Eine semiotische analyse der regionalen und internationalen DaF lehrwerke am beispiel von 'Menschen, Netzwerk Neu, Deutsch macht Spaß, Mein Schlüssel zu Deutsch'
Bölgesel ve uluslararası Almanca ders kitaplarının 'Menschen, Netzwerk Neu, Deutsch macht Spaß, Mein Schlüssel zu Deutsch' örneğinde göstergebilimsel analizi
- Tez No: 945413
- Danışmanlar: PROF. DR. ERKAN ZENGİN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Alman Dili ve Edebiyatı, German Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Almanca
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Alman Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 296
Özet
Bu tez, Almancanın yabancı dil olarak öğretimine ilişkin ders kitaplarında yer alan görsel materyallerin rolünü inceleyerek kültürel ve görsel göstergebilim alanına katkı sunmaktadır. Çalışmanın amacı, bu görsel unsurların öğrenenler üzerindeki etkisini ve öğretim süreçlerindeki rolünü sistematik bir biçimde analiz etmektir. Tezin temel araştırma soruları şunlardır: Görsel temsiller, yabancı dil olarak Almanca derslerinde kültürel öğrenmeyi ne ölçüde etkiler? Hangi kültürel anlamlar iletilmektedir ve bunlar öğrenenler tarafından nasıl algılanıp, yorumlanmaktadır? Görsel materyallerle yapılan bu inceleme, ders kitaplarında aktarılan kültürel bilginin kuramsal temellendirilmesi için ampirik bir zemin oluşturmaktadır. Metodolojik olarak çalışma, Ferdinand de Saussure ve Charles Sanders Peirce'ın gösterge modellerine, ayrıca Charles William Morris, Umberto Eco ve Roland Barthes'ın gösterge anlayışlarına dayanmaktadır. Menschen, Netzwerk Neu, Deutsch macht Spaß ve Mein Schlüssel zu Deutsch adlı yabancı dil olarak Almanca ders kitabı dizilerinde yer alan göstergeler, öncelikle Saussure ve Peirce'in modellerine göre tanımlanıp türlerine ayrılmıştır. Ders kitapları, bölgesel ve uluslararası yaygınlıkları, didaktik önemleri ve görsel çeşitlilikleri esas alınarak seçilmiştir. Ardından, özellikle kültürel göstergeler, Morris, Eco ve Barthes'ın kuramsal yaklaşımlarına dayanarak kültürsemiyotik bir yorumlamaya tabi tutulmuştur. Analiz, ders kitaplarının eleştirisi ve geliştirilmesi ile kültürel farkındalığı yüksek bir yabancı dil öğretimi açısından değerli çıkarımlar sunmaktadır. Söz konusu kitaplar araştırmanın ampirik temelini oluşturmaktadır. Çalışmanın başında temel kavramlar ve tarihsel gelişim açıklanmakta, ardından kültürsemiyotik ders kitabı analizi sunulmaktadır. Buna dayalı olarak, kitapların göstergebilimsel, kültürel ve kültürlerarası boyutları ayrıntılı biçimde ele alınmıştır. Bu boyutlar, ders kitaplarının gösterge yapıları, didaktik görselleştirmeleri ile yabancı dil öğretimi bağlamındaki güçlü ve zayıf yönleri açısından değerlendirilmiştir. Bulgular, görsel göstergelerin yalnızca bilgi aktarmakla kalmadığını, aynı zamanda kültürel bakış açılarını şekillendirdiğini ve böylece kültürlerarası öğrenme sürecini önemli ölçüde etkilediğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
This dissertation contributes to cultural and visual semiotic research by examining the role of visual materials in textbooks for German as a Foreign Language (DaF). The aim is to systematically analyze how these visual elements affect learners and the teaching-learning process. The central research questions are: To what extent do visual representations influence cultural learning in DaF teaching? What cultural meanings are conveyed, and how are they perceived and interpreted by learners? The analysis of visual materials serves as an empirical basis for theorizing the cultural knowledge conveyed in textbooks. Methodologically, the study is based on the sign models of Ferdinand de Saussure and Charles Sanders Peirce, as well as the semiotic frameworks of Charles William Morris, Umberto Eco, and Roland Barthes. The signs contained in the textbook series Menschen, Netzwerk Neu, Deutsch macht Spaß, and Mein Schlüssel zu Deutsch are first identified and typologized using the models of Saussure and Peirce. These textbooks were selected based on their regional and international distribution, didactic relevance, and visual semiotic diversity. A cultural semiotic interpretation—especially of the cultural signs—follows, drawing on the theories of Morris, Eco, and Barthes. The analysis provides valuable insights for textbook criticism and development, as well as for culturally reflective teaching in the DaF context. The textbooks form the empirical foundation of the study. The work begins by defining key terms and outlining the historical development, followed by a cultural semiotic textbook analysis. This is followed by a differentiated examination of the semiotic, cultural, and intercultural dimensions of the textbooks. These are analyzed in terms of their sign structures, didactic visualizations, and strengths and weaknesses within the context of foreign language teaching. Preliminary findings suggest that visual signs not only convey content but also shape cultural perspectives and thus significantly influence intercultural learning processes.
Benzer Tezler
- Eine vergleichende semiotische analyse der automobilwerbungen im Deutschen und Türkischen
Alman ve Türk otomobil reklamlarının karşılaştırılmalı semiyotik analizi
HATİCE TAŞ
Yüksek Lisans
Almanca
2020
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUTLU ER
- Der einsatz von neuen medien im daf-unterricht eine kontrastive und semiotische analyse von der verwendung multimedialer hilfsmittel im rahmen neues lernen-neues handeln
Yabancı dil derslerinde yeni bilişim teknolojilerinin kullanımı. Yeni öğrenme ve öğretme yöntemleri çerçevesinde yardımcı materyal olarak bilişim teknolojilerinin kullanımının göstergebilimsel ve karşılaştırmalı analizi
FATMA BALKAN
Doktora
Almanca
2020
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MELTEM EKTİ
- Geschlechterrollen in den werbefilmen in der Türkei und in deutschland eine semiotische und kontrastive analyse
Başlık çevirisi yok
DİLER AYDIN
Doktora
Almanca
2003
Alman Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiAlman Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. A. TURGAY KURULTAY
- Eine kultursemiotische analyse der ausgewählten filme von Fatih Akın unter berücksichtigung der transkulturalität
Fatih Akın'ın seçili filmlerinin trans-kültürlülük bağlamında kültür göstergebilimsel çözümlenmesi / A cultural-semiotic analysis of the films by Fatih Akın taking into account the transculturality
ALİ SERİNKOZ
Doktora
Almanca
2021
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ONUR BİLGE KULA
- Das frauenbild in ausgewählten deutsch-Türkischen filmen. Eine filmsemiotische analyse
Türk-Alman filmlerinde kadın imgesi. Sinema göstergebilimsel analiz
BEGÜM KARDEŞ
Yüksek Lisans
Almanca
2017
Alman Dili ve EdebiyatıHacettepe ÜniversitesiAlman Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MUTLU ER