Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesi sözlüklerinde hayvan adlarında tanım
The definition of animal names in Uzbek Turkish and Turkish of Turkey dictionaries
- Tez No: 941530
- Danışmanlar: PROF. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 220
Özet
Bu çalışmanın amacı Türkiye Türkçesi ile Özbek Türkçesinin tek dilli ve genel amaçlı sözlüklerinde yer alan hayvan adlarının tanımlarını incelemek, izlenen yöntemleri analiz etmek ve hayvan adlarının bilimsel olarak nasıl tanımlanması gerektiği sorusuna cevap aramaktır. Çalışmanın, Türkçenin sözlük bilimi literatürüne, sözlük birimi tanımlamalarına ve uygulama sahasına katkı sağlaması amaçlanmıştır. Sözlük bilimi alanında hayvan adlarının tanımında kullanılan beş genel yöntem vardır: analitik tanımlama, sentetik tanımlama, tipikleştirme yoluyla tanımlama, eş anlamlılarla tanımlama ve örnekleme yoluyla tanımlama. Sözlüklerde izlenen tanımlama yöntemleri ve hayvan bilimi ışığında sözlük birimi olan hayvan adlarının tanımının gerçekleştirilmesine yönelik kriterler belirlenmiştir. Hayvanın familyası (üst kavram-alt kavram), fiziki özellikleri, yaşam alanı, beslenme biçimi; hayvan adının eş anlamlısı ve bilimsel adı çalışmamızın asıl inceleme konusudur. Kriterlerin hazırlanacak veya revize edilecek tanımlarda yer alması, Türk sözlükçülüğünü daha sistematik hâle getireceği düşünülmüştür. Sözlük kullanıcılarının doğru tanımlara ulaşması açısından sözlüklerdeki makro ve mikro yapıların güncellenmesi gerektiği; çalışmanın alana katkı sağlaması için sadece sözlük birimlerinin değil, hayvanların taksonomik özelliklerinin de dikkate alınması ve disiplinler arası sözlük bilimi çalışmalarının daha fazla yapılması gerektiği tezde ulaşılan sonuçlardandır.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the definitions of animal names included in monolingual and general-purpose dictionaries of Turkish and Uzbek, to analyze the methods employed, and to seek an answer to the question of how animal names should be defined scientifically. The study aims to contribute to the lexicographic literature of Turkish, to the definition of entrys, and to practical applications. In the field of lexicography, five general methods are used in defining animal names: analytical definition, synthesis definition, prototypical definition, synonymous definition, and denotative definition. Based on the defining methods observed in dictionaries and informed by zoological knowledge, criteria have been established for defining animal names as entrys. The animal's family (superordinate–subordinate category), physical characteristics, habitat, feeding habits, synonyms, and scientific name constitute the main focus of this research. The inclusion of these criteria in newly prepared or revised definitions is expected to render Turkish lexicography more systematic. One of the conclusions reached in this thesis is that, in order for dictionary users to access accurate definitions, the macro- and microstructures of dictionaries need to be updated. Furthermore, to enhance the contribution to the field, not only entries but also the taxonomic characteristics of animals should be taken into account, and more interdisciplinary lexicographic research should be encouraged.
Benzer Tezler
- Özbek ve Türkiye Türkçesinde sevinç, beğeni ve sevgi ifade eden deyimlerin anlam ve aktarma açısından incelenmesi
Analyses of idioms expressing joy, admiration, and love in Uzbek and Turkish languages in terms of meaning and translation
MUZAFFAR KHABIBULLAEV
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DilbilimAnkara ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYNUR ÖZ ÖZCAN
- Ali Şir Nevâyî dilinden Özbek ve Türkmen Türkçelerine söz varlığındaki gelişmeler
Başlık çevirisi yok
ÖZLEM EMİNOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıSivas Cumhuriyet ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLAL YÜCEL
- Özbek Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki renk adlarının karşılaştırmalı incelemesi
Comparative analysis of colour names in Uzbek and Turkish
MARYAM MAHMUDOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
DilbilimAkdeniz ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMİNE ATMACA
- Hatay Ovakent Özbek ağzı
Uzbek dialect of Hatay Ovakent
AHMET DAVULCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜLYA ARSLAN EROL
- Türkiye'deki Afganistan Özbeklerinin ağzı (Ses bilgisi-metinler-gramatikal dizin)
The dialect of Afghan Uzbeks in Turkey (Phonetics-texts-grammatical index)
YALÇIN YURDAKUL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇETİN PEKACAR