Kırgızcadaki çiftçilikle ilgili araç ve gereç adları
Names of farming tools and equipment in Kyrgyz language
- Tez No: 944510
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ NURGÜL MOLDALİEVA OROZOBAYEV
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Kırgızca, tarım, hayvancılık, araç ve gereç adları, Türk lehçeleri, Kyrgyz, agriculture, animal husbandry, names of tools and equipment, Turkish dialects
- Yıl: 2024
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ardahan Üniversitesi
- Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 84
Özet
Kırgız Türkleri, diğer Türk halkları gibi tarihte genellikle konargöçer bir yaşam tarzını benimsemiş olup avcılıkla başladıkları geçim uğraşılarına zamanla hayvancılık ve tarımcılık gibi uğraşıları da geliştirerek katmışlardır. Bu geçim uğraşıları, Kırgızların kültürel ve sosyal yaşamlarını da etkilemiş ve özellikle dillerinde bu alanlardaki çeşitli araç ve gereç adlandırmaları meydana gelmiştir. Ancak günümüze kadar bu araç ve gereç adlarının dilbilimsel açıdan kapsamlı bir şekilde incelendiği söylenemez. Bu çalışma, Türkoloji alanındaki bu eksikliğinin giderilmesine katkıda bulunmak ve araştırmacıların dikkatini bu konulara çekmek amacıyla gerçekleştirilmiştir.“Kırgızcadaki Çiftçilikle İlgili Araç ve Gereç Adları”başlıklı bu tez çalışması, Kırgızcanın söz varlığında önemli yer tutan tarım ve hayvancılıkla ilgili sözcükler üzerinde art zamanlı (diachronic) ve eş zamanlı (synchronic) karşılaştırma yöntemiyle yapılan filolojik bir çalışmadır. Öncelikle Kırgızcanın başlıca sözlüklerinden olan K. K. Yudahin'in“Kırgız Sözlüğü”(çev: Abdullah Taymas, 2011) ve E. Arıkoğlu, C. Alimova, R. Askarova ve B. K. Selçuk tarafından hazırlanan“Kırgızca-Türkçe Sözlük”(2018) adlı çalışmalardan tarım ve hayvancılıkta kullanılan araç ve gereç adlarıyla ilgili sözcükler tarama yöntemiyle tespit edilmiştir. Daha sonra bu sözcüklerin tarihi Türk yazı dillerindeki ve Türkiye Türkçesindeki karşılıkları belirlenerek ses, şekil ve anlam bakımından karşılaştırma yöntemiyle incelenmiştir. Bu tez çalışması, Giriş, İnceleme, Sonuç, Dizin ve Kaynakça olmak üzere beş ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde,“Kırgızcadaki Çiftçilikle İlgili Araç ve Gereç Adları”başlıklı tezin konusu, amacı, önemi, kullanılan yöntemler, başvurulan kaynaklar, kapsam ve sınırlamaları ile Kırgızlardaki tarım ve hayvancılıkla ilgili genel bilgiler sunulmuştur. Tezin ana bölümü olan inceleme kısmında, ele alınan sözcükler Tarımcılık Alanında Kullanılan Araç ve Gereç Adları, Kırgızcadaki Hayvancılık Alanında Kullanılan Araç ve Gereç Adları olmak üzere iki bölüm altında incelenmiştir. Sözcükler, art zamanlı ve eş zamanlı karşılaştırma yöntemleriyle detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Sonuç bölümünde ise, İnceleme kısmında elde edilen bulguların bir özeti verilmiş ve çalışmada yer alan sözcüklerin alfabetik sırayla düzenlenmiş bir dizini eklenmiştir. Çalışmamız Kaynakça kısmıyla son bulmaktadır.
Özet (Çeviri)
The Kyrgyz people, like other Turkic peoples, have generally adopted a nomadic lifestyle in history and have added livelihoods such as animal husbandry and agriculture to their livelihoods, which they started with hunting. These livelihood activities have also affected the cultural and social lives of the Kyrgyz, and especially in their language, various names of tools and equipment in these fields have emerged. However, it cannot be said that these names of tools and equipment have been analyzed comprehensively from a linguistic point of view until today. This study was carried out in order to contribute to the elimination of this deficiency in the field of Turkology and to draw the attention of researchers to these issues. This thesis titled“Names of Farming Tools and Equipment in Kyrgyz Language”is a philological study conducted by diachronic and synchronic comparison method on words related to agriculture and animal husbandry, which have an important place in the vocabulary of Kyrgyz. First of all, words related to the names of tools and equipment used in agriculture and animal husbandry were identified by scanning method from K. K. Yudahin's“Kyrgyz Dictionary”(translated by Abdullah Taymas, 2011) and“Kyrgyz- Turkish Dictionary”(2018) prepared by E. Arıkoğlu, C. Alimova, R. Askarova and B. K. Selçuk. Then, the equivalents of these words in historical Turkish written languages and Turkey Turkish were determined and analyzed by comparing them in terms of sound, form and meaning. This thesis consists of five main chapters: Introduction, Review, Conclusion, Index and Bibliography. In the Introduction, the subject, purpose, importance, methods used, sources used, scope and limitations of the thesis titled“Names of Farming Tools and Equipment in Kyrgyz Language”and general information about agriculture and animal husbandry in Kyrgyz are presented. In the analysis part, which is the main part of the thesis, the words were analyzed under two sections: Names of Tools and Equipment Used in the Field of Agriculture and Names of Tools and Equipment Used in the Field of Livestock in Kyrgyz. The words were analyzed in detail with diachronic and synchronic comparison methods. In the Conclusion section, a summary of the findings obtained in the Review section is given and an alphabetically arranged index of the words in the study is added. The study ends with a bibliography.
Benzer Tezler
- Kırgızcadaki tasvir fiillerinde görünüş
Aspect in Kyrgyz descriptive verbs
GÜLER KAÇAR
Doktora
Türkçe
2025
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TAALAYBEK ABDİEV
- Kırgızcadaki Arapça kelimeler ve bunların Arapça öğrenimindeki yeri
The Arabic words in The Kyrgyz language and their place in the learning Arabic
ERKİNBEK KUNDUZOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
DilbilimGazi ÜniversitesiArap Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMRULLAH İŞLER
- Kırgızcadaki İslam dışı geleneksel inanç ve inanışlarla ilgili söz varlığı
Words which are related to non-Islamic traditional faith and beliefs in the language of Kyrgyz
MAYRAMBEK OROZOBAEV
- Kırgızcadaki Farsça alıntı kelimeler: Ses bilgisi incelemesi
The Persian quote words in the Kyrgyz language: Phonetics study
AZADA NASİROVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HABİBE YAZICI ERSOY
- Türkçe ve Kırgızcadaki cinsiyet kavramını belirten deyimler
Phrases indicating the concept of gender in Kyrgyz and Turkish
ALİ TÜRKEL
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Kyrgyz National UniversityTürkoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. PERİZAT ESTEBESOVA