Türkiye'de sosyobilimsel konulara yönelik yapılan çalışmaların içerik analizi
Content analysis of studies on socioscientific issues in Turkey
- Tez No: 941529
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MUHAMMET ÖZDEN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Argümantasyon, İçerik Analizi, Lisansüstü Tezler, Sosyobilimsel Konular, Argumentation, Content Analysis, Postgraduate Research, Socioscientific Issues
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kütahya Dumlupınar Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel Eğitim Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Bu araştırma, Türkiye'de 2008-2024 yılları arasında sosyobilimsel konular (SBK) üzerine yazılmış lisansüstü tezleri içerik analizi yöntemiyle incelemeyi amaçlamaktadır. Günümüzde bilim ve teknoloji alanındaki hızlı gelişmeler, bireylerin bilimsel okuryazarlık düzeylerinin artırılmasını zorunlu kılmakta ve bu bağlamda sosyobilimsel konular eğitimin önemli bir bileşeni olarak öne çıkmaktadır. SBK, fen eğitiminin temel unsurlarından biri olarak; bireylerin eleştirel düşünme, karar verme, argümantasyon ve etik muhakeme gibi üst düzey bilişsel becerilerini geliştirmeyi hedeflemektedir. SBK öğretimi, yalnızca bilimsel bilgi aktarımını değil, bireylerin bilim ve toplum etkileşimlerini kavramalarını ve toplumsal sorumluluk bilinci geliştirmelerini de sağlamaktadır. Araştırmada, Yükseköğretim Kurulu (YÖK) Ulusal Tez Merkezi veri tabanında yer alan ve belirlenen dahil etme kriterlerini karşılayan toplam 114 tez incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemlerinden temel nitel araştırma deseni kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, tezler yıllara, üniversitelere, araştırma türlerine, konu alanlarına, örneklem büyüklüklerine, araştırma yaklaşımlarına ve veri toplama araçlarına göre analiz edilmiştir. Elde edilen veriler, içerik analizi yoluyla kategorilere ayrılmış ve frekansları hesaplanarak yorumlanmıştır. Araştırma bulguları, SBK üzerine yazılmış tezlerin özellikle 2018 sonrası yıllarda önemli bir artış gösterdiğini ortaya koymaktadır. Üniversiteler arasında Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Marmara Üniversitesi ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi'nin bu alanda öne çıktığı belirlenmiştir. Çalışmaların büyük bir kısmının öğretmen adaylarıyla gerçekleştirildiği ve nitel araştırma yöntemlerinin ağırlıklı olarak tercih edildiği gözlemlenmiştir. Veri toplama aracı olarak ise en fazla görüşme formlarının kullanıldığı tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, SBK odaklı tezlerin genellikle öğrenci tutumları, öğretmen yeterlikleri ve argümantasyon temelli öğretim gibi temalara yoğunlaştığı belirlenmiştir. Bu çalışmanın bulguları, SBK'nın Türkiye'deki lisansüstü eğitimde giderek daha fazla önem kazandığını ve alandaki araştırma eğilimlerinin öğretmen eğitimi, öğretim programlarının geliştirilmesi ve politika yapıcılar için değerli bilgiler sunduğunu göstermektedir. Ayrıca, mevcut literatürde gözlenen sınırlılıkların aşılması ve SBK'ya yönelik daha kapsamlı ve çeşitlendirilmiş araştırmaların yapılması gerektiğine dikkat çekilmektedir. Bu doğrultuda, çalışmanın hem akademik çevrelere hem de uygulayıcılara yol gösterici olacağı düşünülmektedir.
Özet (Çeviri)
This study aims to analyze postgraduate theses focusing on socioscientific issues (SSI) in Turkey between 2008 and 2024 through content analysis. In an era marked by rapid advancements in science and technology, fostering scientific literacy has become increasingly essential, and within this context, SSI emerges as a pivotal element of science education. As a cornerstone of science curricula, SSI not only seeks to convey scientific knowledge but also to cultivate higher-order thinking skills such as critical thinking, decision-making, argumentation, and ethical reasoning. Furthermore, SSI-based instruction enhances learners' understanding of the interplay between science and society while fostering a sense of social responsibility. The study analyzed 114 theses archived in the Council of Higher Education (YÖK) National Thesis Center database, which met predetermined inclusion criteria. Employing a basic qualitative research design, the theses were examined in terms of publication year, university affiliation, research type, subject focus, sample size, research approach, and data collection methods. Data were analyzed using content analysis, and frequency and percentage distributions were calculated to support the interpretation of findings. The results indicate a notable rise in SSI-related theses, particularly after 2018. Middle East Technical University, Marmara University, and Recep Tayyip Erdoğan University emerged as leading institutions in this research area. The majority of the theses were conducted with pre-service teachers, and qualitative research methods were predominantly favored. Interviews were identified as the most frequently utilized data collection tool. Thematic analysis of the theses revealed a strong emphasis on student attitudes, teacher competencies, and argumentation-based teaching approaches. These findings underscore the growing significance of SSI in postgraduate research in Turkey and highlight emerging research trends that offer valuable insights for teacher education, curriculum development, and policy-making. Additionally, the study emphasizes the necessity of addressing gaps in the current literature by promoting more comprehensive and diversified research on SSI. In this regard, the study aspires to serve as a valuable resource for both scholars and practitioners in the field.
Benzer Tezler
- Sosyobilimsel konular üzerine yapılan lisansüstü tezlerin içerik ve yöntem açısından değerlendirilmesi
Evaluation of graduate theses on socioscientific subjects in terms of content and method
İSMAİL AKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET MUTLU
- 8. sınıf öğrencilerinin sosyo-bilimsel konularda farkındalık ve düşünme becerilerinin araştırma sorgulamaya dayalı öğrenme yaklaşımıyla geliştirilmesinin incelenmesi
Investigation of development of 8th grade students' awareness and thinking skills in socioscientific issues with an inquiry-based learning approach
EZGİ KİRMAN ÇETİNKAYA
Doktora
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHTAP YILDIRIM
- Öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara yönelik tutumları ile bilimsel sorgulama becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi
Examination of the relationship between pre-service teachers' attitudes towards socioscientific issues and their scientific inquiry skills
MELİKE SESLİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimSüleyman Demirel ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SÜLEYMAN AKÇAY
- Fen bilgisi öğretmen adaylarının nükleer santrallere yönelik tutumlarının belirlenmesi
Determination of the attitudes of pre-service science teachers towards nuclear power plants
POLAT TOKMAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimErciyes Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. FULYA ÖNER ARMAĞAN
- Türkiye'de Fen Bilimleri öğretim programı çalışmalarının karşılaştırılması (2000-2020)
Comparison of Science curriculum studies in Türkiye (2000-2020)
YUNUS EMRE ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ELA AYŞE KÖKSAL