Üniversite öğrencilerinin yapay zeka düzeyleri ile çeşitli değişkenlerin ilişkisinin modellenmesi
Modeling the relationship between university students' artificial intelligence levels and various variables
- Tez No: 945980
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE YILDIZ DURAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 73
Özet
Günümüzde yapay zeka (YZ) teknolojisinin eğitimden sağlığa kadar pek çok alanda yaygın şekilde kullanılmaya başlanması, bireylerin günlük yaşamlarında köklü değişimleri beraberinde getirmiştir. Özellikle eğitim alanında YZ'nin sunduğu yenilikler, öğrenme süreçlerinde önemli dönüşümler yaratmış ve birçok yeni fırsat ortaya çıkarmıştır. YZ teknolojisi, öğrenme ortamlarının daha etkileşimli hale gelmesini sağlamış, aynı zamanda bu ortamları kişiselleştirilmiş ve veri temelli yapısıyla kullanıcılar için daha erişilebilir ve etkili kılmıştır. Bu dönüşüm, yalnızca öğrenme ortamlarının yapısında değil, aynı zamanda bireylerin bu ortamlardaki rollerinde de köklü bir değişimi beraberinde getirmiştir. Bu gelişmeler, bireylerin YZ teknolojilerini yalnızca kullanmaları değil, bu teknolojileri etik, teknik ve bilişsel boyutlarda anlamlı, doğru ve bilinçli bir şekilde kullanabilmeleri gerekliliğini de ortaya koymuştur. Bu doğrultuda bireylerin sadece pasif kullanıcılar olmaktan öte teknolojinin dilini anlayabilen, eleştirel düşünebilen ve sürece etkin katılım sağlayabilen bireyler olarak yetiştirilmeleri önem kazanmıştır. Alanyazın incelendiğinde, bireylerin yapay zekâ okuryazarlık düzeylerini ve bu düzeyleri etkileyen faktörleri bir arada ele alan çalışmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu nedenle öğrencilerin YZ okuryazarlıklarının daha derinlemesine incelenmesi ve bu yeterlikleri etkileyebilecek çeşitli faktörlerin bütüncül bir şekilde değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu araştırma, üniversite öğrencilerinin üretken yapay zekâ (ÜYZ) okuryazarlık düzeylerinin, yapay zekâ teknolojik bilgisi (YZ-TB), yapay zekâya yönelik tutum ve bilgi işlemsel kimlik (BİK) gibi değişkenler ile ilişkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Nicel araştırma yöntemlerinden korelasyonel araştırma modeli kullanılmıştır. Çalışma, Konya ilindeki üç farklı devlet üniversitesinde öğrenim gören toplam 300 lisans öğrencisi ile yürütülmüştür. Verilerin toplanması için veri toplama araçları olarak ÜYZ Okuryazarlığı Ölçeği, YZ'ye Yönelik Tutum Ölçeği, Bilgi İşlemsel Kimlik (BİK) Ölçeği, YZ-Teknolojik Bilgi (YZ-TB) Ölçeği ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Analizler SPSS ve SmartPLS yazılımlarıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmada geliştirilen yapısal eşitlik modelinde, ÜYZ okuryazarlığı bağımlı değişken olarak ele alınmış, YZ-TB, YZ'ye yönelik tutum ve BİK değişkenleri ise yordayıcı değişkenler olarak modellenmiştir. Elde edilen bulgular, her üç değişkenin de ÜYZ okuryazarlığı üzerinde anlamlı ve pozitif yönde etkili olduğunu göstermiştir. Özellikle öğrencilerin teknolojik bilgi düzeyleri, YZ teknolojilerine yönelik olumlu tutumları ve bilgi işlemsel kimlik düzeyleri arttıkça ÜYZ okuryazarlık seviyeleri de artmaktadır. Araştırmanın sonuçları, bu çalışmanın, yapay zekâ okuryazarlığı alanında yapılan modelleme çalışmalarına teorik katkı sağladığı ve politika geliştiriciler için yol gösterici olabileceğini göstermektedir.
Özet (Çeviri)
Today, the widespread use of artificial intelligence (AI) technology in many fields, from education to health, has brought about profound changes in individuals' daily lives. Especially in the field of education, the innovations offered by AI have created significant transformations in learning processes and have revealed many new opportunities. AI technology has enabled learning environments to become more interactive and, at the same time, has made these environments more accessible and effective for users with its personalized and data-driven structure. This transformation has brought about a fundamental change not only in the structure of learning environments but also in the roles of individuals within these environments. These developments have revealed the necessity for individuals not only to use AI technologies but also to use these technologies in a meaningful, accurate, and conscious way in ethical, technical, and cognitive dimensions. In this context, it has become important to raise individuals not just as passive users, but as individuals who can understand the language of technology, think critically, and actively participate in the process. When the literature is examined, it is seen that studies addressing individuals' AI literacy levels and the factors affecting these levels together are limited. Therefore, students' AI literacy should be examined more deeply, and various factors that may affect these competencies should be evaluated in a holistic manner. This study aims to examine the relationship between university students' generative artificial intelligence (GAI) literacy levels and variables such as AI technological knowledge (AI-TK), attitudes towards AI, and computational identity (CI). The correlational research model, one of the quantitative research methods, was used. The study was conducted with a total of 300 undergraduate students studying at three different state universities in the province of Konya. As data collection tools, the GAI Literacy Scale, Attitude Toward AI Scale, Computational Identity (CI) Scale, AI-Technological Knowledge (AI-TK) Scale, and a personal information form were used. Analyses were carried out using SPSS and SmartPLS software. In the structural equation model developed in the research, GAI literacy was considered as the dependent variable, and AI-TK, attitude towards AI, and CI variables were modeled as predictor variables. The findings showed that all three variables had a significant and positive effect on GAI literacy. In particular, as students' levels of technological knowledge, positive attitudes towards AI technologies, and computational identity increased, their GAI literacy levels also increased. The results of the research indicate that this study provides a theoretical contribution to modeling studies in the field of AI literacy and may serve as a guide for policymakers.
Benzer Tezler
- Spor yapan üniversite öğrencilerinde zihinsel dayanıklılık ile duygusal zekâ arasındaki ilişkinin incelenmesi
The relationship between of mental toughness and emotional i̇ntelligence in university students engaged in sports
GÜLPINAR UYAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SporÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiBeden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İLHAN ADİLOĞULLARI
- Yapay zekâ yöntemleri ile üniversite öğrencilerinin ders motivasyonlarının tahmin edilmesi
Prediction of undergraduate students' course motivation using artificial intelligence methods
MİTHAT YAVUZARSLAN
Doktora
Türkçe
2023
Bilgisayar Mühendisliği Bilimleri-Bilgisayar ve Kontrolİstanbul ÜniversitesiEnformatik Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÇİĞDEM EROL
- Türkçe ve Türk dili ve edebiyatı öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi
Examination of critical thinking tendencies of prospective Turkish and Turkish language and literature teachers
LÜTFÜ AKIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiTürkçe ve Sosyal Bilimler Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİT DURSUNOĞLU
- Yapay zekanın lisans eğitiminde kullanımı: öğrenci bakış açısıyla bir değerlendirme
The use of artificial intelligence in undergraduate education in higher education: an evaluation from a student perspective
MUSTAFA KURTOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve ÖğretimSakarya ÜniversitesiYönetim Bilişim Sistemleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA KOÇ
- Üniversite öğrencilerinde yapay zeka kaygısı ve kariyer uyum yetenekleri arasındaki ilişkide proaktif kişiliğin rolünün incelenmesi
Examining the role of proactive personality in the relationship between artificial intelligence anxiety and career adaptability among university students
SÜMEYYE KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Eğitim ve Öğretimİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GAMZE SART