Hisse senedi getirileri ile kârlılık arasındaki ilişki: BİST 30 endeksinde işlem gören firmaların analizi
The relationship between stock returns and profitability: An analysis of companies listed in the BIST 30 index
- Tez No: 942846
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ZARİFE GÖKNUR BÜYÜKKARA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Muhasebe Finans Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 168
Özet
Bu tez çalışmasında, Türkiye sermaye piyasalarının önemli bir göstergesi konumundaki Borsa İstanbul (BİST) 30 Endeksi'nde sürekli işlem gören 24 şirketin, 2019-2023 yılları arasındaki çeyrek dönem verileri esas alınarak hisse senedi getirileri ile kârlılık oranları arasındaki ilişki ampirik olarak incelenmiştir. Çalışmanın temel amacı, şirketlerin finansal performans göstergelerinden biri olan kârlılık oranlarının, yatırımcıların hisse senedi getirisi beklentileri üzerindeki etkisini ortaya koymak ve bu doğrultuda yatırım kararlarının daha rasyonel bir zemine oturtulmasına katkı sağlamaktır. Çalışmamızda yalnızca kârlılık oranlarına odaklanılmasının temel nedeni, araştırmanın amacına daha uygun, anlamlı ve istatistiksel olarak güvenilir sonuçlar elde etmektir. Kârlılık oranları, firmanın gelir üretme kapasitesini ve sermaye kullanım etkinliğini doğrudan yansıttığı için yatırımcılar açısından daha hassas değerlendirilir. Diğer finansal oranların modele dâhil edilmesi, çoklu doğrusal bağlantı riskini artırarak analiz gücünü zayıflatabileceğinden, odaklı ve sağlam bir modelleme için yalnızca kârlılık oranları tercih edilmiştir. Ayrıca çalışmamızda, yüksek likidite, temsil gücü ve veri güvenilirliği nedeniyle BİST 30 Endeksi kapsamındaki firmalar tercih edilmiştir. Endeksin düzenli finansal raporlama sağlayan, homojen yapıya sahip şirketlerden oluşması, panel veri analizinin geçerliliğini güçlendirmiştir. Böylece, odaklı ve istatistiksel açıdan tutarlı bir modelle kârlılık-getiri ilişkisi derinlemesine incelenebilmiştir. Araştırma kapsamında, ilgili firmaların kamuya açıklanan finansal tablolarından elde edilen veriler kullanılarak panel veri analizi yöntemi uygulanmıştır. Analiz sürecinde, 20 çeyrek döneme ait veriler üzerinden oluşturulan toplam 480 gözlem birimi, Stata istatistik yazılımı aracılığıyla değerlendirilmiştir. Ekonometrik analizde, öncelikle tanımlayıcı istatistikler sunulmuş; ardından uygun panel veri modelinin belirlenmesine yönelik çeşitli varsayım ve tanı testleri gerçekleştirilmiştir. Model seçim sürecinde klasik (havuzlanmış) model tercih edilmiştir. Bununla birlikte, uygulanan Wooldridge otokorelasyon testi ve Jarque-Bera normallik testi neticesinde modelde otokorelasyon ve normallik varsayımı ihlallerinin mevcut olduğu saptanmıştır. Bu sebeple, otokorelasyon sorununu bertaraf ederek daha sağlıklı ve güvenilir sonuçlar elde edebilmek amacıyla, dayanıklı tahmin yöntemlerinden biri olan Prais-Winsten tahmincisi ile analizler tekrar yürütülmüştür. Elde edilen bulgular doğrultusunda, aktif kârlılık oranı (Return on Assets- ROA), esas faaliyet kâr marjı ve nihai kâr marjı değişkenlerinin, incelenen şirketlerin hisse senedi getirileri üzerinde istatistiksel olarak anlamlı ve yönlü etkiler yarattığı tespit edilmiştir. Buna karşılık, diğer kârlılık göstergelerinin hisse senedi getirileri üzerinde anlamlı bir etkisinin bulunmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, COVİD-19 pandemisi dönemine ilişkin kukla değişkenin pozitif ve anlamlı bir katsayıya sahip olması, kriz dönemlerinde piyasa dinamiklerinin farklılaştığını ve yatırımcı davranışlarının değiştiğini ortaya koymaktadır. Elde edilen bulgular hem yatırımcılar hem de işletme yöneticileri açısından önemli politika çıkarımlarına zemin hazırlamaktadır. Özellikle yatırımcılar açısından bakıldığında, hisse senedi getirileri ile aktif kârlılık, esas faaliyet kâr marjı ve nihai kâr marjı gibi temel kârlılık göstergeleri arasındaki anlamlı ilişki, portföy oluşturma sürecinde yalnızca piyasa verileriyle sınırlı kalınmaması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda, yatırımcıların şirket seçiminde finansal tablolar üzerinden kârlılığa ilişkin performans göstergelerini daha yakından takip etmeleri ve karar süreçlerine entegre etmeleri, yatırım risklerinin azaltılması ve getirilerin optimize edilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Diğer yandan, şirket yöneticileri için elde edilen sonuçlar, firma değerini ve yatırımcı güvenini artırabilmek adına kârlılığı sürdürülebilir şekilde yönetmenin ve faaliyet kârlılığı başta olmak üzere finansal performans göstergelerinde iyileşme sağlamanın stratejik önemini vurgulamaktadır. Bu bağlamda, firmaların yatırımcı beklentilerini karşılayabilmeleri için sadece dönemsel kâr hedeflerine odaklanmak yerine, uzun vadeli ve sürdürülebilir kârlılık stratejileri geliştirmeleri gerekmektedir. Söz konusu stratejiler, hem sermaye piyasalarındaki dalgalanmalara karşı dayanıklılığı artıracak hem de şirketlerin yatırımcı nezdindeki piyasa değerinin korunmasına ve artırılmasına katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
This thesis empirically investigates the relationship between stock returns and profitability ratios based on quarterly data from 2019 to 2023 for 24 companies that are continuously traded in the Borsa Istanbul (BIST) 30 Index, a key indicator of the Turkish capital markets. The main objective of the study is to reveal the impact of profitability ratios—one of the financial performance indicators of companies—on investors' expectations regarding stock returns, thereby contributing to more rational investment decisions. The exclusive focus on profitability ratios in this study is primarily to achieve results that are more aligned with the research objective, statistically robust, and meaningful. Profitability ratios are considered more sensitive indicators by investors as they directly reflect a firm's income-generating capacity and capital utilization efficiency. Including other financial ratios in the model would result in a more complex, multidimensional structure, potentially increasing the risk of multicollinearity and weakening the statistical distinctiveness of the analysis. In addition, this study focuses on firms included in the BIST 30 Index due to their high liquidity, strong representativeness, and reliable data availability. The index comprises companies with consistent financial reporting and a relatively homogeneous structure, which enhances the validity of the panel data analysis. Consequently, the profitability-return relationship could be examined in a more focused and statistically robust model. Therefore, a focused modeling approach based solely on profitability ratios has been preferred. The research utilizes data derived from the publicly disclosed financial statements of the relevant companies, employing a panel data analysis methodology. A total of 480 observations were analyzed using Stata statistical software, based on 20 quarterly periods. In the econometric analysis, descriptive statistics were initially presented, followed by various assumption and diagnostic tests to determine the appropriate panel data model. As a result of this process, the fixed effects model was chosen. However, the Wooldridge autocorrelation test and the Jarque-Bera normality test indicated violations of the assumptions of autocorrelation and normality. To address the issue of autocorrelation and to ensure more reliable results, the Prais-Winsten estimator, a robust estimation technique, was applied. According to the findings, variables such as Return on Assets (ROA), operating profit margin, and net profit margin were found to have statistically significant and directional effects on the stock returns of the companies analyzed. In contrast, other profitability indicators did not show a statistically significant impact on stock returns. In addition, the fact that the dummy variable for the COVID-19 pandemic period has a positive and significant coefficient reveals that market dynamics differ and investor behavior changes during crisis periods. These findings provide important policy implications for both investors and company managers. From an investor's perspective, the significant relationship between stock returns and key profitability indicators such as ROA, operating profit margin, and net profit margin suggests that portfolio formation should not be limited to market data alone. Accordingly, it is crucial for investors to closely monitor profitability-related performance indicators in financial statements and integrate these insights into their decision-making processes, to reduce investment risks and optimize returns. For company managers, the results underscore the strategic importance of managing profitability in a sustainable manner and improving financial performance—particularly operational profitability—to enhance firm value and investor confidence. In this context, to meet investor expectations, companies should not solely focus on short-term profit targets but instead develop long-term, sustainable profitability strategies. Such strategies will not only enhance resilience against market fluctuations but also contribute to preserving and increasing the firm's market value in the eyes of investors.
Benzer Tezler
- The effect of financial ratios and macro factors on BİST-30 index returns
Finansal oranların ve makro faktörlerin BİSTt-30 endeks getirileri üzerine etkisi
HÜSEYİN ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
İngilizce
2017
MaliyeDoğuş Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SITKI SÖNMEZER
- Finansal performans ve hisse senedi getirileri arasındaki ilişki: BİST'te enerji sektöründe faaliyet gösteren firmalar üzerine bir uygulama
The relationship between financial performance and stock benefits: In energy sector companies that operate a BIST application
PINAR KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
İşletmeNiğde Ömer Halisdemir Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE IŞIN DİZDARLAR
- Sağlık ürünlerinde rekabet üstünlüğü ve sağlık işletmelerinin hisse senedi getirileri arasındaki ilişki: BIST örneği
The relationship between competitive advantage in health products and stock returns of healthcare enterprises: The case of BIST
MERVE KAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Sağlık Kurumları YönetimiDüzce ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. OĞUZ KARA
- Sigortacılıkta sermaye yeterliliği düzenlemeleri çerçevesinde finansal oranların hisse senedi getirisine etkisi: BİST'te bir uygulama
Effect of financial ratios on stock returns in insurance sector in the context of capital adequacy regulation: An application on BİST
MURAT KAYA
Doktora
Türkçe
2014
SigortacılıkSüleyman Demirel Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. YUSUF DEMİR
- Finansal oranlardaki değişimlerin hisse senedi getirileri üzerine etkisi: Borsa Istanbul 'da bir uygulama
The effect of changes in financial rates on stock returns: an application in Borsa Istanbul
GÖLGEN İPEKTEN