Nuruosmaniye Kütüphanesi'ndeki Arapça ve Osmanlıca kırâat yazmaları
Arabic and Ottoman qira'at manuscripts in the Nuruosmaniye Library
- Tez No: 941995
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ SELİM ÇAKIROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Qira'at, Tajwid, Quranic Sciences, Nuruosmaniye, Manuscript
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 215
Özet
Bu yüksek lisans tezi, İstanbul Nuruosmaniye Kütüphanesi koleksiyonunda yer alan, kıraat ilmi sahasında kaleme alınmış Arapça ve Osmanlıca yazma eserleri kapsamlı bir şekilde incelemektedir. Kıraat ilminin teorik ve pratik mirasını taşıyan bu eserler, kütüphanenin zengin koleksiyonu içinde önemli bir yer tutmaktadır. Araştırmanın metodolojisi, literatür taraması ile birlikte eserlerin fiziki olarak incelenmesine dayanmaktadır. İncelenen yazmalar; kıraat usulü ve ferşi, kıraat ilminin alt dalları (resm-i mushaf, vakf ve ibtidâ vb.) ve tecvid olmak üzere üç ana başlık altında tematik olarak sınıflandırılmıştır. Her eser; müellifi, adı, fiziki özellikleri, başlangıç-bitiş kayıtları , müstensihi, istinsah tarihi ve diğer nüshaları gibi bibliyografik veriler açısından detaylı olarak analiz edilmiştir. Çalışmanın temel problemi, Nuruosmaniye Kütüphanesi'ndeki bu kıraat yazmalarının müstakil bir araştırmayla ele alınmamış olması ve mevcut katalog bilgilerindeki eksikliklerdir. Özellikle Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı'nın dijital arşiv verileri ile eserlerin fiziki durumları arasındaki potansiyel uyuşmazlıklar, araştırmacılar için yanıltıcı olabilmektedir. Bu tez, söz konusu eksiklikleri gidererek bu zengin koleksiyonu bilim dünyasına sistemli bir şekilde tanıtmayı, kıraat ilminin tarihsel gelişimine ışık tutmayı ve gelecekteki akademik çalışmalara güvenilir bir zemin hazırlamayı hedeflemektedir. Çalışmanın neticesinde, kütüphanedeki önemli sayıda kıraat yazması tespit edilerek detaylı bir katalog oluşturulmuştur. Her eserin kimliği, içeriği ve fiziki nitelikleri hakkında sunulan kapsamlı veriler, koleksiyonun bilimsel potansiyelini ortaya koymuştur. Ayrıca, daha önce yeterince bilinmeyen nüshalar gün yüzüne çıkarılmış ve dijital arşiv kayıtları ile eserlerin fiili durumları arasındaki farklılıklar tespit edilerek bu durumun düzeltilmesine yönelik öneriler sunulmuştur. Bu bulgular, kıraat ilminin Osmanlı dönemindeki uygulamaları hakkında değerli veriler sağlamaktadır. Anahtar kelime: Kıraat, Tecvid, Ku'ran İlimleri, Nuruosmaniye, Yazma Eser.
Özet (Çeviri)
This master's thesis comprehensively examines the Arabic and Ottoman manuscripts on the science of Qira'at (readings of the Quran) held within the collection of the Nuruosmaniye Library in Istanbul. These works, which embody the theoretical and practical heritage of Qira'at, constitute a significant portion of the library's rich collection. The research methodology is based on a thorough literature review combined with the physical examination of the manuscripts. The examined manuscripts are thematically categorized under three main headings: Qira'at principles (usul and farsh), sub-branches of Qira'at (e.g., rasm al-mushaf, waqf and ibtida), and Tajwid. Each manuscript has been meticulously analyzed for bibliographic data, including its author, title, physical characteristics, colophons, copyist, date of copying, and other extant copies. The central problem addressed by this study is the lack of a dedicated investigation into these Qira'at manuscripts in the Nuruosmaniye Library and the deficiencies in existing catalog information. In particular, potential discrepancies between the digital archival data of the Turkish Manuscripts Institution Presidency and the physical condition of the manuscripts can be misleading for researchers. This thesis aims to rectify these shortcomings by systematically introducing this valuable collection to the academic world, shedding light on the historical development of Qira'at, and establishing a reliable foundation for future academic endeavors. As a result of this study, a significant number of Qira'at manuscripts in the library have been identified, and a detailed catalog has been compiled. The comprehensive data provided on each work's identity, content, and physical attributes has revealed the scientific potential of the collection. Furthermore, previously lesser-known copies have been brought to light, and discrepancies between digital archive records and the actual state of the manuscripts have been identified, with recommendations for correction provided. These findings offer valuable insights into the practice of Qira'at during the Ottoman period.
Benzer Tezler
- Ahmed-i Da'î tercüme-i tefsîr-i Ebü?l-Leys-i Semerkandî Yûsuf - Ra'd - İbrahîm sûreleri
Ahmed-i Da'î translation interpretation of Ebü'l- Leysi Semerkandi Yûsuf - Ra'd - İbrahîm chapters pf the Koran
HASAN DALKIRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Ahmed-i Da'i'nin Tercüme-i Tefsir-i Ebü'l Leys-i Semerkandi adlı eserinin A'raf Suresi (Giriş-Metin-Dizin-Tıpkı basım)
Başlık çevirisi yok
SEMA GONCA
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. GÜLDEN SAĞOL
- Ahmed-i Dâ'î tercüme-i tefsîr-i Ebu'l-Leysi Semerkandî (103b - 154b) (giriş - metin - dizin tıpkıbasım)
Ahmed-i Da'i the translation of interpretation of Ebu'l-Leysi Semerkandi (103b - 154b) (introduction - text - index - facsimile)
MEHMET ERTİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Ahmed-i dâ'î tTrcüme-i tefsîr-i eEü'l-leys-i sSmerkandî [143/50a - 103b] (giriş - metin - dizin - tıpkıbasım)
Ahmed-i Dâ'î translation of eEü'l-lLys-i Semerkandî's explanation [143/50a - 103b] introduction, text, index and the follow copy
YASEMİN AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2007
Türk Dili ve EdebiyatıMarmara ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF.DR. GÜLDEN SAĞOL YÜKSEKKAYA
- Nuruosmaniye Kütüphanesi'ndeki nadir yazma eser kapaklarının tasarımı
The Projects of the original manuscript covers at the Nuruosmaniye Library
SERRA GÜNEY
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
El SanatlarıMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. İLHAMİ TURAN