Üniversite yerleşkelerinde mekansal kalite ve verimlilik analizi için bir model önerisi
A model proposal for spatial quality and efficiency analysis on university campuses
- Tez No: 946157
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET UYSAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: duyarlılık analizi, gri ilişkisel analiz, kampüs tasarımı, mekânsal kalite, mekânsal verimlilik, simple additive weighting analiz, campus design, grey relational analysis, sensivity analysis, simple additive weighting analysis, spatial quality, spatial efficiency
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Necmettin Erbakan Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Bu çalışmanın amacı, üniversite kampüsleri ve fakülte binalarında mekânsal kalite ve verimlilik analizlerine yönelik kapsamlı bir model geliştirmektir. Üniversite kampüsleri, çeşitli kullanıcı gruplarına, farklı işlevsel ihtiyaçlar ve dinamik kullanım yoğunluklarıyla karmaşık fonksiyonlu yapılı çevrelerdir. Bu nedenle, mekânsal kalitenin sağlanması ve verimliliğin artırılması, sürdürülebilir ve kullanıcı odaklı kampüs tasarımları için kritik öneme sahiptir. Araştırmada, mekânsal kalite kavramı ve bina performans ölçütleri detaylı incelenerek mekânsal verimliliğin analiz edilmesinde yardımcı olacak parametreler belirlenmiştir. Eğitim alanları; kullanıcı konforu, erişilebilirlik düzeyi, işlevsellik, estetik ve sosyal etkileşim boyutlarıyla ele alınarak değerlendirilmiştir. Literatür taraması ve mevcut kampüs örneklerinin analizi sonucunda, çeşitli veri toplama yöntemleri (gözlem, anket, ölçüm ve sayısal modelleme) kullanılarak çok boyutlu bir analiz modeli önerilmiştir. Geliştirilen model, mekânsal verimlilik unsurlarını bütüncül bir şekilde analiz ederek; kampüs planlamasında tasarım kararlarının iyileştirilmesine ve kaynakların etkin kullanılmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Mekânsal verimliliğin analiz edilmesinde, endüstri mühendisliği alanında yapılan verimlilik, performans, etkinlik değerlendirmeleri incelenerek, araştırmada Gri ilişkisel analiz (GIA), TOPSIS, SAW ve duyarlılık analiz yöntemlerinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler neticesinde kampüslerde ve kampüs eğitim mekânları olan fakülte binalarında mekânsal verimliliğin sağlanmasında etkili olan tasarım parametreleri tespit edilmiştir. İncelenen alanlarda seçilen analiz parametrelerinin verimlilik üzerindeki etki dereceleri, verimliliğin sağlanmasında plan tipolojileri üzerinden ana ve alt kriterlerin hangi ölçütler dâhilinde verimlilik skorunu olumlu veya olumsuz nasıl etkilediği bulunmuştur. Tezin uygulama aşamasında, seçilen üniversite kampüsü ve fakülte binalarında modelin geçerliliği test edilerek elde edilen bulgular, sürdürülebilir ve kullanıcı odaklı mekânsal çözümlere ışık tutacaktır. Bu çalışma, mekânsal kalite ve verimlilik kavramlarının akademik ve pratik düzeyde entegrasyonuna yönelik literatüre katkı sağlarken, yükseköğretim kurumlarında daha sağlıklı ve etkili mekân kullanımına yönelik stratejik bir araç sunmayı amaçlamaktadır. Aynı zamanda mimarlık alanında mekânsal verimlilik tanımı yapılarak literatüre katılmıştır.
Özet (Çeviri)
This study aims to develop a comprehensive model for analysing the spatial quality and efficiency of university campuses and faculty buildings. Campuses are complex, functional built environments with diverse user groups and different functional needs, as well as varying levels of use. Therefore, ensuring spatial quality and increasing efficiency are critical for sustainable, user-oriented designs. This study examines the concepts of spatial quality and building performance criteria in detail, determining parameters to help analyse spatial efficiency. Educational spaces were evaluated in terms of user comfort, accessibility, functionality, aesthetics, and social interaction. Following a review of the literature and an analysis of existing campus examples, a multidimensional analysis model was proposed, incorporating various data collection methods (observation, survey, measurement and numerical modelling). This model aims to improve design decisions and the efficient use of resources in campus planning by providing a holistic analysis of spatial efficiency factors. In analysing spatial efficiency, the research examined efficiency, performance and effectiveness evaluations in the field of industrial engineering, using Gri relational analysis (GIA), TOPSIS, SAW and sensitivity analysis methods. The analyses revealed the design parameters that effectively ensure spatial efficiency in campus and faculty buildings, which are educational spaces within campuses. The degree to which the selected analysis parameters impact efficiency, and how the main and sub-criteria affect the efficiency score positively or negatively within the criteria, was found in the analysed areas. During the thesis's application phase, the model's validity will be tested on the selected university campus and faculty buildings, and the resulting findings will highlight sustainable, user-oriented spatial solutions. This study aims to contribute to literature on integrating the concepts of spatial quality and efficiency at academic and practical levels, while providing higher education institutions with a strategic tool for healthier and more effective space utilisation. At the same time, it has contributed to the literature by defining spatial efficiency in the field of architecture.
Benzer Tezler
- Üniversite yerleşkelerinde mekansal kimlik algılaması: Çukurova Üniversitesi Yerleşkesi örneği
University campuses detection of spatial identity: The case study of Çukurova University Campus
HALİL DUYMUŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Peyzaj MimarlığıÇukurova ÜniversitesiPeyzaj Mimarlığı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. FARUK ALTUNKASA
- Karabük Üniversitesi Demir Çelik Yerleşkesinin mekansal tasarım ilkelerine göre incelenmesi
The examination of Karabuk University Demir Çelik Campus with spatial design principles
FATMA GONCA ALCA
- Tarihsel süreç içinde yükseköğretim yapılarının mekansal analizi
A spatial analysis of university campuses
YÜKSEL TURCAN
- Architectural spaces of innovation the case: METU technopolis
Buluşçuluğun mimari mekanları örnek: ODTÜ teknopark
ÖZLEM BALKAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2006
MimarlıkOrta Doğu Teknik ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
ÖĞR. GÖR. SEVİN OSMAY
- Kentsel kamusal alan olarak üniversite yerleşkeleri: Gazi Üniversitesi Beşevler ve Maltepe yerleşkeleri örnekleri
University campuses as urban public spaces: Examples of Gazi University Beşevler and Maltepe campuses
HİLAL ÇAĞLA YARDIMCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2025
Şehircilik ve Bölge PlanlamaGazi ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NECİBE AYDAN SAT