevap aranmıştır. Potansiyel hammaddelerden üretilen briketler deneysel olarak pişirilerek, çanak-çömlek yapımına uygunlukları araştırılmıştır. Mineralojik karakterizasyon, X-Işını Kırınımı yöntemi ile yürütülmüş ve elde edilen veriler ince kesit mikroskopisi ve stereomikroskopi yöntemlerinden elde edilen petrografik bilgilerle desteklenmiştir. Kimyasal karakterizasyon için, majör ve minör element tayininde Endüktif Eşleşmiş Plazma Optik Emisyon Spektrometri, eser element tayininde ise Endüktif Eşleşmiş Plazma Kütle Spektrometri yöntemleri kullanılmıştır. viii Arkeolojik olarak yerel üretim olarak sınıflandırılmış olan referans çanak-çömlek grubu, ören yerinden ve çevre bölgeden toplanan jeolojik örneklerle yüksek korelasyon göstermiştir. Yerel referans grubundan üç örnek, ya bilinmeyen bir hammadde kaynağı kullanımına ya da aynı seramik geleneğine ait başka bir yerleşimde üretilmiş olmaya işaret etmektedir. Dört istatistiksel ana gruptan birine ek olarak tekil bir örnek ile bir aykırı örnek çifti de yerel gruplardan farklılaşma sergilemekte olduğundan, bu buluntuların ithal üretim olmaları kuvvetle muhtemeldir. Kültepe-Kaneš Erken Tunç Çağı III çanak-çömlek üretiminin, değişik kil kaynakları kullanılarak üretilmiş olduğu anlaşılan üç farklı grup oluşturduğu gözlemlenmiştir. Atölyeden ele geçen fırınlanmamış çanak-çömlekler ile ocak parçaları, tespit edilen üç yerel ana grubun sadece biri ile eşleştiğinden, Erken Tunç Çağı III seviyelerinde henüz açığa çıkarılmamış en az bir tane daha işliğin bulunması gerektiğini düşündürmektedir.
Özet (Çeviri)
The objective of this dissertation is the characterisation of pottery assemblages from Early Bronze Age III Kültepe-Kaneš, by investigating the chemical and mineralogical compositions of the pottery samples together with their petrographical properties and comparing the results with potential raw materials. Multivariate statistical analysis was employed to investigate whether the archaeological samples were imported or produced locally. Briquettes made from potential raw materials were experimentally fired to check their viability for pottery making. Mineralogical characterisation was achieved by X-Ray Diffraction, supplemented by petrographic information obtained via stereomicroscopy and thin section microscopy. As for chemical characterisation, Inductively Coupled Plasma Optical Emission Spectrometry was utilised for the determination of major and minor elements, while Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry was used for trace elements. The reference pottery group, archaeologically classified as local, exhibited a high degree of correlation with geological sample groups collected from and around the vi site. On the other hand, three samples from this reference group imply an unknown source or production in another regional town, sharing the same pottery tradition. One of the four major statistically determined groups, as well as one loner and an outlier pair, discernible from the local production modes, might have been imports from other regions. Early Bronze Age III pottery production in Kültepe-Kaneš formed three distinct groups, utilising separate clay sources. Unfired pottery samples and the hearth pieces from the workshop cluster geochemically with only one of the three local groups, indicating the presence of yet-unearthed pottery workshop(s) within the EBA III levels of Kültepe-Kaneš.
Benzer Tezler
- Provenance study of the Late Bronze Age Cypriote potteries: White slip and monochrome wares from tell Atchana/the Ancient Alalakh (Hatay) and archaeometrical approachs
Atchana Höyük'te (Antik Alalak) Geç Bronz Çağına ait Kıbrıs seramik buluntularının (white slip ve monochrome) laynak alan analizi ve arkeometrik açıdan incelenmesi
SİNEM HACIOSMANOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
Arkeolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiJeoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜRSEL SUNAL
- Dede harabeleri (Gaziantep) kazılarında açığa çıkan çatı kiremitlerinin arkeometrik karakterizasyonu
Archaeometric characterization of roof tiles uncovered during the dede harabeleri (Gaziantep) excavations
YUNUS AKGÜN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
ArkeolojiBatman ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MURAT BAYAZİT
- Characterization of Emecik limestone figurines for provenance
Hammadde kaynağı kapsamında Emecik kireçtaşı heykelciklerinin nitelendirilmesi
ÜFTADE MUŞKARA
Doktora
İngilizce
2013
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiArkeometri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. O. YAVUZ ATAMAN
PROF. DR. NUMAN TUNA
- Provenance studies in obsidian samples from Çatalhöyük excavations
Çatalhöyük kazısından alınan obsidiyen örneklerinin kaynak belirleme çalışmaları
AYHAN İBRAHİM AYSAL
Yüksek Lisans
İngilizce
2002
KimyaOrta Doğu Teknik ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
PROF. DR. O. YAVUZ ATAMAN
- Kuriki höyük (Batman) arkeolojik kazılarında elde edilen seramiklerin karakterizasyonu
Characterization of ceramics found in kuriki mound (Batman, Turkey) archaeological excavations
MURAT BAYAZİT
Doktora
Türkçe
2013
Seramik MühendisliğiDumlupınar ÜniversitesiSeramik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSKENDER IŞIK
YRD. DOÇ. DR. ALİ İSSİ