Son dönem Çağatay Türkçesiyle yazılmış 'Behrām ve Gülendām' mesnevisi (İnceleme-metin)
The masnavi of Behrām and Gülendām written in late Chagatai Turkish (Analysis and text)
- Tez No: 946707
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA BALCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Sabir Saykalī, Behrām and Gülendām, Late Chagatai Turkish, Mathnawi, Turkish and Uzbek literatures
- Yıl: 2025
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeni Türk Dili Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 202
Özet
Son dönem Çağatay türkçesiyle yazılmış olan“Behrām ve Gülendām”adlı bu eser, Özbekistan'ın Taşkent şehrinde yer alan Özbekistan İlimler Akademisi Ebu Reyhan El Biruni Şarkşinaslık Enstitüsü Yazma Eserler Kütüphanesinde saklanmaktadır. Mesnevinin müellifi, Saykalî mahlası ile tanınan Sabır Saykali'dir. Eser arap harflarıyla nestâlik yazısında yazılmıştır. Her sayfa iki sütünden oluşmaktadır. Metin başta çağatayca olmak üzere arapça ve farsça ile zengin sözvarlığına sahiptir. Bu çalışma Giriş ve Sonuç hariç üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde eserin müellifi Saykalî'nin hayatı, edebî kişiliği ve yaşadığı dönemin siyasî, sosyal ve kültürel bağlamda incelenmiştir. Bunu yanı sıra mesnevinin konusu, muhtevâsı da ele alınmıştır. İkinci bölümde eserin transkripsiyonlu metni ortaya konularak dil özellikleri bakımından incelemesi yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise mesnevinin transkripsiyonlu metnine yer verilmiştir. Bu tez çalışmasında“Behrām ve Gülendām”adlı mesnevinin Türkiye'de tanınması, Türk ve Özbek edebiyatlarının kaynak metni olarak araştırmacıların istifadesine sunulması, hem de Türk edebiyatı Çağatay sahası araştırmalarına katkıda bulunmak amaçlanmaktadır. Anahtar kelimeler. Sabır Saykali,“Behrām ve Gülendām”, Son Dönem Çağatay Türkçesi, Mesnevi, Türk ve Özbek Edebiyatı
Özet (Çeviri)
The work titled Behrām and Gülendām, written in Late Chagatai Turkish, is a mathnawi dating to the 18th century. It is preserved in the Manuscript Library of the Abu Rayhan al-Biruni Institute of Oriental Studies, affiliated with the Academy of Sciences of Uzbekistan and located in Tashkent. The author of the mathnawi is Sabir Saykalī, known by the pen name Saykalī. The manuscript is written in Arabic script using the nastaʿlīq style. Each page consists of two columns. The text possesses a rich vocabulary, predominantly in Chagatai Turkish, with notable influences from Arabic and Persian. This study is composed of three main chapters, in addition to the Introduction and Conclusion. The first chapter explores the life of the author Saykalī, his literary identity, and the political, social, and cultural context of the period in which he lived. Furthermore, the subject and content of the mathnawī are also examined. The second chapter presents the transcribed version of the text and analyzes its linguistic features. The third chapter provides the complete transcription of the mathnawī. The primary aim of this thesis is to introduce the mathnawī Behrām and Gülendām to the academic community in Türkiye, to present it as a source text for both Turkish and Uzbek literary studies, and to contribute to the field of Chagatai Turkish literature.
Benzer Tezler
- Çağatay Türkçesiyle yazılmış Kâbûs-nâme tercümesi (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dizin-ekler dizini)
Kabus-name translation written in Chagatai (İnvestigation-transcribed text-indeks-attachments indeks)
MUHSİN UYGUN
Doktora
Türkçe
2019
DilbilimSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA TOKER
- Nadire Divanı (İnceleme-metin-dizin)
Divan of Nadire (Analysis-text-index)
ZAMİRAKHON KHALMATJANOVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Türk Dili ve EdebiyatıKarabük ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SAİDBEK BOLTABAYEV
- 20. yüzyıl başlarında Çağatay Türkçesiyle yazılmış Naôm Çehâr Derviş (İnceleme-transkripsiyonlu metin-dizin)
Written in the early 20th century in Chagatai Turkish Naôm Çehâr Derviş (Review-transcribed text-index)
RECEP ARAL
Doktora
Türkçe
2025
Türk Dili ve EdebiyatıUşak ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TALİP YILDIRIM
- Çağatayca Mecmūèa-i Resáéil-i Èacíbe (İnceleme-metin-Türkiye Türkçesine aktarma-dizin-tıpkıbasım)
Chagatai Mecmūèa-i Resáéil-i Èacíbe (Examination-text-transfor to Turkish of Turkey-index-facsimile)
GULVIRA DARMENOVA
Doktora
Türkçe
2021
Halk Bilimi (Folklor)Pamukkale ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BİLGE ÖZKAN NALBANT
- Geç dönem Çağatay Türkçesiyle yazılmış mensur İskendernāme metninin dil ve metin incelemesi
Grammatical and textual features of the prose story of Alexander the great written in the Late Chaghatay Turkic
ALEYNA MALKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN