Ergenlerde temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ile sosyal medya bağımlılığı arasındaki ilişkide sanal kimliğin aracı rolü
The mediating role of virtual identity in the relationship between satisfaction of basic psychological needs and social media addiction in adolescents
- Tez No: 946328
- Danışmanlar: PROF. DR. ORKİDE BAKALIM
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Psikoloji, Education and Training, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İzmir Demokrasi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Eğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Bu araştırmanın amacı ergenlerde sosyal medya bağımlılığı ile temel psikolojik ihtiyaçların doyumu arasındaki ilişkide sanal kimliğin aracı rolünün incelenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu 2024-2025 eğitim-öğretim yılında İzmir ilindeki dört farklı lisede öğrenim gören 909 lise öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcıların %61.4'ü (N= 558) kız, %38.6'sı (N= 351) erkektir. Araştırma kapsamında veriler Kişisel Bilgi Formu, Ergenler İçin Sosyal Medya Bağımlılığı Ölçeği, Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği- Lise Formu ve Sanal Kimlik Ölçeği aracılığıyla elde edilmiştir. İlişkisel tarama modelinde gerçekleştirilen bu araştırmada sosyal medya bağımlılığı ile temel psikolojik ihtiyaçlar ve sanal kimlik arasındaki ilişkiler yapısal eşitlik modellemesi ile analiz edilmiştir. Araştırmada yer alan değişkenler arası ilişkileri belirlemek amacıyla Pearson momentler çarpımı korelasyon katsayısından faydalanılmıştır. Araştırmada test edilen yapısal eşitlik modeli kapsamında temel psikolojik ihtiyaçların alt boyutları (ilişkili olma, yeterlilik ve özerklik) ile sosyal medya bağımlılığı arasında negatif yönlü, temel psikolojik ihtiyaçların alt boyutları (ilişkili olma ve yeterlilik) ile sanal kimlik arasında negatif yönlü ve sanal kimlik ile sosyal medya bağımlılığı arasında pozitif yönlü doğrudan ilişkiler olduğu görülmüştür. Buna karşın temel psikolojik ihtiyaçların özerklik alt boyutu ile sanal kimlik arasında doğrudan anlamlı bir ilişki olmadığı tespit edilmiştir. Son olarak yapılan aracılık analizleri sanal kimliğin sosyal medya bağımlılığı ile temel psikolojik ihtiyaçların ilişkili olma alt boyutu arasındaki ilişkiye istatistiksel olarak anlamlı düzeyde aracılık ettiğini göstermektedir. Araştırmanın bulguları ilgili alanyazın çerçevesinde tartışılmış ve sonuçlar, gelecekteki çalışmalar için araştırmacılara ve uygulayıcılara yol gösterecek önerilerle desteklenmiştir.
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to examine the mediating role of virtual identity in the relationship between social media addiction and the satisfaction of basic psychological needs among adolescents. The study group consisted of 909 high school students enrolled in four different high schools in İzmir during the 2024–2025 academic year. Among the participants, 61.4% (N = 558) were female and 38.6% (N = 351) were male. Data were collected through the Personal Information Form, the Social Media Addiction Scale for Adolescents, the Basic Psychological Needs Scale – High School Form, and the Virtual Identity Scale. This research was conducted using a correlational survey design, and the relationships between social media addiction, basic psychological needs, and virtual identity were analyzed through Structural Equation Modeling (SEM). To determine the relationships among the variables, Pearson product-moment correlation coefficient was utilized. Within the tested SEM model, negative direct relationships were found between the sub-dimensions of basic psychological needs (relatedness, competence, and autonomy) and social media addiction, as well as between the sub-dimensions of basic psychological needs (relatedness and competence) and virtual identity. A positive direct relationship was identified between virtual identity and social media addiction. However, no statistically significant direct relationship was found between the autonomy sub-dimension and virtual identity. The results of the mediation analyses demonstrated that virtual identity served as a statistically significant mediator in the relationship between the relatedness sub-dimension of basic psychological needs and social media addiction. Finally, mediation analyses indicated that virtual identity plays a statistically significant mediating role in the relationship between the satisfaction of basic psychological needs and social media addiction. The findings were discussed in line with the relevant literature, and the results were supported with recommendations for future researchers and practitioners.
Benzer Tezler
- Ergenlerin sosyal medya bozukluğu düzeylerinin bilinçli farkındalık ve psikolojik ihtiyaçların doyumu açısından yordanması
Prediction of social media disorder levels of adolescents in terms of mindfulness and psychological needs
MUHAMMED MUSAB ASLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
PsikolojiDokuz Eylül ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA EBRU İKİZ
- Ergenlerde teknoloji kullanımının öz-belirleme kuramı temelinde incelenmesi
Adolescents' use of technology: A-self determinition perspective
İLKER KABA
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TÜRKAN DOĞAN
- Ebeveyn davranışları, mahremiyet ihlali ve ergenin psikolojik uyumu arasındaki ilişkilerin kendini belirleme kuramı çerçevesinde incelenmesi
An investigation of parent behavior, privacy invasion, and adolescent' psychological adjustment within the framework of self determination theory
DURDANE GÜMÜŞTEN
- Ergenlerde öznel zindeliğin yordayıcısı olarak temel psikolojik ihtiyaçlar: Öz-şefkatin aracı rolü
Basic psychological needs as predictor of subjective vitality in adolescents: The mediating role of self-compassion
SİMGE ÇELEBİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimÇukurova ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İSMAİL SANBERK
- Interparental relationship and adolescent adjustment: The mediating roles of psychological control, autonomy support, and basic psychological needs
Eşler arası ilişki ve ergenin uyumu: Psikolojik kontrol, özerklik desteği ve temel psikolojik ihtiyaçların aracı rolü
AYLİN KOÇAK
