Farkli cynodon dactylon genotiplerinin tohum canliliği ile tuzluluk ve kuraklik toleransinin belirlenmesi
Determination of seed viability and salinity and drought tolerance of different cynodon dactylon genotypes
- Tez No: 942440
- Danışmanlar: PROF. DR. BİLAL KESKİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ziraat, Agriculture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Iğdır Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çayır Mera ve Yem Bitkileri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 175
Özet
Bu araştırmada, Iğdır ilinin dört farklı bölgesinden (Suveren, Melekli, Aşağı Çamurlu ve TİGEM) toplanan Cynodon dactylon bitkisinin fide döneminde tuzluluk ve kuraklık stresine karşı tepkileri ile farklı sıcaklıklar, dormansi kırma yöntemleri ve tuzlu suda tohum canlılığı üzerine etkiler incelenmiştir. Tuzlu su ortamında çimlenme ve fide döneminde tuzluluk ile kuraklık testlerde lokasyondaki tohumlara ilave olarak Gobi çeşidi kullanılmıştır. Çimlenme sıcaklığı belirleme deneylerinde, beş sabit (15, 20, 25, 30, 35 °C) ve dört değişken sıcaklık (15/20, 15/30, 20/30, 25/35 °C) uygulanmış, en yüksek çimlenme 20/30 °C'de elde edilmiştir. En yüksek çimlenme oranının belirlendiği 20/30 °C'de tohumların ancak %30.3'ünde normal çimlenme gerçekleşmiştir. Tohumlardaki %70'lik dormansinin azaltılması amacıyla tohumlara on farklı dormansi kırma işlemi uygulanmıştır. En etkili yöntemler sırasıyla ön soğutma ve salisilik asit uygulamaları olurken, hidroklorik asit, potasyum nitrat ve ön ısıtma yöntemleri ikinci sırada etkili olmuştur. Gibberellik asit ve sülfürik asit uygulamaları ise bunları takip etmiştir. Buna karşın, mekanik aşındırma, soğuk suda bekletme ve ön ıslatma yöntemleri dormansi kırmada başarısız olmuştur. Tuzluluk testlerinde, artan NaCl konsantrasyonlarıyla çimlenme oranlarının düştüğü, 400-500 mM seviyelerinde çimlenmenin tamamen durduğu tespit edilmiştir. Sera koşullarında yapılan tuzluluk ve kuraklık testlerinde Cynodon dactylon genotipleri arasında belirgin farklılıklar tespit edilmiştir. Tuzluluk, genel olarak bitki boyu, dal sayısı ve klorofil miktarını olumsuz etkilerken, kök uzunluğu 100 mM NaCl seviyesinden itibaren azalmaya başlamıştır. Orta düzey tuzluluk (300 mM) sap kalınlığında artışa neden olurken, yüksek tuzluluk seviyelerinde sap kalınlığı düşmüştür. Kuraklık testlerinde ise, %50 seviyesine kadar olan su kısıtı bitki boyu, kök uzunluğu, sap kalınlığı ve dal sayısını olumlu yönde etkilerken, %75 ve üzeri kuraklık koşullarında bu değerlerde belirgin düşüşler meydana gelmiştir. Klorofil miktarı daha az etkilenmiştir. Kuraklık arttıkça bitki ve kök ağırlıkları azalmış, en düşük seviyeler %95 kuraklık koşulunda kaydedilmiştir. Kök kuru ağırlığı ile bitki kuru ağırlığı oranları genotipler arasında benzer bir seyir izlemiştir. Sonuçlar, Cynodon dactylon tohumlarının en yüksek çimlenme oranına 20/30°C sıcaklıkta, tohumlarda dormansi mevcut olduğunda, tohumların bir hafta boyunca +10°C'de ön soğutmaya tabi tutulmasının veya 100 ppm konsantrasyonundaki salisilik asit çözeltisinde 12 saat bekletilmesinin, dormansinin en etkili şekilde ortadan kaldırılmasını sağladığını ortaya koymuştur. Sudaki tuz konsantrasyonunun artmasıyla toplam, normal ve anormal çimlenme oranında azalışlar olmuştur. Sudaki tuz konsantrasyonunun 400 ve 500 mM seviyelerinde herhangi bir çimlenmeye rastlanmamıştır. Tuzlu su uygulaması, bitki boyunda %14.3, sap kalınlığında %17.6, dal sayısında %40.0, bitkinin yaş ve kuru ağırlığında sırasıyla %54.7 ve %35.4, kök yaş ve kuru ağırlığında ise sırasıyla %71.1 ve %67.0 oranında azalmaya neden olmuştur. Buna karşın, kök uzunluğu %8.5 ve klorofil miktarı %1.4 oranında artış göstermiştir. Genotipler arasında tuz toleransı açısından farklılıklar gözlemlenmiş olup, en yüksek tolerans %81.9 ile Gobi çeşidinde tespit edilmiştir. B (%70.1) ve C (%69.8) genotipleri benzer direnç seviyeleri gösterirken, D (%63.9) genotipi orta düzeyde, A (%48.3) genotipi ise en düşük tuz toleransına sahip olmuştur. Kuraklık stresinin artması, Cynodon dactylon'un büyüme parametrelerini olumsuz etkileyerek bitki boyu, sap kalınlığı, dal sayısı ve biyokütlede azalmaya yol açarken, kök uzunluğu ve klorofil miktarında belirgin bir değişiklik yapmamıştır. En yüksek kuraklık toleransı C (%87.45) ve B (%80.79) genotiplerinde gözlemlenmiş, diğer genotipler ise daha düşük direnç sergilemiştir (%63 civarında). Kuraklık seviyeleri arttıkça tolerans azalmış ve %95 kuraklık koşullarında en düşük değer (%57.15) kaydedilmiştir. Genel olarak, B ve C genotipleri daha dayanıklı bulunurken, şiddetli kuraklık tüm genotiplerde önemli düzeyde strese neden olmuştur. Cynodon dactylon'un optimum çimlenme sıcaklıklarının belirlenmesi ve dormansi kırma tekniklerinin uygulanmasının, tohum canlılığını artırmak için etkili olduğunu göstermektedir. Bu türün tuzlu ve kurak alanlarda yetiştirilebilmesi, marjinal arazilerde sürdürülebilir tarıma katkı sağlayabilir.
Özet (Çeviri)
In this study, the responses of Cynodon dactylon plants collected from four different regions of Iğdır (Suveren, Melekli, Aşağı Çamurlu, and TİGEM) to salinity and drought stress during the seedling stage were evaluated, along with the effects of different temperatures, dormancy-breaking methods, and seed viability in saline water. In addition to the seeds in the location, the Gobi variety was used in salinity and drought tests during germination and seedling periods in salt-water environment. In germination temperature determination experiments, five constant (15, 20, 25, 30, 35 °C) and four variable temperatures (15/20, 15/30, 20/30, 25/35 °C) were applied and the highest germination was obtained at 20/30 °C. At 20/30 °C, where the highest germination rate was determined, only 30.3% of the seeds showed normal germination. Ten different dormancy breaking treatments were applied to the seeds in order to reduce 70% dormancy in the seeds. The most effective methods were pre-cooling and salicylic acid applications, respectively, while hydrochloric acid, potassium nitrate and pre-heating methods were second most effective. Gibberellic acid and sulphuric acid applications followed them. On the other hand, mechanical abrasion, cold soaking and pre-soaking methods failed to break dormancy. In salinity tests, it was determined that germination rates decreased with increasing NaCl concentrations and germination stopped completely at 400-500 mM levels. Salinity and drought tests conducted under greenhouse conditions revealed significant differences among Cynodon dactylon genotypes. Salinity generally negatively affected plant height, number of branches and chlorophyll content, while root length started to decrease from 100 mM NaCl level. Moderate salinity (300 mM) caused an increase in stem thickness, while stem thickness decreased at high salinity levels. In drought tests, water limitation up to 50% positively affected plant height, root length, stem thickness and number of branches, while these values decreased significantly at 75% and above drought conditions. Chlorophyll content was less affected. Plant and root weights decreased as drought increased, and the lowest levels were recorded under 95% drought condition. Root dry weight and plant dry weight ratios were similar among genotypes. The results showed that the highest germination rate of Cynodon dactylon seeds was achieved at 20/30°C, and when dormancy was present in the seeds, pre-cooling the seeds at +10°C for one week or soaking them in salicylic acid solution at a concentration of 100 ppm for 12 hours provided the most effective elimination of dormancy. Total, normal and abnormal germination rates decreased with increasing salt concentration in water. No germination was observed at 400 and 500 mM levels of salt concentration in water. Salt water application caused a decrease of 14.3% in plant height, 17.6% in stem thickness, 40.0% in branch number, 54.7% and 35.4% in plant fresh and dry weight, respectively, and 71.1% and 67.0% in root fresh and dry weight, respectively. However, root length and chlorophyll content increased by 8.5% and 1.4%, respectively. Differences were observed among genotypes in terms of salt tolerance and the highest tolerance was found in Gobi variety with 81.9%. Genotypes B (70.1%) and C (69.8%) showed similar levels of resistance, while genotype D (63.9%) showed intermediate level and genotype A (48.3%) had the lowest salt tolerance. Increasing drought stress negatively affected the growth parameters of Cynodon dactylon, causing a decrease in plant height, stem thickness, number of branches and biomass, while it did not cause a significant change in root length and chlorophyll amount. The highest drought tolerance was observed in genotypes C (87.45%) and B (80.79%), while other genotypes exhibited lower resistance (around 63%). As drought levels increased, tolerance decreased and the lowest value (57.15%) was recorded at 95% drought conditions. In general, genotypes B and C were found to be more resistant, while severe drought caused significant stress in all genotypes. Determination of optimum germination temperatures of Cynodon dactylon and application of dormancy breaking techniques are effective to increase seed viability. This species can be grown in saline and arid areas and contribute to sustainable agriculture in marginal lands.
Benzer Tezler
- Farklı ploidi seviyesine sahip bermuda çimi (Cynodon dactylon L. Pers.) genotiplerinde kendileme ve yabancı döllenme oranlarının moleküler markırlarla belirlenmesi
Determining the ratio of the selfing and the foreign pollination ratio on bermuda grass by molecular markers (Cynodon dactylon L. Pers.) wi̇th different levels of ploidy
ALPARSLAN KARABENİZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiTarımsal Biyoteknoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEDİM MUTLU
- Farklı ploidi düzeylerine sahip yerel bermuda çimlerinin (Cynodon dactylon (L.) Pers. var. dactylon) ssr markır profillerinin ve çim performanslarının karşılaştırılması
Comparision of ssr markers profiles and turf performance of bermudagrass (Cynodon dactylon (L.) Pers. var. dactylon) with different levels of ploidy
ŞENEL BİRCEYUDUM EMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
ZiraatErciyes ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİT YETİŞİR
YRD. DOÇ. DR. KAHRAMAN GÜRCAN
- Farklı azot kaynakları ve dozlarının bazı bermuda çimi (Cynodon dactylon L.) çeşitlerinin bitki gelişimi ve çim kalitesi üzerine etkileri
Effects of different nitrogen sources and doses on plant growing and turf quality on bermudagrass (Cynodon dactylon L.) cultivars
HATİCE TAŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
ZiraatBursa Uludağ ÜniversitesiTarla Bitkileri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR BİLGİLİ
- Farklı düzeylerde kireç içeren topraklara uygulanan arıtma çamurunun Cynodon dactylon (L.) pers. ve Lolium perenne (L.) yetiştiriciliğinde kullanımı ve ağır metallerin biyoakümülasyonu
Application of sewage sludge to soils with different level of lime as a soil amendment for bermudagrass (Cynodon dactylon (L.) pers.) and Perennial ryegrass (Lolium perenne (L.)) growth and bioaccumulation of heavy metals
HÜSEYİN OK
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiToprak Bilimi ve Bitki Besleme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞULE ORMAN
- Tohumlu tip bermuda çimi hatlarında kendine uyuşmazlık ve tohum verimi oranlarının belirlenmesi
Determination of self-incompatibility and seed production rate in seeded type bermudagrass lines
AHMET MAZLUM YANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
ZiraatAkdeniz ÜniversitesiBahçe Bitkileri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SONGÜL SEVER MUTLU