Türkçe öğretmenlerinin okuma ve yazma becerilerine yönelik ölçme ve değerlendirme uygulamaları
Assessment and evaluation practices of Turkish language teachers regarding reading and writing skills
- Tez No: 943702
- Danışmanlar: PROF. DR. ÜMMÜHAN BİLGİN TOPÇU
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Başkent Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkçe Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 303
Özet
Bu araştırmada ortaokullarda görev yapan Türkçe öğretmenlerinin okuma ve yazma becerilerine yönelik ölçme ve değerlendirme yeterlikleri incelenmiştir. Ölçme ve değerlendirme, eğitim sürecinin her aşamasında önemli bir rol oynamakta; öğrenme süreçlerini izlemek, öğretim yöntemlerini değerlendirmek ve öğrenci başarısını ölçmek için kullanılmaktadır. Son yıllarda Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme çalışmalarında belirgin bir artış gözlenmiştir. Ancak, bu çalışmalar genel yaklaşımlara odaklanmış, becerilere indirgenmiş, ölçme ve değerlendirme araştırmalarıyla sınırlı kalmıştır. Türkçe Öğretmeni Özel Alan Yeterlikleri'ne, 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı'na ve karşılaştırmalı olarak 2024 Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı'na, ölçme ve değerlendirme özelinde atıfta bulunan çalışmalara alanyazında yer verilmemiştir. Bu bağlamda, Türkçe öğretmenlerinin okuma ve yazma becerileri özelinde ölçme ve değerlendirme uygulamalarını inceleyen bu araştırma, alanyazındaki bu açığı kapatmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın odaklandığı temel sorular, öğretmenlerin Türkçe eğitiminde ölçme ve değerlendirme süreçleri, özellikle okuma ve yazma becerilerinin ölçülmesine ilişkin yeterlikleri ve ölçme ve değerlendirme uygulamalarının sahaya ne ölçüde yansıdığı konularını içermektedir. Söz konusu yeterlikleri, öğretim programlarını kapsaması ve 2024 Ortaokul TDÖP kapsamında hazırlanan ilk yazılı sınavlara ulaşılması, araştırmanın özgün yanını ortaya koymaktadır. Nitel araştırma yöntemi çerçevesinde yürütülen bu çalışmada, iç içe geçmiş tek durum deseni uygulanmıştır. Araştırmanın nitel veri toplama sürecine dahil edilen katılımcıları, 2023-2024 ve 2024-2025 Eğitim Öğretim Yılları'nda Ankara ili merkez ilçelerinden Çankaya, Keçiören ve Pursaklar'a bağlı ortaokullarda görev yapan öğretmenlerden oluşmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından geliştirilen yarı yapılandırılmış görüşme formları, ölçme ve değerlendirme araçlarını inceleme formu; öğretmenlerden toplanan ölçme ve değerlendirme araçları aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada ilk olarak öğretmenlerin Türkçe Dersi Özel Alan Yeterlikleri'ne dair farkındalıklarına bakılmış; daha sonra 2019 TDÖP ve 2024 Ortaokul TDÖP'ye ilişkin ölçme ve değerlendirme yeterlikleri incelenmiştir. Bunun yanı sıra, öğretmenlerin 2024 Ortaokul TDÖP'ye ilişkin bilgi sahibi olmadan önceki ve 2024 Ortaokul TDÖP'yi uyguladıktan sonraki görüşleri karşılaştırılmıştır. Öğretmen görüşlerinin sahaya ne ölçüde yansıdığını görebilmek adına, her iki programın da uygulandığı yıllarda öğretmenlerden ölçme ve değerlendirme araçları toplanmış; bu araçlar önceden belirlenmiş başlıklar altında incelenmiştir. Birinci araştırma sorusuna göre, Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme süreçlerinde, öğrenme çıktılarını dikkate alarak sınıf düzeyine uygun etkinlikler planladıkları, okuma-yazma becerilerini aşamalı bir gelişim süreciyle değerlendirdikleri belirlenmiştir ancak, geri bildirim sağlama ve süreç odaklı ölçme araçlarını kullanma konusunda eksiklikler olduğu, öğretmenlerin daha çok geleneksel yöntemlere yöneldiği saptanmıştır. İkinci araştırma sorusuna göre, Türkçe öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme kavramlarına yönelik farkındalıklarında ilerleme olduğu, öğrenme çıktılarını ölçme amaçlarının ön planda tutulduğu belirlenmiştir; ancak, tamamlayıcı ölçme araçlarının kullanımının sınırlı kaldığı ve geleneksel yöntemlerin ağırlıkta olduğu ortaya çıkmıştır. Üçüncü araştırma sorusuna göre, 2024 Ortaokul Türkçe Dersi Öğretim Programı'nı uygulayan öğretmenlerin, beceri temelli ve süreç odaklı ölçme ve değerlendirme yaklaşımlarını benimsemeye başladığı, ancak sınıf mevcudu, zaman yetersizliği ve programın yoğunluğu gibi sorunlarla karşılaştıkları; buna karşın, programın sunduğu çeşitlilik ve öğrenci odaklı yaklaşımın olumlu bulunduğu belirlenmiştir. Dördüncü araştırma sorusuna göre, 2024 Ortaokul TDÖP'nin beceri odaklı yaklaşımı, ölçme araçlarının çeşitliliğini artırsa da yapısal sorunlar nedeniyle uygulamada daha dengeli bir etkinlik dağılımı ve etkili geri bildirim süreçlerine ihtiyaç duyulmaktadır. Beşinci araştırma sorusuna göre, 2023-2024 ve 2024-2025 Eğitim Öğretim Yılları'nda 5. sınıf Türkçe dersi yazılı sınavlarında ağırlıklı olarak kısa yanıtlı ve açık uçlu sorular tercih edilmiş, ancak 2024-2025 yılında ölçme araçlarının daha çeşitli becerileri (tahmin etme, çözümleme, yaratıcı yazma vb.) hedeflediği ve tanılayıcı değerlendirme uygulamalarının arttığı gözlemlenmiştir. Buna karşın, 2023-2024 yılında değerlendirme süreçlerinin daha yüzeysel kaldığı ve genellikle kitap okuma etkinlikleriyle sınırlı olduğu belirlenmiştir.
Özet (Çeviri)
This study examines the assessment and evaluation competencies of middle school Turkish language teachers in teaching reading and writing skills. Assessment and evaluation play a critical role at every stage of the educational process, serving to monitor learning processes, evaluate instructional methods, and measure student achievement. In recent years, there has been a noticeable increase in studies on assessment and evaluation within Turkish language education. However, these studies have primarily focused on general approaches, been limited to specific skills, or confined to assessment and evaluation research. No studies have been found that specifically reference the Turkish Language Teacher Special Field Competencies, the 2019 Turkish Language Curriculum, or the 2024 Middle School Turkish Language Curriculum in the context of assessment and evaluation. In this regard, this study aims to address this gap in the literature by investigating Turkish language teachers' perspectives on assessment and evaluation, specifically concerning reading and writing skills. The research focuses on key questions regarding teachers' assessment and evaluation processes in Turkish language education, their competencies in measuring reading and writing skills, and the extent to which these practices are reflected in the field. The study's originality lies in its inclusion of the curricula, particularly the first written examinations developed under the 2024 Middle School Turkish Language Curriculum, and its examination of teachers' competencies. Conducted within a qualitative research framework, the study employs a single embedded case study design. Participants included teachers from middle schools in the central districts of Çankaya, Keçiören, and Pursaklar in Ankara during the 2023–2024 and 2024–2025 academic years. Data were collected using semi-structured interview forms developed by the researcher, an assessment and evaluation tool analysis form, and assessment tools gathered from teachers. The study first explored teachers' awareness of the Turkish Language Teacher Special Field Competencies. Subsequently, their assessment and evaluation competencies were analyzed in relation to the 2019 Turkish Language Curriculum and the 2024 Middle School Turkish Language Curriculum. Additionally, teachers' perspectives before and after implementing the 2024 Middle School Turkish Language Curriculum were compared. To assess the extent to which teachers' perspectives were reflected in practice, assessment and evaluation tools were collected from teachers during the implementation years of both curricula and analyzed under predetermined categories. Regarding the first research question, it was determined that Turkish language teachers plan activities aligned with learning outcomes and appropriate to grade levels, evaluating reading and writing skills as part of a progressive developmental process. However, deficiencies were identified in providing feedback and using process-oriented assessment tools, with teachers predominantly relying on traditional methods. For the second research question, it was found that teachers' awareness of assessment and evaluation concepts has improved, with a focus on measuring learning outcomes. Nevertheless, the use of complementary assessment tools remains limited, and traditional methods prevail. Regarding the third research question, teachers implementing the 2024 Middle School Turkish Language Curriculum have begun adopting skill-based and process-oriented assessment approaches. However, they face challenges such as large class sizes, insufficient time, and the curriculum's intensity. Despite these issues, the curriculum's diversity and student-centered approach were viewed positively. For the fourth research question, although the skill-based approach of the 2024 Turkish Language Curriculum has increased the variety of assessment tools, structural challenges highlight the need for a more balanced distribution of activities and effective feedback processes. Finally, for the fifth research question, written examinations for 5th-grade Turkish language courses in the 2023–2024 and 2024–2025 academic years predominantly utilized short-answer and open-ended questions. However, in 2024–2025, assessment tools targeted a broader range of skills (e.g., prediction, analysis, creative writing), and diagnostic assessment practices increased. In contrast, assessments in 2023–2024 were found to be more superficial, often limited to reading activities
Benzer Tezler
- Ortaokullarda İngilizce öğretiminde ölçme değerlendirme sürecinin incelenmesi
The investigation of testing and assessment process in English languageteaching at secondary school level
BERİVAN TOKUR ÜNER
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDicle ÜniversitesiEğitim Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM AŞILIOĞLU
- Ortaokullarda öğrenim gören mülteci öğrencilerin İngilizce öğrenirken yaşadıkları kaygı düzeyinin incelenmesi
Examining the level of anxiety experienced by refugee students studying in secondary schools while learning English
TUĞBA AÇIKGÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimEskişehir Osmangazi ÜniversitesiEğitim Programları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ASIM ARI
- Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi ölçme değerlendirme yaklaşım ve uygulamalarının incelenmesi
Analysing the measurement and evaluation approaches and practices of classroom teachers in Turkish lesson
OZAN GÜNDOĞDU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Eğitim ve ÖğretimOrdu ÜniversitesiTemel Eğitim Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. EMEL BAYRAK ÖZMUTLU
- LGS Türkçe sorularının Barrett Taksonomisine göre incelenmesi ve öğretmenlerin soru yordama becerisinin geliştirilmesi
Examining LGS Turkish questions according to Barrett Taxonomy and improving teachers' question predictive skills
HİKMET DURSUN
Doktora
Türkçe
2024
Eğitim ve Öğretimİnönü ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SALİM DURUKOĞLU
- Yenilenmiş bloom taksonomisine göre tasarlanan ortaokul Türkçe dersi öğretim programı (Model önerisi)
Secondary school Turkish lesson curriculum designed according to revised bloom's taxonomy (Model proposal)
HÜLYA SÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2017
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. LATİF BEYRELİ